Η Δεύτερη Ανάσταση στην Κοζάνη
Γνωστότερη περισσότερο ως «ο Εσπερινός της Αγάπης», η Δεύτερη Ανάσταση του Χριστού τελείται το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα σ’ όλο τον ορθόδοξο ελληνισμό, με το Ευαγγέλιο της Ανάστασης να διαβάζεται σε δώδεκα γλώσσες.
Πραγματοποιείται και στον Άγιο Νικόλαο Κοζάνης με τους πιστούς να αποχωρούν κατά την απόλυση , με ένα κόκκινο αυγό, στα χέρια, δώρο του επισκόπου.
Ένα τελετουργικό, που σύμφωνα με το γιατρό-μελετητή Στράτο Ηλιαδέλη στο ανάτυπο του 1991 από το Περιοδικό Ελιμειακά με τίτλο «Η Δεύτερη Ανάσταση στην Κοζάνη» ήταν παλιότερα πολύ πιο πλούσιο σύμφωνα με φωτογραφικές και προφορικές μαρτυρίες παλιών Κοζανιτών.
Το τελετουργικό ξεκινούσε από την αυλή του Δεσποτικού, νωρίς το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, όπου γέροντες Κοζανίτες ντυμένοι με παραδοσιακή ενδυμασία, σαν τους αδελφούς Μαργαρίτη και τον πατέρα τους Μαργαρίτη Μαργαρίτη, τον Νικόλα Πλεξίδα, τον Μπαμπαμπίλιο, τους αδελφούς Νιάκο και Μιχάλη Μπηλιώνη (Χαλιούρα), μαζί με αρκετούς άλλους καλλίφωνους έστηναν αναστάσιμο χορό χορεύοντας πασχαλιάτικα τραγούδια σαν το «Σήμερα κι αντι Γιαννό μου» σε ρυθμό τσάμικο.
Σ’αυτόν τον χορό έβγαιναν και συμμετείχαν για λίγο και όλοι σχεδόν οι δεσποτάδες του 20ου αιώνα από τον Κωνστάντιο και μετά, μπαίνοντας στην κεφαλή του, με τον μητροπολίτη Ιωακείμ να είναι ο πιο μιρακλής από όλους στο χορό, σύμφωνα με μαρτυρίες ηλικιωμένων Κοζανιτών.
Κι ενώ ο χορός κρατούσε στην αυλή, ο Δεσπότης μέσα, ακολουθώντας τη βυζαντινή μεγαλοπρέπεια, παρουσία κλήρου και λαού ντύνονταν ένα-ένα ρούχο από τη μεγάλη αρχιερατική του στολή.
Στη συνέχεια όλη η γιορτινή πομπή, επικεφαλής της οποίας έμπαιναν τα εξαπτέρυγα, τα φανάρια και τα λάβαρα των Αναστάσεων όλων των εκκλησιών της πόλης δια των οδών της πόλης κατέληγε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου για τον Εσπερινό της Αγάπης, όπου εκτός της ελληνικής διαβάζονταν το ευαγγέλιο στην τουρκική, λατινική, γαλλική, αγγλική, μέχρι και αραβική γλώσσα από τους διάφορους ιερείς.
Με το τέλος της λειτουργίας, με την ίδια πομπή, όλοι οι πιστοί επέστρεφαν στο Επισκοπείο για τον ασπασμό της Αγάπης και το δώρο της Ανάστασης, ένα κόκκινο αυγό από τα χέρια του Δεσπότη.
Οι δυο φωτο είναι από τις προπολεμικές αποστολές της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου στο Επισκοπείο για τον Εσπερινό της Αγάπης με τα εξαπτέρυγα, φανάρια και τα λάβαρα της Ανάστασης από τον Άγιο Δημήτριο, Άγιο Χριστόφορο και Αη-Λαζαρο. Η πρώτη έτους 1930, στα σκαλιά της εκκλησίας του Αη Δημήτρη, λίγο πριν την αναχώρηση για το Επισκοπείο και η δεύτερη του 1938, από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίου, την Τρίτη Μέρα του Πάσχα, ημέρα γιορτής της. Και στις δυο συντονιστής της θρησκευτικής πομπής είναι ο επίτροπος της εκκλησίας Θανάσης Καραμούζας. Οι δυο φωτο προέρχονται από το οικογενειακό αρχείο του Νίκου Βαμβα, που συμμετείχε ως παιδί και στις δυο αποστολές.
