Απ΄ότ΄ φαίνουνταν, ου Λίας τα πάεινιν στου Γυμνάσιου, η Νένη στου θηλέουν κι γώ σ΄ν Ιμπουρική, έτσ΄κι γίνγκιν, όπους έδειξαν στουν πάτου τα πράγματα, τουν Σιπτέμβριου. Βέβια ιγώ δυό-τρία χρόνια μπρουστά είχα αλλάξ΄ γειτουνιά, κάθουμαν στ΄Αλώνια κ΄ είπαμι στου σπίτ΄να μην αλλάξου σχουλειό κι να παένου στου σχουλειό τ΄Αη Δημήτρ΄, στου Β΄, γιατί όλ΄οι φίλοι μ΄ πάεναν στου Α΄ κι για ιέναν ακόμα λόγουν όλ΄τηλ μέρα ήμαν στου σπίτ΄τ΄ς γιαγιάς, στου Κιρμαργιό.
Σιπτέμβριους 1951, κινούργιου πιριβάλλουν, κινούργ΄ συμμαθητές, κινούργ΄φίλ΄. Κι κινούργιου σχουλειό.
Η Δημόσια Ιμπουρική Σχουλή, ιδρύθκιν του ΄24, μέχρι του 1934 στιγάζονταν σι διάφουρα κτήρια, του 1934 όμους μέχρι του 1964 που γίνγκιν Οικουνουμικό Γυμνάσιου στιγάζουνταν σι ιένα κτήριο λίγου παραμέσα απ΄ ΄ν ουδό φον Κοζάνι. Του κτήριο αυτό το ΄φκιασαν του 1930 κι όταν νοικιάσκιν για να γέν΄σχουλείου είχιν όλα αυτά που χράζουνταν ιένα σχουλείου κι τι σχουλείου, ιένα σχουλείου μ΄κρό μι λίγ΄ μαθητές. Ήταν διόρουφου κι είχιν έξ΄αίθουσις για μαθήματα κι μιάν αίθουσα για γραφεία καθηγητών. Στουν απάν τουν όρουφου ανέβινις απού μιάν μισουστρόγκυλ΄ σκάλα κι είχιν ιένα μ΄κρό μπαλκόν΄σκιπασμένου κι μπαίνουντας υπήρχιν στ μέσ΄μια τρανή σάλα που έπιανιν όλου του βάθους απ΄του κτήριου, διξιά μπαίνουντας ήταν του γραφείου απ΄τς καθηγητές κι μιτά δυό αίθουσις που γίνουνταν κι μία αφού τς χώρζαν ανοιγόμινις πόρτις (αντρέ). Μπαίνουντας αριστιρά ήταν άλλ΄μιά αίθουσα κι δίπλα τς μιαν άλλ΄. Στο ισόγειου ήταν δυό τάξεις η μιάν αριστιρά μπαίνουντας κι η άλλ΄διξιά. Αυτές είχαν λίγου πρόβλημα γιατί τα παραθύρια ήταν μ΄κρά κι δεν είχιν καλόν φουτισμό. Έπριπιν να ανάψ΄ του ηλικτρικό για να γλέπ΄ς καλά, που να γκριμίις κι να τα φκιάισ΄ τρανύτιρα, ιξήντα πέντι πόντ΄ πάχους είχαν, άσι που τα δημιουργούνταν πρόβλημα μι τα πρέκια, ουλοκλήρ΄ιστουρία, δεν γένουντι τέτχια πράγματα. Στου βάθους είχιν απουθήκις.
Είχιν αυλή μπρουστά, δυτικά μ΄κρη κι ανατουλικά μιγάλ΄κι πίσου είχιν τουαλέτις κι χώρουν για αφνούς που τα άναβαν στα κλιφτά κι καμιά τσιγάρα, μούνγκι να μη τς έβλιπιν καένας καθηγητής, γιατί εφκιαναν κι πιριπουλίις κι είχαμι κι απουβουλή πίσου-πίσου.
Ου προυσανατουλισμός του σχουλείου ήταν νότιους -νοτιουδυτικός (ΝΝΔ, κι SSW για τα διεθνή σύμβολα), 202 μοίρις κι 30 λιπτά. Απού ικεί που φ΄σάει ου οστριουγάρμπης. Λίγου ανατουλικότιρα απού του σύννιφου τ΄Γκαντιά που βρίσκιτι στ΄ς 247 μοίρις κι 30 λιπτά, απ΄τι κεί που φ΄σάει ου νοτιουδιτικός-δυτικός , ου πουνεντουγάρμπης.
Τώρα, αν σας ζάλτσα μι τ΄ς ναυτικές ουρουλουγίες δεν φταίει κανγκάνας άλλους παρά η καθηγήτρια η φιλόλουγους που είχαμι σην τιτάρτ΄τάξ΄. Όταν ίβρισκάμι καμιά ναυτική λέξ΄π.χ παλαμάρ΄, αρόδου, ρότα, ράδα, δεν μας ιξηγούσιν τι τα πεί κι μας ίλιγιν δεν σας ινδιαφέρν ισάς αυτές οι λέξεις, αυτές είνι για τς ναυτικούς, ισείς είστι, στιργιανοί. Γιατί μάρ δεν μας ινδιαφέρ΄ να μάθουμι ναυτικές λέξεις; που ξέρ΄ς ισύ αν δεν πάειναμι νάφτις σι καένα γκαζάθκου, ή καμαρώτ΄ σι καένα επιβατικό τς γραμμής για τα κυκλαδουνήσια κι παραπάν* στ΄Μύκουνου που ιτότις δεν τ΄ν ήξιριν κανγκάνας κι μπουρεί να γένουμάσταν κι γαμπροί ικεί κι σήμιρα να είμιστι πασιάδις; Λιέου ιγώ τώρα!! Τι χάλιβις να απουμείνουμι ντίπ γκαβοί κι να τραγδούμι σαν τουν Στέλιου, του τραγούδ΄ τ΄Σούκα*; ” Έι καπιτάνιε θέλτς ίεναν νάφτ΄ ακόμα, που είμι στιργιανός πχιά η διαφουρά, να ΄ξιρις πόσο φαρμάκι είπχιν αυτό του στόμα και τι ναυάγια έχω ζήσ΄ σ΄ στιργιά”. Νάτην μάρ η διαφουρά, πώς ισύ μάρ αγράμματ΄ μας κόβς του τυχιρό; Α, πέμι. Αλλά που να τα σκιφτείς όλα αυτάια ισύ; Ισύ τουν κιρό σ΄ήθιλις να πιρνάς κι κάποια φουρά τα έπιρνις κι τ΄μιτάθισ΄ για ΄ν πόλ΄απ΄όπ΄ ήσαν κι αν ήσαν απού κάνα χουριό σην κουντινότιαρ΄ πόλ΄ ή κουμόπουλ΄!! Αλλά τι σ΄ένιαζιν ισένα!! Ιδώια βέβια φταίει κι η πουλιτεία, έχ΄κ΄αυτήν τρανές ιφθύνις. Βάλι ίενα χρόνου παραπάν στου πανιπιστήμιου, αλλά αυτός ου χρόνους να είνι δουκιμαστικός να φκιάν΄μαθήματα σι ειδικά σχουλεία κι να τα παρακουλουθούν ειδικοί ιπιστήμουνις κι ψυχουλόγ΄ ακόμα, να γλέπν αν είσι κατάλληλος κι να μπουρείς να μαθαίντς τα πιδιά γράμματα. Στουν πάτου να γίνιτι η ιπιλουγή απού καθηγητές που είνι ταγμέν΄να υπηριτούν τ΄ν Ιθνική πιδεία, κι όχ΄κουμματόσκυλα απού κάθι κυβέρνησ΄ για να μην μας κατηγουρίσ΄ καένας ΄ ότ΄ μιλούμι κουμματικά κι φκιάνουμι προυπαγάντα. Όλα αυτάια είνι δύσκουλα, αλλά πρέπ΄να γίν΄να μην παέν κι άλλα χρόνια χαμένα, άμα έχν ΄θέλησ΄όλα γίνουντι. Αλλά τι καρτιράς, ιδώ απ΄τα λιέμι ψήφσαν όλα τα κόμματα μουνουκούκ΄ του νουμουσχέδιου τς θκίζμας τς Άννας, νουμουσχέδιου ήταν αρά ή νόμους; κι σι ουλίγουν κιρό άλλαξαν τα πράγματα, άλλαξιν κι αυτό!! Άι βρέ ΄ν άκρα! Απού ιτότι κι γώ γινατχιάσ΄κα κι δεν άφηνα ναυτική για να ναυτική λέξ΄ κι να μην τ΄μάθου, αραδώντας στα λιξικά στ βιβλιουθήκ΄, απ΄απχάτ απ΄του Δημαρχείου!!
Τιλικά, εχ΄ δίκιου η γυναίκα μ΄, του είπα κι άλλ΄φουρά κι μπουρεί να γίνουμι κι βαριτός,για να σας παένου στ΄ς Λαμνήδις*, σας παένου απού του Κουτζιά Ματλί*!! Του φέρνου αλόιρα, μέχρι να πώ αυτό απ΄θέλου,δεν είμι ρα κι συγραφέας για να ξέρου κι τα κόλπα, μην κοιτάτι που δήλουσα έτσια στ σιλίδα, εκεί γίνγκαν τρανά λάθη. Μπλόκ ήθιλα ν΄ανοίξου σιλίδα μι βγήκιν! Ίιδεις που λιέει κι η παροιμία “Τα μιταξουτά βρακιά χαλέβν ιπιδέξιουν κ@λ@@ν”, αυτά κι τα θκάμ. Έγραψα συγραφέας κι για να δείς γιατί του έκαμα αυτό, του έκαμα γιατί αυτοί μη χάλιβαν σόν΄κι καλά να γράψου ιδιότητα, να γράψου ότι είμι δημόσιου πρόσουπου, συγραφέας, ηθουποιός κι δεν θυμούμι τι άλλου έγραφιν; δημόσιου πρόσουπου είμι, αλλά δεν είμι όπους του χαλέβν αυτοί , ηθουποιός δεν είμι, ούτι κι συγραφέας, αλλά κάτ΄ έπριπιν να γράψου, έτσια κι γώ κουπάντσα ίενα συγραφέας κι σόθκιν η δλειά. Άσι που δεν ήθιλα να φκιάσου σιλίδα, βρήκα κι του μπιλιά μ΄γιατί κάθι τόσου μι χαλέβν κι κάνα δικάρκου για να μι γράψν δυό χιλιάδις like, αλλά τώρα κατάλαβα τι γίνιτι. Έχς μπακάλ΄κου; δώσι ιένα δικάρκου να μαζώκς΄πουλλά λάικ κι να γλέπν οι άλλ΄ότι κάτ΄γίνιτι σι αυτό του μπακάλ΄κου , τσιμπούν καμόσ΄ κι έρχουντι πιλάτις. Άμα δώισ΄κι παραπάν παράδις τα έχς κι παραπάν , μ΄αρέσ΄! Έτσια γίνουντι φαίνιτι οι δλιές!!
Άϊντι να γυρίσου απ΄τι κεί που στάματσα, αλλά ούτι κι αυτό μας έμαθιν, να γράφουμι λίγα να μην απλώνουμέστι, να μην γράφουμι ανακατουμένα κι μπιρδέβουμι αφνούς που μας διαβάζν, όσ΄ μας διαβάζν.
Γύρου απ΄ του σχουλείου, απ΄λιέτι, υπήρχαν μουνουκατοικίις μι κήπ΄ κι δέντρα. Ανατουλικά ήταν του σπίτ΄τ΄Φασνάκ΄ ισόγειου μι αυλή, κήπουν κι δέντρα, αυτός είχιν ασχουλιούνταν μι αυτουκίνητα. Σ΄ν ουπίσου πλιβρά ήταν του σπίτ΄τ΄Πιδάκου, αυτό είχιν δυό πατώματα,κι αυτό είχιν αυλή, λούδια κι μπαλαμνιές, μι φαίνιτι είχιν κι μιαν κουρουμπλιά. Η κουρουμπλιά αν δεν κάμου αλάθουν υπάρχ΄κι σήμιρα κι αν πιράστει απού κεί τ΄ν άνοιξ΄ τα τ΄δείτι να είνι γιουμάτ΄ λούδια κάτασπρα, τώρα αν τα κρατάει τα κουρόμπλα κι δεν τα ρίχν΄, τα σας γιλάσου! Άιντιτα λέμι
*παραπάν , με την έννοια του περισσότερου και όχι πιο πάνω.
*Σούκας. Το τραγούδι “Ει καπετάνιε ” στίχοι: Σώτια Τσώτου. Μουσική: Τάκης Σούκας.
Τραγούδι: Στέλλιος Καζαντζίδης.
*Λαμνήδες=Κοίλα
*Κουτζιά Ματλί= Βατερό
Μήκας Ελίμειος
22 Σεπτεμβρίου 2018
Εξαιρετικό κείμενο, εξαιρετική χρήση της Κοζανίτικης γλώσσας. Αυτή είναι η Κοζάνη που γνωρίσαμε και ζήσαμε. Περιμένουμε κι άλλα κείμενα.
Το διάβασα αχόρταγα. Έχει το αστείο, το χωρατό το αγνό, χωρίς πονηρά υπονοούμενα. Πόσο γέλαασα με το «κουπάντσα» (κοπάνισα)! Ευχαριστώ πολύ.
Νασε καλα κ.Βουρκα.Αυτη ειναι η Κοζανη μας,αυτη ειναι η λαλια μας…