Η σημασία των αγαλμάτων είναι γνωστή. Είναι προφανές ότι μόνον η τεκμηριωμένη προσφορά κάποιου ευπατρίδη μπορεί να δικαιολογήσει την ανέγερση αγάλματος. Για τους περισσότερους «ήρωες» της πόλης γνωρίζουμε στέρεα στοιχεία, και θα ανέμενε κανείς να δει κάποια αγάλματα στην κεντρική πλατεία της πόλης. Όσον αφορά όμως τον μητροπολίτη Ιωακείμ, οι κρίσεις περί αυτού δεν συμφωνούν. Γι’ αυτόν υπάρχει ανέκδοτη διατριβή (Παν. Φίτζιος, ΑΠΘ 2018), μεταπτ. εργασία (Ιωάννα Γρηγοράκη, Πάτρα 2019), μονογραφία (Αλ. Πετρόπουλος 2009) κ.λπ. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία ασχολείται κυρίως με την περίοδο 1941-44, η κρίση όμως περί του ανδρός πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το σύνολο του βίου.
Η βιβλιογραφική και η δημόσια εικόνα του Ιωακείμ είναι μάλλον θετική, παρά τις ενστάσεις, βασίζεται όμως σε κάποιες ιδεολογικές επιλογές ή και σκοπιμότητες. Η Αριστερά επαινεί τον Ιωακείμ, καθώς ένας μητροπολίτης συντάχθηκε με την αντιστασιακή της δράση (αν και στην Εθνική Αντίσταση δεν συμμετείχε μόνον το ΚΚΕ), ενώ κύκλοι της Εκκλησίας θεωρούν ότι ο Ιωακείμ αποδεικνύει (επικοινωνιακά) ότι η Εκκλησία δεν είναι όργανο μιας συντηρητικής εξουσίας, αλλά είναι «προοδευτική» και «κοντά στον λαό». Αυτό που γνωρίζουν όλοι είναι ότι ο Ιωακείμ συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση ως «πνευματικός αρχηγός του ΕΑΜ»! Δεν γνωρίζω τι να σημαίνει αυτό.
Η προσωπική μου εντύπωση είναι ότι ο Ιωακείμ είναι όντως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ενώ την ευθύνη γι’ αυτό φέρει ο ίδιος, καθώς οι πράξεις του δεν χαρακτηρίζονται από συνέπεια και σταθερότητα. Θα έτεινα λοιπόν προς κάποια αρνητική κρίση για τον άνδρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ιωακείμ κατέλιπε τα υπάρχοντά του στον παλιό αθηναϊκό σύλλογο «Φίλοι του λαού», που δεν φημίζεται για «προοδευτικότητα». Σημειωτέον, ο Ιωακείμ διέμενε στη γειτονιά μου στο Παγκράτι (οδός Κρησίλα), ενώ κάποιος γνωστός μου υπερήλικας Αθηναίος της γειτονιάς τον θυμότανε και μου υπέδειξε την πολυκατοικία όπου εγκαταβίωνε ώς τον θάνατό του (1962).
Πριν λοιπόν από τη διαμάχη για τον χώρο τοποθέτησης του αγάλματος του Ιωακείμ, πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί πρέπει να στηθεί ανδριάντας του σε κάποιο σημείο της πόλης. Προσωπικά, θα πρότεινα να υπάρξει πρώτα σοβαρή συζήτηση περί του βίου και της εποχής του σε κάποια Ημερίδα. Ηρωικές μορφές βέβαια κατά την Κατοχή υπήρξαν στην Κοζάνη, όπως ο μαρτυρικός αρχιμ. Ιωακείμ Λιούλιας και ο αρχιμ. Αυγουστίνος Καντιώτης, που οργάνωνε συσσίτια. Αν πρέπει να τιμηθεί η μνήμη κάποιων ανδρών, είναι αυτή των δύο ανωτέρω (και άλλων), παρά του Ιωακείμ.
Για το ανέκδοτο βιβλίο: Παλαιότερα ο αείμνηστος Χρ. Μπέσας μου εμπιστεύθηκε την επιμέλεια έργου του, αναφερόμενου στην Κοζάνη της περιόδου 1920-46 (ως συνέχεια του «Χρονικού της Κοζάνης 1914-1919») και μόνον εν μέρει στον Ιωακείμ. Στο έργο παρατίθενται αποσπάσματα από τοπικές εφημερίδες σε χρονολογική ακολουθία, ενώ ενίοτε ο ερανιστής προβαίνει σε κάποιο σχόλιο. Η άποψη πάντως του συγγραφέα περί του Ιωακείμ είναι αρνητική, ενώ ο ίδιος θεωρεί ότι δεν δικαιολογείται απόδοση τιμής διά ανδριάντος. Αναφέρει χαρακτηριστικά στα συμπεράσματα: «O Ιωακείμ παρουσίασε σημαντικό κοινωνικό και εκκλησιαστικό έργο … όταν αντιμετώπιζε σκληρή κριτική και κινδύνευε, άλλαζε προσανατολισμό, ακόμη και κομματικό, ή δήλωνε έγγραφη μετάνοια … ήταν παρορμητικός και πολλές φορές προτιμούσε τη δίνη της κοσμικής ζωής από τη στερημένη ζωή ενός ειλικρινά θρησκευόμενου επισκόπου». Επίσης, για την Κοζάνη: «Tο όνειρό του ήταν να φύγει από αυτόν τον τόπο μιαν ώρα αρχύτερα. Eξάλλου, όλη η καθόλου ευκαταφρόνητη περιουσία του βρισκόταν στην Aθήνα. Tη διαμοίρασε με διαθήκη του σε φορείς και πρόσωπα, ενώ στην Kοζάνη άφησε μόνον μία από τις αρχιερατικές του στολές».
Δυστυχώς, ο αείμνηστος Χρ. Μπέσας δίστασε να προχωρήσει στην έκδοση του έργου, πιθανόν επειδή χρειαζόταν περαιτέρω επεξεργασία. Ειδικότερα, απαιτείται έλεγχος των παραθεμάτων, καθώς αρκετά δεν παραπέμπουν σε ονομασία εφημερίδας ή σε φύλλο, ενώ κάποια μεταγράφηκαν ελαφρώς τροποποιημένα. Προβλήματα αποτελούν ακόμη η δομή, οι βιβλιογραφικές παραπομπές, η έλλειψη Εισαγωγής, Εικόνων και Ευρετηρίου. Τέλος, στα συμπεράσματα ο συγγραφέας παραδόξως αναφέρεται στον Ιωακείμ, ενώ το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην Κοζάνη του 1920-46. Παραλείπω άλλες ελάσσονες δυσκολίες. Το έργο του Χρ. Μπέσα, χωρίς να μπορεί να χαρακτηρισθεί επιστημονική ιστορική μελέτη, αποτελεί θησαυρό πληροφοριών, χρήσιμων στον μελετητή της τοπικής ιστορίας, αλλά και συναρπαστικό ανάγνωσμα, ενώ φωτίζει σημαντικά την προσωπικότητα του Ιωακείμ.
Διαφύλαξα το ηλεκτρονικό αρχείο εδώ και χρόνια, στην επεξεργασμένη και σελιδοποιημένη μορφή, έτοιμη προς έκδοσιν (500 σελ., με Πρόλογο, αλλά χωρίς Εισαγωγή, Εικόνες, Ευρετήριο), ενώ μου μετεφέρθη ότι υπάρχει και άλλο παρόμοιο αρχείο (δηλώνω πλήρη άγνοια). Προσωπικά, δεν δημοσίευσα τίποτε και ποτέ από την εργασία του ευπατρίδη Χρ. Μπέσα, τηρώντας απαρέγκλιτα τη συγγραφική δεοντολογία και τιμώντας τη μνήμη του συγγραφέα. Σημειωτέον ότι παλαιότερα κατεβλήθη προσπάθεια μέσω της «Εταιρείας Δυτικομακεδονικών Μελετών» να εκδοθεί το έργο σε συνεννόηση με τον Δήμο Κοζάνης και τους κληρονόμους, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το επεξεργασμένο αρχείο που κατέχω είναι στη διάθεση του Δήμου Κοζάνης και σήμερα.
Όσον αφορά τον ανδριάντα του Ιωακείμ, προσωπικά θεωρώ ότι δεν χρειάζεται να επανατοποθετηθεί. Αφού όμως στηθεί (προφανώς όχι στην κεντρική πλατεία), θα συμβολίζει την τραγική, ρευστή και αμφιλεγόμενη εποχή της Κατοχής, με όσα δεινά επέφερε.
Καλό άρθρο, και καθαρή θέση του γράφοντος
Το θέμα των προτομών είναι μια ιστορία με πολλά πλοκάμια…….
Κύριε Καρανάσιο αν μπορείτε συνοπτικά να μας πείτε και για άλλες ιστορίες προτομών σε μελλοντικό σας άρθρο.
Σίγουρα στην περιοχή μας θα υπάρχουν πολλές σε ότι αφορά “ήρωες” και ήρωες της αντίστασης και πολλά άλλα
Πολύ σωστά έπραξε ο Λάζος Μαλούτας , ο Κ. Μιχαηλίδης και ο βαγ. Σημανδράκος που τοποθέτησαν εκτός Κοζάνης το άγαλμα του μακ. Ιωακείμ, μιάς αμφιλεγόμενης προσωπικότητας.
Εχει δίκαιο ο κ. Καρανάσιος δεν χρειαζόταν προτομή γιά τον μακ. Ιωακείμ. [ Ο Θεός να τον αναπαύσει].
Οι λοιπές προτομές όμως Λασσάνη και Σακελαρίου να τοποθετηθούν σε πολύ κεντρικό σημείο γιά να προβάλλεται η Ιστορία και η Παράδοση μας και να τιμώνται οι μεγάλοι Αγωνιστές του Εθνους παραδειγματίζοντες τις νεώτερες γενεές.
Πολύ διαφωτιστικό κείμενο ουσίας, απαλλαγμένο από δογματισμούς, συναισθηματισμούς, προσπάθεια προβολής του γράφοντος, που διακρίνεται για την επιστημοσύνη του.
Διακρίνεται εκ μέρους ποιών γράφει επίσης
Πολύ επιθετικός… Αλλά ακόμη και τον Κολοκοτρώνη πολέμησαν αυτόν δεν θα πολεμούσαν;
Σας ευχαριστούμε κύριε Κρανασιο και το υπέροχο άρθρο σας.
Το καθ υπαγορευση;
Το 1982 το καλοκαίρι και ήταν «ντάλα μεσημέρι «, ψηφίστηκε ομόφωνα από την ολομέλεια της βουλης των Ελλήνων χωρίς να αφήνεται καμια αμφιβολία για τον πατριωτικό της χαρακτήρα για ρευστότητα και αμφιλεγόμενη εποχή όπως δυστυχώς επιχειρεί εταιροχρονισμενα και ανιστόρητο ο κ Καρανάσιος απ αφορμή το άρθρο του για το άγαλμα του μητροπολίτη Ιωακειμ ..!
Εύγε ! Επιτέλους! Πριν μας πείσει για το άσπρο ως μαύρο…
Εχει δίκαιο απόλυτα ο κ. Καρανάσιος . Ο μακ. Ιωακείμ ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα πράγματι .
Ετσι μας έλεγαν σοβαροί παλιοί Κοζανίτες που τον έζησαν
Το 1982 ψηφίστηκε ομόφωνα από την ολομέλεια της Βουλης των Ελλήνων η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης κατά του ναζισμου με πρωταγωνιστες τις οργανώσεις του ΕΑΜ ΕΛΑΣ ΕΔΕΣ κ α μικρότερες χωρίς να αφήνει υπονοούμενα για ρευστότητα και αμφιλεγόμενα όσον αφορά τον πατριωτικό της χαρακτήρα όπως ο κ Καρανασιος γενικεύοντας δυστυχώς στο άρθρο του τις αμφιβολίες για την αντίσταση με αφορμή το άρθρο του για τον Μητροπολίτη Ιωακειμ
Με την αντίσταση ο κύριος στόχος του ΚΚΕ ήταν η βίαια κατάληψη της εξουσίας μετα την ήττα των γερμανών που ερχόταν, και εγκαθίδρυση κόκκινης σταλινικής δικτατορίας.
Χρειαζόταν κάποιον ως βιτρίνα “πνευματικό Ηγέτη ” γιά να μπερδεύουν τον κόσμο.
Αυτή είναι η αλήθεια κ. Μητλιάγκα
Λυπαμαι Χαριτωνα που δεχτηκες να παιξεις αυτο το ρολο εκπροσωποντας αλλους πισω σου. Λυπαμαι που ενας οφθαλμιατρος αμφιλεγομενου κομματικα γενους μπορει να χρησιμοποιειται αοριστα για την αμαυρωση της εικονας ενος δεσποτη μας που τολμησε να αντιταχθει στους Γερμανους κατακτητες και να σιτισει κι αυτος το 40,το 41 και το 42 το λαο,να στηριξει προσφυγες ν αφησει την καλοπεραση του και τη βολεψη του στο επισκοπειο και να βγει στο βουνο υπερασπιζομενος την πατριδα κι εσυ να μη τον σεβεσαι. Ντροπη!το αν ηθελε να μεινει στην Κοζανη δεν εχει να κανει με τιποτα. Γιατι ο Π. Μελας που ηρθε κ πολεμησε ηθελε να μεινει στην Κοζανη;θα απαρνιοταν οριστικα την Αθηνα;κι αν ειχε βλεψεις για Θεσσαλονικη και αρχιεπισκοπη τιμη μας.
Αυτή είναι μιά πολύ επιπόλαια αντίληψη της ιστορίας.απο τον ανωτέρω ανώνυμο.
Η αντίσταση στους Γερρμανούς χρειαζόταν μυαλό, ψυχραιμία και σωστή στρατηγική.Οχι παρορμητισμό .
ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΚΑΛΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ .
Η δική μας αντίσταση έκανε πολλά λάθη και προκάλεσε αναρρίθμητες καταστροφές – εγκλήματα των γερμανών ΧΩΡΙΣ ΚΑΝΕΝΑ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΕΡΔΟΣ, που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Καλα κι εσυ την Τασα πολεμας;τοσο σε πονα η διαφορα; ας προσεχες
Γιώργο για να είμαστε δίκαιοι, η πρωτοβουλία του Ανδρέα Παπανδρέου για να υπάρξει Εθνική συμφυλίωση η οποία δεν θα μπορούσε να υπάρξει αν δεν αναγνωριζόταν η Εθνική Αντίσταση δεν σημαίνει οτι δεν υπήρξαν αμφιλεγόμενα σημεία απο κάποιους όλες τις πλευρές
Επιτέλους, βαρεθήκαμε με τις αγιογραφίες της Αριστεράς.Όποιος ήταν στην πλευρα τους ήταν ήρωας, οποιοσδήποτε ιδεολογικά αντίπαλος είναι οπωσδήποτε προδοτης και φασίστας.Διαρκής διαστρέβλωση της ιστορίας.
Η ιστορία γράφεται με γεγονότα και όχι κατά το δοκουν κ Καρανασιο . Μπορεί να συμμετείχαν στην Αντίσταση και αμφιλεγόμενα πρόσωπα · αλλά όπως είπε ο Παναγιώτης Κανελοπουλος το 1982 στη Βουλή « από τα πολιτικά κόμματα μόνο το ΚΚΕ στήριξε στον Ελλαδικό χώρο την αντίσταση οι υπόλοιποι φύγαμε στη Μέση Ανατολή και κάναμε την κυβέρνηση του Καιρου.» Είναι γνωστή η τοποθέτηση μου στο ΣΥΡΙΖΑ .
Η Εθνικη συμφιλίωση ψηφίστηκε πάλι ομόφωνα στη Βουλή των Ελλήνων το 1989 όταν για πρώτη φορά επίσημα πλέον η πολιτεία αναγνώρισε την τραγική εμφύλια σύγκρουση του 1946-1949 ως « εμφύλιο πόλεμο « και όχι σ συμμοριτοπολεμο όπως δυστυχώς αναγράφονταν σε δημόσια έγγραφα μέχρι τότε παρ ότι είχε αναγνωριστεί η Εθνικη Αντίσταση από το 1982 ..! Αυτά για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας .
Παραμύθια κ. Μητλιάγκα .
Ηταν μιά πολιτική απόφαση με σκοπιμότητες.
Εμείς οι παλιοί την ξέρουμε την αλήθεια .
Το ΚΚΕ στον “εμφύλιο” ήταν ξενοκίνητο και ήθελε
να επιβάλλει την δικτατορία του προλεταριάτου.
Γι αυτό ονομάστηκε συμμοριτοπόλεμος.
Μην προκαλείτε .
Ας μην ξύνουμε παλιές πληγές .
Η αλήθεια είναι, όπως ακούσαμε από τους γονείς μας, οτι ο μακαριστός Μητρ. Ιωακείμ ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Η Ιερά Σύνοδος τον καθαίρεσε από Δεσπότη.
Εχει δίκαιο ο Καρανάσιος και ο Μπέσας.
κ. Καρανάσιο να προχωρήσετε στην έκδοση του βιβλίου του Χρήστου Μπέσα.
Ολοι ξέρουμε οτι μετά την χούντα η αριστερά προσπάθησε να ξαναγράψει την ιστορία παραποιώντας πολλές αλήθειες και γεγονότα κ. Μητλιάγκα.
Είναι τελείως διαφορετική η Αριστερά στην Γαλλία και Ιταλία από ότι στην Ελλάδα !!! .
Η Εκκλησία μπορεί να τον καθαίρεσε, αλλά τον αποκατέστησε ως πρώην το 1957 και πλήρως επί αρχιερατείας Χριστοδούλου το 2000.