Το καμάρι της Κοζάνης

Ένα από τα πιο δραστήρια ΔΗΠΕΘΕ της χώρας μάς υποδέχεται στην ανακαινισμένη στέγη του και γίνεται ο νέος πολιτιστικός προορισμός της Δυτικής Μακεδονίας.

Στη διαδρομή από Θεσσαλονίκη για Κοζάνη αναρωτιόμουν πόσες φορές πήγα θέατρο στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, όπου έζησα μέχρι τα δεκαοκτώ μου χρόνια. Ήταν λίγες. Οι περισσότερες από αυτές, μάλιστα, είχαν να κάνουν με παραγωγές του ΔΗΠΕΘΕ. «Του επίσημου πολιτιστικού φορέα ολόκληρης της περιφέρειας», όπως θα τονίσει στις πρώτες του λέξεις ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του, Λευτέρης Γιοβανίδης. To πολιτιστικό διαμάντι της περιοχής, άλλωστε, είδε τους χώρους του να ανακαινίζονται και ετοιμάζεται για μια σεζόν γεμάτη από πρόβες, παραγωγές (11 πρεμιέρες), συμπαραγωγές και προκλήσεις. Άπειρες προκλήσεις.

«Τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα παίζουν τον βασικότερο ρόλο στην πολιτιστική εγρήγορση της περιφέρειας. Ως ΔΗΠΕΘΕ οφείλουμε, πέρα από τη δημιουργία παραστάσεων, να δίνουμε ευκαιρίες έκφρασης, να προσφέρουμε εκπαίδευση, να προκαλούμε συνεργασίες, να δημιουργούμε κοινό. Το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης είχε ανέκαθεν μια αρκετά δυνατή παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα της χώρας, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα στη στενή λειτουργία μιας πόλης όλα λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία. Όταν λειτουργεί καλά ένας φορέας του δήμου, θα συμπαρασύρει και τους άλλους», αναφέρει ο κ. Γιοβανίδης, εξηγώντας τα μεγάλα στοιχήματα της νέας εποχής.

«Θεωρώ μεγάλη τύχη για μένα που μου έχει δοθεί η ευκαιρία να ηγούμαι ενός τέτοιου πολιτιστικού φορέα. Το πρώτο στοίχημα, αυτό της ανακαίνισης του θεάτρου, κατά έναν μεγάλο βαθμό το έχουμε πετύχει. Το δεύτερο στοίχημα ήταν η επιλογή του ρεπερτορίου. Δεν είναι εύκολο να το κάνεις. Χρειάζεται σχεδιασμός και πρέπει να καλύψεις μια διαφορετική γκάμα θεατών. Και το τρίτο και βασικότερο στοίχημα, μια και γι’ αυτούς γίνονται όλα, είναι να καταφέρουμε να φέρουμε τον κόσμο στο θέατρο. Ούτε αυτό είναι εύκολο. Είμαστε ένας λαός όχι ιδιαίτερα θεατρόφιλος. Ωστόσο, ευελπιστώ ότι τελικά θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε το κοινό της Δυτικής Μακεδονίας στο θέατρο».

Η ιστορία της αποκατάστασης

Το ανακαινισμένο θέατρο αποτελεί έναν από τους πλέον σύγχρονους και μοντέρνους καλλιτεχνικούς χώρους της χώρας. «Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το συγκεκριμένο μέρος λειτουργεί ως πνευματικό κέντρο, καλύπτοντας τις ανάγκες πολιτιστικών δραστηριοτήτων του Δήμου Κοζάνης, ενώ από το 1997 στεγάζει το ΔΗΠΕΘΕ της πόλης. Η συνεχής χρήση του χώρου για πάνω από δύο δεκαετίες επέφερε τη φθορά του, η οποία, σε συνδυασμό με την ανάγκη για τη δημιουργία μιας αίθουσας αποκλειστικά για τη χρήση του θεάτρου, γέννησε εδώ και καιρό το αίτημα της αισθητικής βελτίωσής του. Ένα αίτημα που έγινε πραγματικότητα στο μεγαλύτερο ποσοστό του με μέσα που διέθετε ο ίδιος ο Δήμος Κοζάνης. Μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά η συνεργασία διαφορετικών δομών ενός δήμου δεν είναι συνήθως δεδομένη. Και όπως γίνεται κατανοητό, με αυτόν τον τρόπο μειώθηκαν τα κόστη, δεν επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός και ενεργοποιήθηκαν όλες οι πιθανές συνεργασίες ενός ΟΤΑ», περιγράφει η αρχιτέκτονας Αννίτα Κουτσουνάνου, που επιμελήθηκε την αναμόρφωση.

Ποια είναι όμως η φιλοσοφία πίσω από την ανακαίνιση; «Η χρήση του πολιτιστικού μωσαϊκού της πόλης της Κοζάνης διατηρήθηκε ως πρόθεση, όχι με τη λογική της παρελθοντολαγνείας, αλλά με τη διάθεση της μεταφοράς στοιχείων στη σημερινή εποχή. Έτσι, χρώματα και γεωμετρικά μοτίβα με τοπικές αναφορές παραφράστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν με μια νέα οπτική. Για παράδειγμα, οι γεωμετρίες των ξυλόγλυπτων οροφών των μακεδονίτικων αρχοντικών της Κοζάνης αποτέλεσαν τη βάση της γεωμετρίας στο έπιπλο του χώρου υποδοχής, ενώ το κροκί του τοπικού φυτού (κρόκος Κοζάνης) αποτέλεσε την απαρχή των χρωματικών επιλύσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεταμόρφωση των χώρων λειτούργησε σε τρία επίπεδα: το εσωτερικό της αίθουσας, το φουαγέ και την εναλλακτική σκηνή. Στην κεντρική αίθουσα επιλέχθηκαν σκούρες αποχρώσεις, ώστε ο χώρος να αποτελέσει ένα εσωστρεφές κέλυφος με επίκεντρο τα όσα συμβαίνουν επί σκηνής, ενώ στους πιο δημόσιους χώρους (φουαγέ, κοινόχρηστοι χώροι) τα χρώματα και τα υλικά προσκαλούν τον επισκέπτη σε ένα περιβάλλον φλύαρο, όπως αυτό μιας γιορτής. Ουσιαστικά, όλος ο χώρος λειτουργεί σαν καλειδοσκόπιο που βλέπει ταυτόχρονα το θέατρο, τις τοπικές αναφορές και την προσμονή του “εν δυνάμει”», προσθέτει.

Με Μοντέγους και Καπουλέτους

Το πρώτο μεγάλο εγχείρημα της νέας εποχής του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης ήταν το ανέβασμα του κλασικού έργου «Romeo + Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ, σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας. «Η βασικότερη ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου έργου έγκειται στο ότι χρησιμοποιούνται τρεις
διαφορετικές γλώσσες. Η οικογένεια των Μοντέγων είναι Κροάτες και η οικογένεια των Καπουλέτων  Έλληνες, και για να συνεννοηθούν αναγκάζονται να μιλούν στην αγγλική. Αυτή ακριβώς η διαφορετικότητα στη γλώσσα, στην καταγωγή και στη θρησκεία των δύο οικογενειών αναδεικνύει το μίσος που κυριαρχεί στο έργο του Σαίξπηρ, ενώ η ιστορία γίνεται οικεία και άκρως επίκαιρη με πολύ έξυπνο και απλό τρόπο, αποτυπώνοντας το κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και φυλετικό σύνορο που ορθώνεται ανέκαθεν στην ιστορικά πολύπαθη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και σήμερα, μεταξύ των ανθρώπων», τονίζει η ηθοποιός Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη, που υποδύεται την Ιουλιέτα και στέκεται στα νοήματα του κλασικού έργου.

«Το “Romeo + Ιουλιέτα” έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς προτείνει την αποδοχή της διαφορετικότητας, από όπου κι αν αυτή προέρχεται, σε μια εποχή που κλονίζεται ηθικά και πολιτισμικά. Τα σαιξπηρικά αγγλικά, από την άλλη, είναι η γέφυρα που ενώνει Κροάτες με  Έλληνες, το παρελθόν με το παρόν και τον έρωτα με τον θάνατο, καθιστώντας εφικτή την αναβίωση του μύθου. Τέλος, όλοι οι συντελεστές, από τον σκηνογράφο μέχρι τη χορογράφο, λειτουργώντας κάτω από μια κοινή ιδέα, μας μεταφέρουν με αδρές και διαυγείς γραμμές στον βαλκανικό χώρο, όπου διαδραματίζεται σήμερα η ιστορία των δύο ερωτευμένων νέων, κρατώντας αυτούσιο το κείμενο του Σαίξπηρ, ίσως την πιο σημαντική ιστορία αγάπης στο παγκόσμιο δραματολόγιο», καταλήγει.

Στον δρόμο της επιστροφής από την Εγνατία σκεφτόμουν πόσο τυχερό είναι το κοινό της Δυτικής Μακεδονίας που –με αποκορύφωμα τα τελευταία χρόνια– σπουδαίοι ηθοποιοί, δημιουργοί και μυαλά συμπράττουν για να δημιουργήσουν εντός της ένα σύγχρονο καλλιτεχνικό διαμάντι. Έναν θεατρικό πυρήνα έκφρασης που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις παραγωγές της Αθήνας και έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που πλέον αποτελεί προορισμό για ηθοποιούς της πρωτεύουσας. Κατόρθωμα που πριν από μερικά χρόνια θα ακουγόταν στα αυτιά τους ως «κακό επαρχιώτικο αστείο».

|| Η παράσταση «Romeo + Ιουλιέτα» παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης έως τις 30/12/2018.

ΠΗΓΗ http://www.kathimerini.gr