Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) είναι μια σύμπραξη Ε.Ε και αγροτών, ένα σύστημα της Ε.Ε για τις αγροτικές επιδοτήσεις. Είναι τα τρόφιμα που έρχονται στο τραπέζι μας, είναι το μέλλον των εδαφών μας. Γεννήθηκε στον απόηχο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, διανύει την έκτη δεκαετία, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Ε.Ε και προσφέρει στους ευρωπαίους πολίτες επισιτιστική ασφάλεια και μια ζωντανή ύπαιθρο και είναι η μόνη ολοκληρωμένη πολιτική της Ε.Ε.
Η ΚΑΠ για να ανταποκριθεί στις εξελίξεις αναθεωρείται – μεταρρυθμίζεται -εκσυγχρονίζεται και απλοποιείται. Εφαρμόστηκε το 1962 και μεταρρυθμίστηκε το 1984, το 1992, το 2003, το 2013 και τώρα το 2021. Το 1984 (αρχή για την Ελλάδα ) η ΚΑΠ αντιπροσώπευε το 72% του κοινοτικού προϋπολογισμού, το 2003 το 37% (28 Κ-Μ) και για την νέα ΚΑΠ στην Ε.Ε (27 Κ-Μ) θα είναι ακόμη πιο μειωμένος ο κοινοτικός προϋπολογισμός, κάτω του 30%.
Λόγοι όπως οι παρακάτω, έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε (Brexit), τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα, οι σχέσεις ΕΕ με Ρωσία (εμπάργκο), οι μεταναστευτικές – προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη, η εσωτερική ασφάλεια και άμυνα, η κλιματική αλλαγή ,ο εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ – ΕΕ (δασμοί) πρόσφατα, οι εμπορικές συμφωνίες Mercosur (Βραζιλία – Αργεντινή – Ουρουγουάη – Παραγουάη – Καναδάς), το δημογραφικό πρόβλημα κ.α., επικαλούνται για αυτήν την μείωση των χρημάτων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Ιούνιο του 2018 τα σχέδια των κανονισμών που διέπουν την υλοποίηση της νέας ΚΑΠ. Νέα φιλοσοφία της ΚΑΠ είναι τα Στρατηγικά Σχέδια για κάθε κράτος – μέλος. Για την κατάρτιση – σύνταξη λοιπόν του Σ.Σ της ΚΑΠ το ΥΠΑΑΤ ανάρτησε το κείμενο διαβούλευσης, μαζί με ένα ερωτηματολόγιο, με στόχο την ενημέρωση και την συμβολή των οικονομικών-κοινωνικών και περ/κών εταίρων, σχετικά με την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και τον αγρο-διατροφικό τομέα.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ
Σήμερα η χώρα μας στις επιδοτήσεις εφαρμόζει το < < καθεστώς βασικής ενίσχυσης στη βάση δικαιωμάτων ενίσχυσης>>. Από πριν την προηγούμενη ΚΑΠ στην χώρα μας υπήρχε η επιλογή για άμεση και σταδιακή σύγκλιση (εσωτερική σύγκλιση), τελική εθνική επιλογή το 2014 ήταν η μερική σύγκλιση, τα ιστορικά δικαιώματα αποτέλεσαν το μόνο κριτήριο. Οι νέοι και οι νεοεισερχόμενοι έμειναν εκτός ή τους κατανεμήθηκαν δυσανάλογα με σχέση με την εκμετάλλευσή τους. Δεν είναι δυνατόν για την ίδια δραστηριότητα και την ίδια έκταση, να υπάρχει τόση απόκλιση στις ενισχύσεις. Τι θα γίνει δηλαδή με τους νέους; Η εθνική οικονομία δεν θα αντέξει την γήρανση του αγροτικού πληθυσμού. (Το 6% των αγροτών της ΕΕ είναι κάτω των 35 ετών, το 56% είναι άνω των 54 ετών)!
Επιδοτήσεις που έπαιρναν την περίοδο 2000-2002, πριν 20 χρόνια δηλαδή, δημιούργησαν δικαιώματα, βάση των οποίων πληρώνονται επιδοτήσεις σήμερα. Αυτό δημιούργησε τους αγρότες του << καναπέ>> και τα <<μισιακά >>, άλλος καλλιεργεί και άλλος παίρνει επιδοτήσεις. Λοιπόν, ΝΑΙ στην εσωτερική πλήρη σύγκλιση, ΝΑΙ στην άμεση κατάργηση των δικαιωμάτων και εφαρμογή ενιαίας τιμής ανά εκτάριο από το 2020 (μάλλον το 2022 θα εφαρμοστεί η νέα ΚΑΠ) ,ΝΑΙ για περισσότερες ευκαιρίες στους νέους, Ναι για διευκόλυνση – πρόσβαση νέων σε αγροτική γη. Ναι γιατί σβήνει το επάγγελμα, κλείνουν οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην χώρα μας και στην Ε.Ε.
Συγκλονιστικό στατιστικό, το 2005 στην ΕΕ υπήρχαν 15 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις, το 2015 μειώθηκαν σε 11 εκατομμύρια. Σε 10 χρόνια χάθηκαν 4 εκατ., τον χρόνο δηλαδή χάθηκαν 400.000, το μήνα 30.000 και την ημέρα χάθηκαν 1.000 αγροκτήματα. Η μείωση του εργατικού δυναμικού των γεωργών οφείλεται στη διαφορά στην παραγωγικότητα της εργασίας μεταξύ γεωργικών και μη γεωργικών τομέων. Οι νέοι οδεύουν σε θέσεις εργασίας υψηλότερης αμοιβής. Να εξασφαλιστεί βιώσιμο γεωργικό εισόδημα. Να τροποποιηθεί ο πρώτος από τους 9 στόχους της ΚΑΠ. Η πρόταση κανονισμού για τα ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ στην χώρα μας προβλέπει εσωτερική σύγκλιση και μέχρι κατάργηση των δικαιωμάτων.
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ
Η μείωση του προϋπολογισμού επηρεάζει όλα τα Κ-Μ. Η χώρα μας όμως επιπλέον αντιμετωπίζει το ζήτημα της εξωτερικής σύγκλισης των άμεσων ενισχύσεων. Η Ελλάδα λαμβάνει άμεσες ενισχύσεις ανά εκτάριο πολύ υψηλότερες από τον μέσο κοινοτικό όρο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την συνέχιση μέχρι το 2026 της σταδιακής σύγκλισης (εξωτερικής). Χώρες της ανατολικής Ευρώπης και ο νέος επίτροπος γεωργίας Γιάνους Βοτσεχόφσκ (Πολωνός) τονίζουν ότι οι ανισότητες στις άμεσες ενισχύσεις είναι αδικία και προτείνουν την πλήρη και άμεση εξωτερική σύγκλιση. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει από 55€/σρτεμ. Μ.Ο θα πάμε στα 30€/στρεμ.
ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ
Σήμερα σε 18 προϊόντα παρέχεται συνδεδεμένη ενίσχυση με συνέπεια την στρέβλωση της αγοράς. Καλλιεργούνται είδη σε ακατάλληλα εδάφη, στα βουνά, στα λαγκάδια, χωρίς τις ανάλογες καλλιεργητικές φροντίδες. Η Γερμανία από το 2013 κατήργησε τις συνδεδεμένες αλλά κάποια Μ-Κ ζητούν το 25% των άμεσων. Το ίδιο το Υπουργείο αναγνωρίζει ότι δεν έχει αποτιμηθεί η συμβολή της συνδεδεμένης στην επίλυση των προβλημάτων ανταγωνιστικότητος ή το αντίστοιχο περιβαλλοντικό ή κοινωνικό όφελος του ενισχυόμενου προϊόντος. Περιορισμός σε αριθμό ίσως;
ΑΙΡΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
Το σύνολο των γεωργών, μη εξαιρουμένων των μικροκαλλιεργητών θα τηρούν ένα σύνολο υποχρεώσεων που αφορά το περιβάλλον και το κλίμα, τη δημόσια υγεία, την καλή μεταχείριση ζώων, την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση δηλαδή ενοποιείται η πολλαπλή συμμόρφωση και το πρασίνισμα με την εισαγωγή νέων υποχρεώσεων.
Οι εθνικές επιλογές για την νέα ΚΑΠ δεν μπορεί να αποτελεί προσωπική επιλογή κανενός. Να καταρτισθεί ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ με όρους ρεαλισμού αλλά και προοπτικής.
Η ΚΑΠ πρέπει να παραμείνει ισχυρή κοινή πολιτική, εξασφαλίζοντας εισοδηματική στήριξη σε Ευρωπαίους αγρότες, έχοντας ασφαλή- ποιοτικά-υψηλής και σε προσιτές τιμές τρόφιμα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις.
Ας σημειωθεί ότι ο μήνας Οκτώβρης για την Ευρώπη ήταν κόκκινος από Βορρά μέχρι Νότο με τις διαδηλώσεις αγροτών σε Ολλανδία -Γαλλία -Γερμανία -Ισπανία . Διαμαρτυρίες στα αστικά κέντρα, στις πρωτεύουσες των κρατών, ακόμη και έξω από το Στρασβούργο, για τα της νέας ΚΑΠ, για τους δασμούς Τραπ, για τις εμπορικές συμφωνίες Καναδά και mercosur. Στη χώρα μας, δυστυχώς η απουσία συλλογικών -συνεταιριστικών σχημάτων δεν βοηθά καθόλου να εκφραστεί η θέληση του αγροτικού κόσμου. Η διαβούλευση της νέας ΚΑΠ και η σύνταξη του ΣΤΡΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ είναι όμως τώρα!
ΚΟΖΑΝΗ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019
ΜΑΓΔΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΙΔΟΥ – ΓΕΩΠΟΝΟΣ
πρώην δ/τρια του ΟΠΕΚΕΠΕ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
επιστημ. Σύμβουλος HERBS&OILS
ΓΝΩΣΗ, ΑΠΟΨΗ,ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ. ΣΤΑΡΑΤΕΣ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ.