Αποτελεί κοινή παραδοχή η σημασία διατήρησης μιας καλής στοματικής υγιεινής. Και παρόλη την γενικότερη σφαιρική παιδεία που λαμβάνει ο σύγχρονος Έλληνας, τόσο μέσα από το σχολικό περιβάλλον αλλά και από τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, φαντάζουν λυπηρά τα ευρήματα μιας έρευνας που διεξήχθη το τρέχον έτος υπό την αιγίδα της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας σχετικά με τα επίπεδα στοματικής υγιεινής σε διάφορες ηλικιακές ομάδες της χώρας μας. Έτσι, ακόμα πιο ανησυχητικό από το τραγικό ποσοστό του 99% των ατόμων 35-44 ετών με οδοντιατρικά προβλήματα, ίσως να αποτελεί το γεγονός πως πάνω από το 60% των παιδιών 3-5 ετών φαίνεται να παρουσιάζουν τερηδόνα και αμελή στοματική φροντίδα. Σοκαριστικό εύρημα για μια ευρωπαϊκή χώρα, που ειδικά στον τομέα της υγείας αντιπροσωπεύεται από υψηλά καταρτισμένους επιστήμονες, το οποίο εγείρει την ανάγκη ανασκόπησης, κυρίως σε κοινωνικό, αλλά και πολιτικό επίπεδο της σημασίας που δίνεται στην γαλούχηση των νέων με συνείδηση σωστής στοματικής υγιεινής.
Δίχως αμφιβολία, ένα υγιές στόμα αποτελεί το ¨διαβατήριο¨ για την σωστή σωματική ανάπτυξη του παιδιού, ειδικότερα κατά την προσχολική ηλικία. Ας μην ξεχνάμε, πως οι οδοντικοί ιστοί έχουν πολύ χαμηλή δυνατότητα ανάπλασης, με την αδαμαντίνη, μετά την προσβολή από τερηδόνα να μην επιδέχεται καμία θεραπεία. Κατά συνέπεια, η εμφύσηση της αξίας διατήρησης υψηλής στοματικής υγιεινής, θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα των γονέων, αλλά και του οικογενειακού περίγυρου, διδάσκοντας το παιδί, τις διεργασίες που ακολουθούνται για ένα σωστό βούρτσισμα και επιδεικνύοντας του την σημασία της συχνής επίσκεψης στον οδοντίατρο, με στόχο την πρόληψη πιθανών προβλημάτων. Όσο απλό και εφικτό να φαντάζει βέβαια αυτό, πολύ μικρό ποσοστό των γονέων της χώρας μας δίνουν βαρύτητα σε αυτούς τους παράγοντες ανατροφής των παιδιών τους. Οι περισσότεροι νέοι κάθονται στην οδοντιατρική καρέκλα για πρώτη φορά όταν πατήσουν στην εφηβεία, ενώ πια στην Ελλάδα έχει καταλήξει η επίσκεψη στον οδοντίατρο αποτέλεσμα αφόρητου πόνου, ο οποίος πεισματικά αρνείται να περάσει με παυσίπονα και διάφορα άσκοπα γιατροσόφια.
Ο ρόλος του γονέα ξεκινάει από την νεογνική ηλικία, κατά την οποία ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δίνεται στην εξοικείωση του παιδιού με την διαδικασία καθαρισμού του στόματος. Ακόμα και πριν την ανατολή των νεογιλών δοντιών, συνίσταται το ήπιο μασάζ στην περιοχή των ούλων με μια γάζα ή ένα μαλακό πανάκι από τον ίδιο τον γονέα, ενώ μετά την εμφάνιση των πρώτων δοντιών στην ηλικία των 6 με 8 μηνών, το παιδί πρέπει να αρχίσει να εξοικειώνεται με το βούρτσισμα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. Ειδικότερα προτείνεται:
- η χρήση μαλακής οδοντόβουρτσας με μικρή ποσότητα οδοντόκρεμας πλούσια σε φθόριο, το οποίο ενισχύει την αδαμαντίνη και
- Ο ίδιος ο γονέας να συνοδεύει το παιδί κατά το βούρτσισμα, δίνοντας παράλληλα το σωστό παράδειγμα διατηρώντας τακτικές συνήθειες καλής στοματικής υγιεινής.
Είναι γνωστές άλλωστε οι μιμητικές τάσεις των παιδιών απέναντι στους γονείς, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες, γεγονός που επιδεικνύει την σημασία που πρέπει να δοθεί νωρίς στην συνειδητοποίηση της αξίας των σωστών κανόνων υγιεινής.
Επιπλέον, ένας ακόμη μη αμελητέος παράγοντας στην πρόληψη οδοντιατρικών παθήσεων είναι η διατροφή. Μετά από κάθε γεύμα, το pH στη στοματική κοιλότητα πέφτει, με αποτέλεσμα να αφήνει εκτεθειμένη την αδαμαντίνη στους όξινους διαβρωτικούς παράγοντες του περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, τροφές όπως υδατάνθρακες και σάκχαρα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης μικροβιακής πλάκας και τερηδόνας, ενώ ακόμα, η μεγάλη συχνότητα γευμάτων συμβάλλει εξίσου στην περαιτέρω έκθεση των οδοντικών ιστών. Συνεπώς, κάποια βασικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να εντάξουν οι γονείς στο διατροφικό μοτίβο των παιδιών είναι :
- Η καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών πλούσια σε βιταμίνες και φυτικές ίνες
- Η αποφυγή συχνών σνακ όπως σοκολάτα, καραμέλες, ζαχαρωτά
- Η ένταξη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο και φώσφορο, όπως γαλακτοκομικά, πουλερικά και ψάρια, καθώς ενισχύουν την επαναμεταλλικοποίηση των δοντιών
- Ο περιορισμός ανθρακούχων ποτών
Πέρα από την ευθύνη του γονέα όμως, βαραίνει επίσης την ίδια την πολιτεία η υποχρέωση να λάβει πιο αποφασιστικό ρόλο στην διαδικασία καλλιέργειας ορθής συνείδησης στα θέματα της στοματικής υγείας και να δίνει περισσότερα κίνητρα στους πολίτες με την ενίσχυση των παροχών οδοντιατρικής φροντίδας. Αρχικά, η ελλιπής ενημέρωση από την σχολική κοινότητα σε ότι αφορά την αξία διατήρησης καλής στοματικής υγιεινής, αποτελεί απογοητευτική παράλειψη στα πλαίσια της παρεχόμενης παιδείας. Έτσι, η διοργάνωση ημερίδων στα σχολεία, τόσο για μαθητές όσο και για γονείς με την συμμετοχή ειδικών οδοντιάτρων, είναι σίγουρα ένα πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια πρόληψης οδοντιατρικών παθήσεων. Από την άλλη μεριά, το ίδιο το δημόσιο σύστημα υγείας αδιαμφισβήτητα επιδέχεται και χρειάζεται βελτιώσεις, καθώς απαιτείται ο προσανατολισμός μεγαλύτερου ποσοστού του κρατικού προϋπολογισμού στην αναβάθμιση των υποδομών των δημόσιων οδοντιατρείων, την καλύτερη κατάρτιση των επιστημόνων αλλά και την διεύρυνση των ασφαλιστικών παροχών όχι μόνο στην θεραπεία, αλλά και σε προληπτικές οδοντιατρικές εργασίες και ορθοδοντικά προβλήματα.
Κάνοντας λοιπόν, αυτή την ανασκόπηση, γίνεται φανερός ο πολύπλευρος χαρακτήρας της βαθύτερης αιτίας του προβλήματος της φτωχής στοματικής υγείας των Ελλήνων και ειδικότερα ανάμεσα στις νεαρές ηλικίες, γεγονός που καθιστά άμεση την ανάγκη ενεργοποίησης των μηχανισμών πρόληψης, ξεκινώντας από τον κλειστό οικογενειακό κύκλο και καταλήγοντας μέχρι το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, η διατήρηση της καλής υγείας των δοντιών είναι η αρχή μιας γενικότερης σωστής στάσης ζωής, που αξίζει τουλάχιστον την προσπάθεια εμφύσησής της στα παιδιά, κάνοντας έτσι ίσως μια από τις πιο ευεργετικές επενδύσεις στο μέλλον τους.
Βικτωρία Ραφτοπούλου,
Φοιτήτρια Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Σόφιας
