Εισήλθαμε πλέον στη μεταλιγνιτική περίοδο στη χώρα μας. Τί και αν κάποιοι σταθμοί παραγωγής λειτουργούν ακόμη; Ο λιγνίτης έχει πάψει από καιρό να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα, υποτίθεται, ότι οι «εταίροι» μας, που αποφάσισαν την τήρηση στα έγκατα της γης του «εθνικού» μας καυσίμου, συσκέπτονται ώστε, μέσω του ταμείου δίκαιας μετάβασης να αποζημιώσουν ιδιαίτερα τις περιοχές που ήδη πλήττονται και θα πληγούν ακόμη περισσότερο στο προσεχές μέλλον.
Τα πρώτα μηνύματα κάνουν λόγο για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συσκευών μεγάλης ισχύος. Ήδη έγινε γνωστή η επένδυση των ΕΛΠΕ και η πρόθεση της ΔΕΗΑΝ, για την οποία εκδήλωσε ενδιαφέρον και γερμανική εταιρεία. Παρόμοια επένδυση είχε εξαγγείλει διατελέσας πρωθυπουργός της χώρας μας, όταν ακόμη δεν υπήρχε υποψία για «θανατική καταδίκη» του λιγνίτη. Τότε αναρωτήθηκα: Δεν διαθέτει τεχνικό σύμβουλο, ώστε να τον πληροφορήσει για το σοβαρό πρόβλημα από την επικάθιση στο έδαφος της περιοχής της ιπτάμενης τέφρας; Φαίνεται πως δεν χρειαζόταν. Μάλλον γνώριζε από τότε το μέλλον του λιγνίτη. Βέβαια η επένδυση εκείνη δεν πραγματοποιήθηκε. Το ερώτημα είναι, γιατί να πραγματοποιηθεί τώρα; Θα προσφέρει βέβαια αυτή εργασία στο στάδιο της εγκατάστασης. Και μετά; Μας αρκεί το ποσόν που θα εισπράττουν ανταποδοτικά οι δήμοι; Και μένουμε αδιάφοροι στις διαμαρτυρίες των κτηνοτρόφων, που βλέπουν τις χορτολιβαδικές εκτάσεις να συρρικνώνονται ή τις άλλες των ορυχείων να μην αποδίδονται στους κατοίκους της περιοχής;
Όταν η ΔΕΗ βρισκόταν στην ακμή της, η πολύ μεγάλη συμμετοχή των λιγνιτικών σταθμών στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είχε και τις αδυναμίες της: Την αστάθεια του συστήματος και τις αυξημένες απώλειες ενέργειας, λόγω της μεγάλης απόστασης των τόπων παραγωγής από τα ενεργοβόρα αστικά κέντρα και βιομηχανικές περιοχές. Σήμερα ποιος λόγος επιβάλλει την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων στη Δυτική Μακεδονία ή στη Μεγαλόπολη; Μήπως η έντονη και επί μακρότερο χρονικό διάστημα ηλιοφάνεια ή η έλλειψη κατάξερων βουνών σε περιοχές κοντά στα κέντρα κατανάλωσης; Ή μήπως η φτωχή Δυτική Μακεδονία κατέστη ενεργοβόρα;
Αντιλαμβάνομαι ότι έχω ήδη προκαλέσει κάποιους να με επιτεθούν. Σπεύδω λοιπόν να τονίσω ότι οι επενδύσεις αυτές να γίνουν χωρίς τουλάχιστον ζημία της τοπικής κτηνοτροφίας, όχι όμως και να θεωρηθούν τρόπον τινα αποζημίωση για την απολιγνιτοποίηση. Η περιοχή πρέπει να ενισχυθεί οικονομικά με επενδύσεις πλέον σημαντικού οφέλους για τους κατοίκους της. Οι τηλεθερμάνσεις έχουν αποδειχθεί οι πλέον σημαντικές και προσοδοφόρες επενδύσεις της περιόδου της επίπλαστης ευμάρειας. Είναι ατύχημα που δεν έχει επεκταθεί το σύστημα αυτό θέρμανσης σε ολόκληρο τον βορειοελλαδικό χώρο. Είναι λοιπόν προτιμότερο τα όποια κεφάλαια διατεθούν (και καλό είναι να μην κρατούμε τρανό καλάθι), να αξιοποιηθούν σε επενδύσεις αυτού του είδους, ώστε να δυνηθούν αρκετοί κάτοικοι να θερμανθούν χωρίς να αφανίσουμε τα δάση, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, καθώς εκείνη την έχει διαδεχθεί νέα χωρίς, δυστυχώς, να το αντιληφθούμε! Και ενώ γίνεται πολύς λόγος για το ταμείο δίκαιας μετάβασης, δεν γνωρίζουμε πόσο θα αυξηθεί η επιβάρυνση, αν για τη θέρμανση του νερού των τηλεθερμάνσεων χρησιμοποιηθεί φυσικό αέριο.
Έχει γίνει λόγος για δέσμευση των επενδυτών, ώστε αυτοί να επενδύσουν και σε εγκαταστάσεις παραγωγής φωτοβολταϊκών συσκευών. Καλή η σκέψη, όμως ποιο συγκριτικό πλεονέκτημα διαθέτουμε, ώστε να δελεασθεί ένας επενδυτής, ο οποίος προσδοκά κέρδος και μόνο από την κατασκευή και όχι από την εκμετάλλευση στη συνέχεια; Από ετών είναι γνωστή η υπόδειξη μεγάλων ξένων επενδυτών προς ελληνικές κυβερνήσεις για την περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας. Άλλωστε αυτό το κόστος οδήγησε και Έλληνες επιχειρηματίες να μεταφέρουν εγκαταστάσεις από τη χώρα μας σε άλλες των Βαλκανίων. Βέβαια έκτοτε το κόστος εργασίας έχει μειωθεί σημαντικά. Παρά τη διαβεβαίωση άλλου πρωθυπουργού ότι δεν θα γίνουμε (καταντήσουμε) Βουλγαρία και Ρουμανία, οδεύουμε ολοταχώς προς συνάντησή τους. Μήπως τελικά τους συναντήσουμε, για να αρχίσει η ανοδική πορεία;
Ακούστηκε ότι για τη λειτουργία τηλεθέρμανσης υπάρχει η σκέψη καλλιέργειας ενεργειακών φυτών προς παραγωγή βιομάζας. Φαντάζει καλή η σκέψη, αν η μελέτη έδειξε χαμηλότερο κόστος από την καύση της σε σχέση με την φυσικού αερίου. Σήμερα υπάρχει ακόμη η δυνατότητα εισαγωγής μαλακού σίτου από σιτοβολώνες εκτός χώρας, καθώς πάψαμε να είμαστε αυτάρκεις. Θα υπάρχει πάντοτε; Όταν ο Ιμπραήμ λεηλατούσε την Πελοπόννησο οι κάτοικοί της δεν θέρισαν επί δύο έτη. Τί τράβηξαν ελάχιστα γνωρίζουμε. Και εφέτος στηρίξαμε τις ελπίδες μας στη «βαρειά» βιομηχανία μας, τον τουρισμό. Θα μάθουμε στο τέλος του έτους πόσο αυτές διαψεύστηκαν. Θα μπορούμε για πολλά έτη ακόμη να εισάγουμε; Η καλλιέργεια χέρσων εδαφών πρέπει να καταστεί πρώτιστο μέλημα. Ασφαλώς και ο γεωργός δεν έχει κίνητρο να καλλιεργήσει μαλακό σιτάρι, αφού η επιδότηση είναι για το σκληρό. Ίσως οι μετανάστες, που οι «εταίροι» μας θέλουν εγκλωβισμένους στο έδαφος της χώρας μας, μας βοηθήσουν, αφού την εκμετάλλευση της εργασίας τους υφίστανται οι απανταχού της γης απόκληροι. Τα αρωματικά φυτά, τα αφεψήματα και τα βότανα πρέπει νε κινήσουν το ενδιαφέρον με κάποιες εγγυήσεις, για να μη επαναληφθεί η εγκατάλειψη των αγροτών που παροτρύνθηκαν να στραφούν σε εναλλακτικές καλλιέργειες.
Διαμαρτύρονται οι κτηνοτρόφοι για την δέσμευση λιβαδικών εκτάσεων προς εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και πολύ ορθά. Ο κλάδος τους είναι υπό διωγμό. Οι εκβιασμοί για την πώληση τόσο γάλακτος όσο και κρέατος ωμοί. Και η Πολιτεία «σφυρίζει αδιάφορα». Υπάρχει και πρόγραμμα επιδότησης για σφαγή κοπαδιών! Θα αντέξουν για πολύ ακόμη οι κάποιας ηλικίας κτηνοτρόφοι, των οποίων τα τέκνα αρνούνται να τους διαδεχθούν στην τρομερά κοπιαστική εργασία; Παράταση έλαβε η κτηνοτροφία μας χάρη στους Αλβανούς μισθωτούς βοσκούς. Θα υπάρξει και άλλη, αν το πρόγραμμα δίκαιης μετάβασης, δεν περιλάβει μέτρα στήριξης τοπικά τόσο της γεωργίας όσο και της κτηνοτροφίας; Κάθε νέος κτηνοτρόφος πρέπει να λαμβάνει ως δώρο πλήρη εγκατάσταση με το κλειδί στο χέρι. Και καθώς η Πολιτεία δεν πρόκειται να πάψει να «σφυρίζει αδιάφορα», τους εκβιασμούς οι αγρότες με έναν και μόνο τρόπο μπορούν να αντιπαλέψουν: Με τον συνεταιρισμό και την καθετοποίηση της παραγωγής. Βέβαια αρκετοί έχουν «καεί» στο παρελθόν. Είναι και ο ατομισμός πληγή της φυλής μας. Δεν υπάρχει όμως άλλη λύση, καθώς η εκμετάλλευση γιγαντώνεται και τα ξένα συμφέροντα απειλούν να μας πνίξουν. Πρέπει να γίνουμε αυτάρκεις στα άλλα είδη κρέατος και να μειώσουμε τις εισαγωγές βοείου. Άλλες περιοχές της χώρας έχουν προχωρήσει σε σημαντική καθετοποίηση της παραγωγής. Εδώ καταναλώνονται πληθώρα γαλακτοκομικών, ακόμη και εισαγόμενα, παρά τη στροφή του κοινού στην αγορά ελληνικών προϊόντων.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, που εύχομαι να αλλάξουν σύντομα, μόνο η επάνοδος στην πρωτογενή παραγωγή αποτελεί εγγύηση. Αυτή σε συνδυασμό με την άσκηση στην οικονομία και τον περιορισμό των εισαγωγών, από τα ποικίλα ανταλλακτικά, που θα μπορούσαμε εδώ να κατασκευάσουμε, μέχρι τους καφέδες, στους οποίους έχουμε εθισθεί κατά τρόπο επικίνδυνο.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»
