Ήταν και τότε σκληρός ο Απρίλης, όπως και τώρα. Ήταν και ο καιρός κακός όπως και τις μέρες αυτές. Στο Βέρμιο είχε χιονίσει. Ήταν 23 Απριλίου του 1944, Κυριακή των Βαΐων και του Αγίου Γεωργίου ταυτόχρονα. Σπάνια σύμπτωση που έμελλε να είναι και σημαδιακή για το όμορφο κεφαλοχώρι της Δυτικής Μακεδονίας, την Καστράνιτσα, τους σημερινούς Πύργους Πτολεμαΐδας.
Πριν καλά καλά ξημερώσει, σαν καταιγίδα, σαν άγριο τσουνάμι, σιδερόφραχτοι και πάνοπλοι οι Γερμανοί καταχτητές εισέβαλλαν στο χωριό. Από κοντά τους μαύρα κοράκια οι ντόπιοι συνεργάτες τους, οι Πουλικοί, να πάρουν κι αυτοί μέρος στο ανοσιούργημα.
Το τι επακολούθησε είναι αδύνατο να περιγραφεί. Οι σκηνές της Δαντικής Κόλασης ωχριούν στα επιγενόμενα. Ανθρώπου νους δε μπορεί να φανταστεί αυτό που έκανε άνθρωπος σε άνθρωπο. Εβδομήντα έξι χρόνια έχουν περάσει από την αποφράδα εκείνη ημέρα, 23 Απριλίου 1944, κατά την οποία οι Γερμανοί κατακτητές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, ολοκαύτωσαν την όμορφη Καστράνιτσα, εκτελώντας εν ψυχρώ αμάχους, δολοφονώντας αδιακρίτως άνδρες, καίγοντας μέσα στους αχυρώνες γυναικόπαιδα, κατασφάζοντας ακόμα και μια λεχώνα με τα δυο νεογέννητά της. Ωστόσο οι ειδεχθείς αυτές πράξεις δεν σταμάτησαν στα εγκλήματα μέσα στο χωριό. Η ακόρεστη δίψα των εγκληματιών για περισσότερο αίμα τους οδήγησε σε ένα αδυσώπητο ανθρωποκυνηγητό στα υψώματα του Βερμίου. Μέσα στις σπηλιές, σε λόχμες της γης και σε λαγούμια εύρισκαν αμάχους και κρυμμένα γυναικόπαιδα και τα εκτελούσαν…
Το ολοκαύτωμα των κατοίκων της Καστράνιτσας, η πυρπόληση των σπιτιών και των άλλων υποδομών της αλλά και η αρπαγή των πόρων ζωής (οικόσιτων ζώων, κοπαδιών αιγοπροβάτων, σιταριού, ραπτομηχανών και άλλων πολύτιμων εργαλείων, ακόμα και των προικών των ανύπαντρων κοριτσιών) αποτελεί ύβρη – με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης – κατά της ανθρωπότητας. Γιατί τέτοια αποτρόπαια εγκλήματα όταν εναντίον οιωνδήποτε ομάδων ανθρώπων εκτελούνται, ύβρεις κατά της ανθρωπότητας λογίζονται.
Ο συνολικός αριθμός των εκτελεσμένων παραμένει ακόμα αδιευκρίνιστος, γιατί καμία επίσημη έρευνα δεν έγινε ή δεν είδε ακόμα το φως της δημοσιότητας. Το γεγονός αυτό αποτελεί όνειδος για τους επιζήσαντες και τους απογόνους των – μηδέ του γράφοντος εξαιρουμένου – και ύβριν απέναντι στους νεκρούς. Για σαράντα, περίπου, χρόνια ο αριθμός των θυμάτων που αναφέρονταν στις εκδηλώσεις από την Κοινότητα Πύργων ήταν ο αριθμός «τριακόσιοι δεκαοχτώ». Ο αριθμός αυτός ταίριαζε απόλυτα με τον αριθμό των τριακοσίων δεκαοχτώ θεοφόρων πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου. Έτσι και με την ευλογία του τότε μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας, μακαριστού π. Αυγουστίνου Καντιώτη όχι μόνον καθιερώθηκε ο αριθμός αυτός για τους νεκρούς, αλλά μετατέθηκε αυθαίρετα και η ημερομηνία για την Κυριακή των θεοφόρων πατέρων (την έβδομη Κυριακή από το Πάσχα εορτάζεται από την Εκκλησία η εν Νικαία πρώτη Οικουμενική Σύνοδος και η μνήμη των τριακοσίων δεκαοκτώ θεοφόρων πατέρων). Έτσι προέκυψε ο αριθμός των 318 για τα θύματα, ο οποίος έκτοτε καθιερώθηκε από την Κοινότητα Πύργων και αργότερα από τον Δήμο Βερμίου. Ωστόσο στα μέσα της περασμένης δεκαετίας μία από τις καταστάσεις των νεκρών που πήρε ο γράφων από την κοινότητα ανέβαζε τον αριθμό στους 341, ενώ νεόκοποι ενασχολούμενοι με το γεγονός ανέβαζαν βαθμιαία τους νεκρούς στους 350 για να τον σταθεροποιήσουν τα λίγα τελευταία χρόνια στους 360!!!
Είναι νομίζω καιρός να σταματήσει αυτός ο κουτοπόνηρος, επιπόλαιος και ανιστόρητος «πλειστηριασμός» των νεκρών μας. Στον κατάλογο έχουν «παρεισφρήσει» και ονόματα ανθρώπων οι οποίοι εκτελέστηκαν μήνες αργότερα και όχι από τους Γερμανούς ή τους συνεργάτες τους, ακόμη και ανθρώπου ο οποίος πέθανε τον Οκτώβρη του 1944 από φυσικό θάνατο. Δεν ωφελεί κανέναν και σε τίποτε η «λαθροχειρία» αυτή. Ούτε ο μικρότερος αριθμός των θυμάτων μειώνει την αγριότητα του ειδεχθούς και αποτρόπαιου εγκλήματος το οποίο διαπράχθηκε σε βάρος των προγόνων μας. Ίσα ίσα αμαυρώνει τη μνήμη των πραγματικών θυμάτων του Ολοκαυτώματος, εκθέτοντας ταυτόχρονα τους απογόνους απέναντι σε κάθε διεκδικητικό αίτημα. Είναι καιρός να επιδειχθεί σωφροσύνη και σοβαρότητα και έρευνα επιστημονική. Υπάρχουν πια τρομερές δυσκολίες για την έρευνα, όπως η καταστροφή των αρχείων της Κοινότητας Πύργων και η απώλεια όλων εκείνων οι οποίοι θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες, παρόλα αυτά είναι επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιηθεί. Επιπροσθέτως και η ημερομηνία τέλεσης του μνημοσύνου των προσφιλών μας νεκρών πρέπει να πάψει να αποτελεί «κινητή εορτή» και να τελείται κατά το δοκούν ή όποτε βολεύει κάποιους (φέτος θα πραγματοποιηθεί στις 12 Μαΐου). Το ολοκαύτωμα των Πύργων και η Ιερή Μνήμη των πεφιλημένων νεκρών μας πρέπει να τελείται στις 23 Απριλίου απαρέγκλιτα και να μπαίνει στο επίσημο Καλεντάρι των εκδηλώσεων της Μητρόπολης, του Δήμου και της Περιφέρειας.
Σήμερα, 23 Απριλίου 2020, η χώρα μας περνά μια ακόμα δοκιμασία, έναν ακόμα σκληρό Απρίλη. Κανείς δεν θα τελέσει ένα τρισάγιο, ένα μνημόσυνο στη μνήμη των προσφιλών νεκρών μας, των αδικοχαμένων. Ας είναι το κείμενό μας αυτό ένας ελάχιστος φόρος τιμής για τους πολύκλαυστους νεκρούς μας, ένα αγιοκέρι στη μνήμη τους.
