Στο χειρόγραφο 361 του Γεωργίου Σακελλαρίου (αρχές 19ου αι.), το οποίο φυλάσσεται στην Βιβλιοθήκη Κοζάνης, όπως μας ενημέρωσε ο Χαρίτων Καρανάσιος προ εβδομάδων, το γιαπράκι μεταφράζεται από τον Σακελλάριο ως “εμπεταλίς” όπως βλέπετε και στην φωτογραφία. Βέβαια σε λεξικό της εποχής βρίσκω πως εμπεταλίς ορίζεται “το έδεσμα διά τυρού σκευαζόμενον” και εδώ προκύπτουν φλέγοντα ερωτήματα!
Ο τίτλος “συλλογή σπανίων ελληνικών λέξεων” και βρίσκουμε εδώ πολλά ενδιαφέροντα. Αγαπημένες αντιστοιχίσεις της πρώτης ανάγνωσης:
ταρτούφαλα-βολβοί
ξηροτανίζομαι χάνων-σκορδινώμαι
σονάτο-ψαλμωδία
φοκάλλι-σάρωθρον
χουρχούλιασμα-ανάζεσις/ανάβρασις
κλαβανή-θύρα κρεμαστή
κλπ
Στο τέλος του χειρογράφου ο Σακελλάριος παραθέτει 20 περίπου αρχαία παιχνίδια που έχουν άλλη ονομασία στην εποχή του. Εκεί διαβάζουμε λ.χ. πως η χυτρίνδα, ένα παιχνίδι των αρχαίων όπου ο ένας παρίστανε την χύτρα, ο άλλος τον φύλακα και όποιος πλησίαζε την χύτρα για να την ακουμπήσει έτρωγε κλωτσιά, παιζόταν σύγχρονα στην Κοζάνη και ονομαζόταν “τσουκαλάκι”.
Στην πρώτη σελίδα του χειρογράφου ο Σακελλάριος αντιγράφει από τον διάλογο Σωκράτους-Αλκιβιάδου:
“Ζεῦ βασιλεῦ, τὰ μὲν ἐσθλά καὶ εὐχομένοις καὶ ἀνεύκτοις ἄμμι δίδου, τὰ δὲ αισχρά καὶ εὐχομένοις ἀπαλέξειν”
(“Βασιλιά Δία, τα καλά είτε τα ευχόμαστε είτε όχι τέλεσέ τα, γλίτωσέ μας όμως από τα δεινά ακόμη κι αν τα ευχόμαστε”)
Στην προτελευταία σελίδα γράφει:
“ελευθερία εστίν εξουσία αυτοπραγίας, δουλεία δε στέρησις αυτοπραγίας”
Όλα τα ωραία χειρόγραφα ξεκινούν και τελειώνουν με επικλήσεις και ορισμούς, με προσευχές και ευχές.
Από το προσωπικό προφίλ στο facebook του Αντιδημάρχου Κοζάνης. Π. Δημόπουλου
