Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία και ΧΥΤΑΜ στα ΜΑΒΕ ΑΕ στο Ζιδάνι Κοζάνης (του Χρήστου Γ. Παπαγεωργίου, τ. Δ/ντη ΛΚΔΜ ΔΕΗ ΑΕ)

Είναι γνωστή η πρόθεση της Περιφέρειας Δ. Μακεδονίας και εξετάζεται, όπως αναφέρεται αυτούσια στη σχετική υπηρεσιακή πρόταση με ημερομηνία 23/11/2020, η «δυνατότητα ικανοποίησης του συνόλου των αναγκών της χώρας διαχείρισης αμιαντούχων υλικών, μέσω της δημιουργίας ενός χώρου ταφής αμιαντούχων υλικών, χωροθετημένου στην περιοχή των ΜΑΒΕ χωρητικότητα 800.000 τόνων μικτού βάρους με επικαλύψεις και ετήσιου κύκλου εργασιών 850.000€ περίπου», διάρκειας τουλάχιστο για 25 έτη.

Εάν τελικά υλοποιηθεί η εγκατάσταση του πιο πάνω ΧΥΤΑΜ στα ΜΑΒΕ ΑΕ, ελλοχεύει ο κίνδυνος απαξίωσης των προïόντων και των ποικίλων δραστηριοτήτων της περιοχής Καμβουνίων γενικότερα. Επομένως, ενόψει της σχετικής συζήτησης κάθε κάτοικος της περιοχής οφείλει να καταθέσει τη γνώμη του δημόσια ή/και μέσω των συλλογικών φορέων εκπροσώπησής του και ας κριθεί από τις εξελίξεις. Στα πλαίσια αυτά παρατίθεται απόσπασμα από το κλασσικό σύγγραμμα του καθ. Παν/μίου Πατρών, Γ. Α. Καλλέργη με τίτλο ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ, Δεύτερη Έκδοση, ΤΟΜΟΣ Β΄-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ, ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΑΘΗΝΑ 2000, ΚΕΦ.8: ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΝΕΡΟΥ, ΠΡΟΛΗΨΗ, ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗ, παρ. 8.3.8 : Εκπόνηση μελέτης ΧΥΤΑ, σελ. 196 :

..…«ι) Αποκλείεται η δημιουργία ΧΥΤΑ σε:

-βιοτόπους απειλούμενων οικοσυστημάτων (critical habitals)

-υγροβιότοπους

-περιοχές υπερκείμενες καλυμμένου καρστ όπου υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας καταβοθρών ή ακόμα σε περιοχές με υπόγεια μεταλλευτική δραστηριότητα

-περιοχές ή ζώνες σεισμικής δραστηριότητας. Σημειώνεται ότι οι κορεσμένες άμμοι μπορεί να υποστούν ρευστοποίηση»….

Στην περίπτωση του μεταλλείου αμιάντου των ΜΑΒΕ ΑΕ έχουμε τα ακόλουθα δεδομένα:

α) Η ανοικτή εκσκαφή ( open pit) με υψόμετρο του πυθμένα του μεταλλείου ~ 482 μ., καλύπτεται διαχρονικά από νερά μέχρι υψομέτρου ~505 μ., όπου και η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα, περιβάλλεται δε από σερπεντινικά πετρώματα που επικάθονται άμεσα σε ασβεστόλιθους. Τα σερπεντινικά αυτά πετρώματα είναι απολύτως εξαλλοιωμένα υπερβασικά πετρώματα, εμφανίζουν δευτερογενές πορώδες, είναι δηλ. υδροπερατά, γνωστό ήδη πριν τη διάνοιξη του μεταλλείου από τις πηγές της περιοχής. Επιπλέον, αυξήθηκε η υδροπερατότητά των κατά τη διάρκεια της εκμ/σης του κοιτάσματος (1979 έως 1995) εξαιτίας των εκατοντάδων ανατινάξεων με εκρηκτικές ύλες.

Οι υποκείμενοι ασβεστόλιθοι εμφανίζουν, επίσης, σημαντική υδροφορία τύπου καρστ, που τροφοδοτεί τις πολύ μεγάλης παροχής πηγές τουυγροβιότοπου των Αναβρυκών (υψόμετρο 290 μ.), βόρεια και σε απόσταση μόλις 2 χλμ. από το μεταλλείο. Ο καρστικός χαρακτήρας του υποκειμένου ασβεστολίθου αποκαλύφθηκε μετά από σχετική αστοχία στο χώρο απόθεσης των απορριμάτων κατά τη λειτουργία του μεταλλείου.

Τα Αναβρυκά, περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους, καλύπτονται συχνότατα από νερό της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου ανάλογα με τη διακύμανση της στάθμης. Στην τροφοδοσία των καρστικών ασβεστολίθων συμμετέχουν και τα νερά από το μεταλλείο των ΜΑΒΕ ΑΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις προϋπάρχουσες της εκμ/σης πηγές της περιοχής καθώς, επίσης, και τον κατακερματισμό των περιβαλλόντων το μεταλλείο πετρωμάτων από τις ανατινάξεις, όπως προαναφέρθηκε.

Σημειώνεται, ακόμη, ότι κατά τη μεγάλης διάρκειας διακοπή εκμ/σης του μεταλλείου το 1992, κατακλύστηκε ο χώρος εκσκαφής από νερά που εισέρρευσαν μέσω των πετρωμάτων των πλευρικών πρανών, γεγονός άμεσα επιβεβαιούμενο από μαρτυρίες των εργαζομένων στο μεταλλείο. Τούτο αποδεικνύει την υδροπερατότητα των πετρωμάτων του μεταλλείου, συγχρόνως δε και τη σημαντική διαθεσιμότητα υδάτινου δυναμικού για αξιοποίησή του στο αρδευτικό Καμβουνίων, το οποίο συζητείται για πολλά χρόνια χωρίς καμιά πρόοδο.

β) Ελάχιστη απόσταση, μόλις 3χλμ., από το επίκεντρο του ισχυρού σεισμού των 6,6R στις 13 Μαΐου 1995 στην περιοχή Ρυμνίου Κοζάνης και 4,2 χλμ από μεγάλο, ορατό σε μήκος 7χλμ., ρήγμα δυτικά του μεταλλείου και κατά μήκος της κοίτης του Αλιάκμονα ποταμού ανάντη ακριβώς της περιοχής του φράγματος Ιλαρίωνα.

Για όλους τους πιο πάνω λόγους επιβάλλεται να αποκλεισθεί η κατασκευή και λειτουργία ΧΥΤΑΜ στο χώρο εκσκαφής του μεταλλείου των ΜΑΒΕ ΑΕ, όπου θα μεταφέρονται τα αμιαντούχα απορρίματα όλης της επικράτειας, αποτρέποντας με τον τρόπο αυτό απόλυτα οποιαδήποτε τυχόν αστοχία που ενδεχόμενα θα προκαλούσε ρύπανση στη λίμνη Πολυφύτου, η αξιοποίηση των νερών της οποίας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την άρδευση εκτάσεων στην περιφερειακή ενότητα Κοζάνης, Ημαθίας, Πιερίας ακόμη δε και την ύδρευση της Θεσ/νίκης. Αντίθετα, πρέπει να αξιοποιηθούν τα νερά του μεταλλείου στο αρδευτικό Καμβουνίων, αφού κατακρατηθούν με απλές φυσικές διεργασίες γνωστές στους ειδικούς τυχόν αιωρούμενα στερεά. Η άντληση νερού από το επίπεδο στάθμης 505μ. του μεταλλείου, είναι πολύ οικονομικότερη από την αντίστοιχη της λίμνης Ιλαρίωνα (+370 μ.). Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι ολοκληρώθηκαν δεκαετίες πριν οι αναδασμοί στις γεωργικές εκτάσεις των τοπικών διαμερισμάτων Μικροβάλτου, Τρανοβάλτου, Φρουρίου, Λαζαράδων και Ελάτης, γεγονός που διευκολύνει τα μέγιστα την εγκατάσταση και αποδοτική λειτουργία ενός σύγχρονου αρδευτικού έργου με δυναμικές καλλιέργειες, μοντέρνα γεωργική τεχνολογία, νέα οργανωτικά σχήματα κλπ.

Τονίζεται, τέλος, ότι υπάρχουν σαφέστατα προσφορότερες τεχνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά λύσεις για το ΧΥΤΑΜ σε επίπεδο χώρας αλλά και περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ιδιαίτερα. Η περιοχή των ΜΑΒΕ με την ολοκλήρωση της περιβαλλοντικής αποκατάστασης μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί εκτός από το αρδευτικό Καμβουνίων και σε άλλες μη ρυπαίνουσες παραγωγικές δραστηριότητες, ωφέλιμες στην ευρύτερη περιοχή, αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση, η αποφασιστικότητα και το σθένος των αρμοδίων για την διεκδίκηση της εφαρμογής των ενδεδειγμένων λύσεων.

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ ΔΕΗ ΑΕ       ΛΕΥΚΟΒΡΥΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 03/12/2020