Τα ΝΑΙ και τα ΟΧΙ στην αποτελεσματική υποστήριξη
Το άκουσμα της διάγνωσης του καρκίνου στο αγαπημένο σου πρόσωπο μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρό για εσένα. Πέφτει ξαφνικά η λέξη καρκίνος στο δικό σου τραπέζι. Μέχρι τώρα ήταν στα διπλανά τραπέζια. Υπήρχε μια ασφάλεια. Ήξερες ότι το δικό σας τραπέζι ήταν καθαρό. Και ξαφνικά. Έρχεται η είδηση ότι το αγαπημένο σου πρόσωπο έχει καρκίνο. Σοκ; άρνηση; θυμός; οργή; θλίψη; τι να πρωτονιώσεις… αναρωτιέσαι πως μπορεί να νιώθει το ίδιο το αγαπημένο σου πρόσωπο. Στενοχωριέται; φοβάται;
Μπορεί να μην ξέρεις τι να πεις ή ΠΩΣ θα το πεις… σκέφτεσαι διπλές και τριπλές φορές αυτό που μέχρι τώρα έβγαινε αβίαστα. Η καρδιά σου από το άγχος πάει να σπάσει αλλά προσποιείσαι ότι όλα θα πάνε καλά. Προσπαθείς με όλες σου τις δυνάμεις να είσαι δίπλα, κοντά. Να το περάσετε μαζί και αυτό. Όπως άλλα. Πολλά. Υπάρχουν όμως και στιγμές δύσκολες. Πολύ δύσκολες. Στιγμές που σε κάνουν να λυγίσεις. Στιγμές που το χαμόγελο και η δύναμη τελειώνουν. Στιγμές που ο φόβος αναδύεται σε κλάσματα δευτερολέπτου. Κι εκεί παγώνεις. Δεν ξέρεις τι να κάνεις. Τι είναι καλό ή όχι. Τι θα βοηθήσει και θα διευκολύνει το αγαπημένο σου πρόσωπο και τι αντίθετα θα το χειροτερεύσει.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να στηρίξεις το αγαπημένο σου πρόσωπο σε αυτή την ιδιαίτερη φάση της ζωής του. Υπάρχουν, όμως, και πολλά πράγματα τα οποία είναι καλό να αποφύγεις ώστε να μην επιβαρύνεις την κατάσταση, ψυχολογική και σωματική.
|Τα ΝΑΙ και τα ΟΧΙ στην αποτελεσματική υποστήριξη|
| ΟΧΙ | ΝΑΙ |
| Μην παίρνεις αποφάσεις για εκείνον/η. Μπορεί να θεωρείς ότι το αγαπημένο σου πρόσωπο σε αυτή τη φάση δεν είναι σε θέση να πάρει αποφάσεις. Ωστόσο, με το να πάρεις εσύ κάποια απόφαση για την δική του υγεία και ζωη είναι πιθανόν να εντείνεις το άγχος του ατόμου, το οποίο εύκολα μπορεί να θεωρήσει ότι «για να παίρνουν αποφάσεις οι άλλοι για εμένα είναι σοβαρά τα πράγματα και πεθαίνω». Χάνεις με αυτό τον τρόπο την εμπιστοσύνη του ατόμου. | Δείξε σεβασμό στις επιθυμίες και εμπιστοσύνη στις ικανότητες του ατόμου, ώστε να πάρει την καλύτερη απόφαση για την υγεία του. Μοιράσου τις πληροφορίες και ενθάρρυνε το άτομο να αποφασίσει. Ακόμη κι αν δεν συμφωνείς με την απόφαση του, οφείλεις να τη σεβαστείς καθώς κανένας άλλος δεν γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τι είναι καλύτερο γι’ αυτόν. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο νιώθει ότι παρά τον καρκίνο εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο στη ζωή του. |
| Μην προσποιείσαι ότι όλα είναι μια χαρά! Ο καρκίνος αποτελεί μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια. Το να λες ότι όλα είναι τέλεια και να το αντιμετωπίζεις σαν παιχνιδάκι μπορεί να δημιουργήσει θυμό στο άτομο, το οποίο γνωρίζει την σοβαρότητα που κρύβεται πίσω από έναν καρκίνο. Μπορεί πολύ εύκολα να νιώσει ότι το κοροιδεύεις και υποτιμάς την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, βιώνοντας παράλληλα και μη κατανόηση. | Εξωτερίκευσε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου. Ακόμη, κι αν νιώθεις άγχος, θλίψη, θυμό. Δείξε αυτό που νιώθεις, όπως το νιώθεις. Δεν είναι κακό να κλαίμε ή να αγχωνόμαστε. Είναι υγεία. Με το να δέιχνουμε στο αγαπημένο μας πρόσωπο ότι υπάρχουν στιγμές που και εμείς αγχονόμαστε, νιώθουμε έντονη θλίψη, κλαίμε κλπ λειτουργούμε ως μοντέλο και του ανοίγουμε το δρόμο να εκφράσει και να βγάλει από μέσα του και τα δικά του συναισθήματα και σκέψεις. |
| Μην αποκρύπτεις πληροφορίες / την πραγματικότητα. Το να αποκρύψεις πληροφορίες από το άτομο μπορεί να οδηγήσει σε έντονες αντιδράσεις από την πλευρά του ατόμου. Εσύ μπορεί να το κάνεις για να το προστατέψεις αλλά το ίδιο έχει δικαίωμα να ξέρει. Αποκρύπτοντας του πληροφορίες του δημιουργείς απομόνωση και ενεργοποιείς την φαντασία του (που πίστεψέ με σχεδόν πάντοτε είναι χειρότερη από την πραγματικότητα). Επιπλέον, η απόκρυψη πληροφοριών προσθέτει μέσα στα τόσα άλλα και την αποξένωση του ατόμου. | Ενημέρωσε το άτομο για την κατάσταση της υγείας του, δείξτου ότι είναι ενεργό μέλος της οικογένειας, η οποία τον υπολογίζει. Να θυμάσαι πάντοντε ότι σημασία δεν έχει μόνο τι θα πεις αλλά και πως θα το πεις. Βρες εκείνη την ώρα της ημέρας που είναι πιο κατάλληλη και το άτομο είναι πιο ήρεμο και δεκτικό σε πληροφορίες. Απέφυγε λέξεις που δυσκολεύουν την κατάσταση όπως «δυστυχώς», «είμαι στη δυσάρεστη/ευχάριστη θέση» κ.α. Δώσε ιδιαίτερη έμφαση στη γλώσσα του σώματος. Αν δυσκολεύεσαι αρκετά απευθύνσου σε κάποιον ειδικό στη ψυχολογία του καρκίνου. |
| Μην καταπιέζεις τις σκέψεις και συναισθήματα σου για να μην στενοχωρήσεις το άτομο. Όταν καταπιέζεις αυτό που νιώθεις φαίνεται. Και μάλιστα πολύ. Μπορεί να μην το εκφράζεις λεκτικά, ωστόσο, το σώμα σου, οι κινήσεις σου, το πρόσωπό σου τα προδίδουν όλα. Το άτομο καταλαβαίνει ότι πιέζεσαι και αυτό τον στενοχωρεί πολύ περισσότερο από τα να έδειχνες την πραγματικότητα των σκέψεων και συναισθημάτων σου. | Αφιέρωσε χρόνο στον εαυτό σου και στις δικές σου ανάγκες. Είναι πολύ σημαντικό να αφιερώσεις χρόνο σε εσένα σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Το να παραγκωνίσεις τις ανάγκες σου και να επικεντρωθείς στις ανάγκες του ατόμου, θα σε εξαντλήσει τόσο σωματικά όσο και ψυχικά με αποτέλεσμα η βοήθεια και η στήριξη που παρέχεις να μην είναι τόσο αποτελεσματική. Εάν εσύ ο/η ίδιος/α δεν είσαι καλά, δεν μπορείς να αποδώσεις στο μέγιστο. Μπορεί να βιώνεις τύψεις όταν θα ασχοληθείς λίγο με εσένα, καθώς θα σκέφτεσαι ότι τώρα θα μπορούσες να είσαι με το αγαπημένο σου πρόσωπο αλλά σκέψου ότι αυτό το κάνεις ΓΙΑ το αγαπημένο σου πρόσωπο και για την καλύτερη υποστήριξη σε αυτό. |
| Απέφυγε εκφράσεις όπως «ξέρω πως νιώθεις», «σε καταλαβαίνω», «δεν θα έπρεπε να νιώθεις έτσι» κ.α. Το κάθε άτομο αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται τελείως διαφορετικά την εκάστοτε κατάσταση. Ειδικότερα, όταν δεν έχεις περάσει από τη θέση του, μια τέτοια έκφραση μπορεί να πυροδοτήσει θυμό και σκέψεις όπως «πως είναι δυνατον να με καταλαβαίνει, αφού δεν είχε ποτέ καρκίνο». Ακόμη, ωστόσο, και αν έχεις περάσει από την ίδια κατάσταση, είσαι διαφορετικός άνθρωπος και διαθέτεις διαφορετικούς μηχανισμούς και τρόπους αντιμετώπισης. | Κάλεσε και ενθάρρυνε το άτομο να μοιραστεί αυτά που νιώθει.Μπορείς να του πεις: «μπορεί να μην μπορώ να σε καταλάβω στο 100%, αλλά μπορώ να βάλω παραπάνω από το 100% για να σε στηρίξω. Είμαι εδώ για σένα! Για να σε ακούσω και όχι για να σε κρίνω». |
| Απέφυγε γενικές εκφράσεις όπως «αν χρειαστείς κάτι πάρε με τηλέφωνο» – τέτοιου είδους εκφράσεις είναι γενικές και αόριστες με αποτέλεσμα το άτομο ακόμη κι αν θέλει να ζητήσει κάτι δεν θα το κάνει. | Προσπάθησε να παρέχεις συγκεκριμένη βοήθεια. Πάρε πρωτοβουλία και πάρε εσύ τηλέφωνο, ετοίμασε φαγητό ή πάρε τα παιδιά από το σχολείο. Γίνε συγκεκριμένος/η στη βοήθεια που μπορείς να παρέχεις. |
| Μην μπαίνεις στο Google για αναζήτηση ιατρικών ζητημάτων.Μπορεί να εμφανιστεί μια παρενέργεια που ο γιατρός δεν σας έχει πει. Μπορεί ένα ξαφνικό σημάδι στο σώμα. Μπορεί ένας ξαφνικός πόνος. Αυτό δημιουργεί αρκετά έντονο άγχος καθώς δεν γνωρίζεις τι ακριβώς είναι και τι σχέση μπορεί να έχει με την ασθένεια. Απέφυγε την αναζήτηση στο google, και αντί αυτού τηλεφώνησε στο/η γιατρό σου ή επισκέψου το κοντινότερο νοσοκομείο. Σε καμία περίπτωση όμως μην εμπιστευτείς το internet. Το μόνο που θα πετύχεις είναι να αυξήσεις το άγχος σου και στη συνέχεια να το μεταδώσεις στο άτομο που νοσεί. | Ενημερώσου μέσα από επιστημονικές ημερίδες, σεμινάρια, συνέδρια για τις νέες εξελίξεις στον καρκίνο. Μπορείς να γραφτείς μαζί με το άτομο σε κάποιον σύλλογο ατόμων με καρκίνο. Ενημέρωσε το άτομο και ενθάρρυνέ το να υιοθετήσει συμπεριφορές που προάγουν την υγεία και έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα οφέλιμες κατά τη διάρκεια του καρκίνου όπως η άσκηση, η επαρκής κατανάλωση νερού κ.α. |
| Απέφυγε πιθανές προκαταλήψεις. Η ασθένεια του καρκίνου συνοδεύται από έντονο στίγμα. Μην αποφεύγεις να πεις την λέξη «καρκίνος» και μην την αντικαθιστάς με άλλες όπως « η κακιά ασθένεια», « επάρατη νόσος», «αυτός ο διάολος» κλπ. | Διατήρησε την καθημερινότητα και ρουτίνα όσο περισσότερο μπορείς. Οι μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητα αποτελούν υπενθύμιση της ασθένειας. Ενθάρρυνε το άτομο να συνεχίσει να κάνει ό,τι έκανε και πριν την ασθένεια (στο βαθμό εννοείται που του επιτρέπει η κατάσταση της υγείας του). |
| Μην αναγκάζεις να δείξει το άτομο ότι είναι μια χαρά.Επέτρεψε στο άτομο να βιώσει συναισθήματα δύσκολα και οδυνηρά. Απέφυγε εκφράσεις όπως «μην κλαις», «δεν θέλω να σε βλέπω να στενοχωριέσαι», καθώς αυτές υπονοούν ότι δεν δέχεσαι το άτομο όταν είναι στενοχωρημένο αλλά μόνο όταν είναι χαρούμενο. | Άνοιξε την πόρτα για γνήσια και ειλικρινή επικοινωνία.Προσπάθησε κατά 80% να ακούς και κατά 20% να μιλάς. Αν απλώς δεν ξέρεις τι να πεις και νιώθεις αμηχανία δώσε μια αγκαλιά. Αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στο να ακούς αυτό που προβληματίζει το άτομο. Γίνε από τους λίγους ανθρώπους που ξέρουν να ακούν. |
Ξέρεις καλά πως η εμπειρία με τον καρκίνο είναι σαν εκείνο το τρενάκι, το roller coaster, που ενώ πηγαίνει στην ευθεία και όλα μοιάζουν οκ, ξαφνικά παίρνει μια απότομη στροφή και σε ανεβάζει τόσο ψηλά που κοντεύει να σου κοπεί η ανάσα. Και μετά ξαφνικά κατεβαίνει απότομα κάτω, και μετά ξανά επάνω και εσύ το μόνο που σκέφτεσαι είναι πότε θα έρθει εκείνη η ευθεία. Εκεί που θα νιώσεις σιγουριά και ασφάλεια ότι ακόμη και αν σπάσει η ζώνη δεν θα πέσεις, ακόμη και αν χαλάσει το τρενάκι δεν θα εγκλωβιστείς, θα μπορείς να φύγεις.
Σε ευχαριστώ που διάβασες το άρθρο μου, δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο <3
Πηνελόπη Μελίδου MSc Ψυχολόγος Υγείας
Βας. Σοφίας 30, Πτολεμαίδα
YouTube: Pinelopi Melidou
Όταν πρόκειται για ανήλικο άτομο (παιδί σου πχ) παίρνεις ή όχι αποφάσεις για εκείνον; Τι λέτε;
Θα γράψω σχετικό άρθρο γι αυτό καθώς είναι πολυ σημαντικό θέμα… αν μπορώ να πω απο εδω κάτι είναι ότι το παιδί πρέπει να εμπλέκεται στη λήψη απόφασης!
Σας ευχαριστούμε!!!!!!
Πολύ κατατοπιστικό, βοηθητικό και ανθρώπινο το άρθρο σας. Ευχαριστούμε…
Πολύ βοηθητικό το άρθρο σας
Συμπληρώνω σαν πάσχων (χρόνια!!!) και κάποια άλλα
1. Ποτέ μην λέτε και πιστέψετε και εσείς οι ίδιοι ότι ο τάδε ή η δείνα το «ξεπέρασε» Δεν υπάρχει ξεπερνάω, υπάρχει μαθαίνω να ζω με αυτό και το εντάσσω στην ζωή μου. Ακόμα και εάν έκανα μαστεκτομή πριν 10 χρόνια, τελείωσα την επικουρική θεραπεία και πέρασαν και χρόνια πάντα ξέρω ότι πρέπει να προσέχω να εξετάζομαι και να σπεύδω έγκαιρα στον γιατρό μου. Σε ένα μη καρκινοπαθή ένα πιάσιμο είναι ένα πιάσιμο στον καρκινοπαθή ακόμα και 15 χρόνια μετά μπορεί να είναι η αρχή μιας οστικής μετάστασης.
2. Ποτέ μην λέτε ότι η τάδε ή ο δείνα έκανε αυτό ή έκανε εκείνο ή πήρε το άλλο. Οι καρκίνοι δεν είναι ίδιοι ακόμα και εάν προέρχονται από το ίδιο όργανο. Δεν έχει νόημα να λέμε του Τάκη πέσανε τα μαλλιά γιατί ο Τάκης μπορεί να πήρε θεραπεία πριν 10 χρόνια που πλέον δεν δίνουμε και τα πράματα είναι αλλιώς.
3. ΔΙΑΦΩΝΩ με το ίντερνετ. Καλός ασθενής ο ενημερωμένος ασθενής. Εάν έχεις την δυνατότητα να έχεις κριτική σκέψη εάν γνωρίζεις αγγλικά το ιντερνέτ γίνεται όπλο στα χέρια σου και σε βοηθά. Με τόσα καινούργια φάρμακα την τελευταία 10ετία κανένας γιατρός δεν έχει την δυνατότητα να θυμάται αλλά και τον χρόνο να σου διδάξει πώς να αντιμετωπίσεις τις παρενέργειες. Απλά πραγματάκια, με συνεννόηση με τους ειδικούς πάντα πχ. Με ποια κρέμα που κυκλοφορεί στο άμαζον και κάνει 10 ευρώ αντιμετωπίζει ευκολότερα τα σκασμένα χέρια και πόδια, με τι παπούτσια κτλπ. Ή με ποιο διάλυμα επουλώνονται οι πληγές στο στόμα καλύτερα ή ότι δεν πρέπει να μαγειρεύεις σε μεταλλικά σκεύη και να τρως το φαγητό με ξύλινα η πλαστικά μαχαιροπήρουνα για να μην έχεις μεταλλική γεύση, συνταγές για νόστιμο λαπά (σος σε πολλές θεραπείες αμα έχεις διάρροια κτλπ)
Μπορείς να ενταχθείς σε ένα γκρουπ ή μια ομάδα που παίρνει το ίδιο φάρμακο και θα σου μάθει ο ένας με τον άλλο άπειρα κολπάκια (π.χ ότι τα χαπάκια να μην εκτίθενται σε θερμοκρασία ανω των 25 βαθμών, ειδικό ψυγειάκι ή κολπα μεταφοράς με ζέστη κτλπ)
Όχι στο ίντερνετ της βλακείας π.χ πιείτε πράσινο τσάι, το οποίο κάνει κακό εάν είσαι σε θεραπεία και οδηγίες για πικραμύγδαλα και άλλα χαζά.
Ευχαριστώ πολύ για τη συμπλήρωση… είναι εξίσου πάρα πολύ σημαντικά όλα αυτά που γράψατε και εσείς γνωρίζετε πιο καλά απο τον καθένα… και πάλι σας ευχαριστω!!