H αβάσιμη βάση που είναι τοξική και ταξική (Γράφει ο Τσολακόπουλος Ανδρέας*)

1.. Είναι απαράδεκτη η τακτική των «υπεύθυνων» και ρυθμιστών της εκπαίδευσης να λοιδορούν π.χ. τον απόφοιτο λυκείου ότι είναι τουλάχιστον θρασύς, που προσδοκά την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια, ενώ δεν έπιασε τη βάση σε κάποιες στιγμιαίες εξετάσεις κι αυτό δημοσκοπικά και παραπλανητικά φαίνεται να γίνεται αποδεκτό, στο όνομα της δήθεν αριστείας…

Αντί να ψάχνουν οι ίδιοι και με αυτοκριτική, να βρουν και να αντιμετωπίσουν τη ριζική αιτία, τον θεωρούν ως εγγύς «μελλοθάνατο» δίνοντάς του και τη χαριστική βολή στα όποια όνειρά του κι όμως παρά τον ολοφάνερο σκοπό της βίαιης συρρίκνωσης του αριθμού των φοιτητών στα ιδρύματα και φυσικά την υπολειτουργία ή την κατάργηση των ίδιων των ιδρυμάτων, είναι να απορεί κανείς με την αδράνεια των … θιγομένων.

Οι επενδυτικοί καρποί της εκπαίδευσης αργούν να ωριμάσουν, αλλά ο κάθε νέος υπουργός δεν περιμένει να δει τα αποτελέσματα της προηγούμενης, έστω διαρρύθμισης και αμέσως προτείνει απορρύθμιση χωρίς μελέτη και στοιχειώδη πιλοτική εφαρμογή, μόνο και μόνο για να εκτονώνει προσωπικά του ή άλλα «απωθημένα».

Γιατί να φταίει ο μαθητής, που ενώ υπερέβαινε την υποτιθέμενη ελάχιστη βάση σε όλη τη διάρκεια των βασικών του σπουδών, να μηδενίζεται στο τέλος στα δήθεν βασικά με τη ρετσινιά του αγράμματου, μετά από έναν διαγωνισμό που είναι, αλίμονο, στοχευόμενη παλαίστρα αποκλεισμού (ο θάνατός σου η ζωή μου);

Ή φταίει η εκπαίδευση (με τους εκπαιδευτικούς, την υλικοτεχνική υποδομή, τα αναλυτικά προγράμματα κλπ) ή φταίνε τα ζητήματα των πανελλαδικών (αν είναι αναξιόπιστα και μη βασικά, αποπροσανατολιστικά, εξεζητημένα και υποβολιμαία), ή φταίνε και τα δύο, αλλά σε κάθε περίπτωση, το αιώνιο και ανυπεράσπιστο θύμα είναι ο μαθητής που δεν έχει λόγο να προβάλει, αλλά και ούτε τον ρωτούν τι εκπαίδευση επιθυμεί.

Απλά, τον βρίσκουμε σε αδύναμη θέση και τον χτυπάμε από όλες τις πλευρές, κυρίως βιολογικά και ψυχολογικά λέτε και είμαστε, «σαδιστές», ή ότι τα θύματα (βασικά οι γονείς) είναι «μαζοχιστές».

Η λύση του προβλήματος δεν είναι ξεκάθαρη γιατί υπεισέρχονται και κομματικοί παράγοντες, οπότε και η εκπαίδευση είναι ταξική και κάθε φορά «σέρνεται» πίσω από τη στρεβλή βούληση των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά πάντως, για κάθε «παράπτωμα» μαθητή κρύβεται η υπαιτιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.

Να συμφωνήσουμε όλοι ότι μέσα στην εκπαίδευση (από την οποία εξαρτώνται τα πάντα στη ζωή), δεν νοείται να υπάρχουν φραγμοί και επιλεκτικοί διαχωρισμοί μαθητών (σε «αμνούς και ερίφια»).

2.. Η εκπαίδευση και μέσα από αυτήν η παιδεία, είναι πανανθρώπινο δικαίωμα, και η πολιτεία έχει υποχρέωση να εξασφαλίζει όχι υποκριτικά τις ίσες ευκαιρίες (ότι κάθονται όλοι στα ίδια (;) θρανία από την πρώτη δημοτικού) αλλά να βλέπει και τις διαφορετικές αφετηρίες και συνθήκες, από τη γέννηση (ίσως και πριν) του παιδιού (π,χ, με σχολές γονέων κλπ), γιατί εκεί κρύβεται γενικά και η παραβατικότητα…

Αντί να ερευνήσουμε τη διαρροή από το σχολείο και την κατάληξη αυτών των παιδιών, τα αφήνουμε να περπατούν ξυπόλυτα στ’ αγκάθια, τα ξεγράφουμε και επαναπαυόμαστε, αλλά θα τα βρίσκουμε μπροστά μας, γιατί αυτά είναι η βάση που στηρίζει την κοινωνική πυραμίδα και όσοι τα ατενίζουν αλαζονικά από την κορυφή, διαψεύδονται οδυνηρά, γιατί έτσι παράγουμε τις ανισότητες, με τις γνωστές συνέπειες…

Εφευρίσκουμε π.χ. τα πρότυπα σχολεία για τους «ισόβιους μεγαλοφυείς» εξ υποθέσεως και επί παντός επιστητού, με πρόωρες επιλογές από το δημοτικό, ενώ υπάρχουν ήδη εξωσχολικοί φορείς όπως η μαθηματική εταιρεία, η ένωση Ελλήνων φυσικών, φιλολόγων, καλλιτεχνών κλπ. που ερευνούν και αναδεικνύουν εκ του αποτελέσματος τις διάφορες ιδιοφυίες, οπότε, μέσα στο σχολείο ας περιοριστούμε μόνο στην ευγενή άμιλλα.

3.. Όταν πριν από 45 χρόνια σε ένα συνέδριο της ΟΥΝΕΣΚΟ έκανα ένα σχόλιο σε έναν ξένο εισηγητή ότι στην Ελλάδα έχουμε καλύτερη πανεπιστημιακή εκπαίδευση, αφού κάνουμε επιλογή φοιτητών μετά από εισιτήριες εξετάσεις και μετά από φροντιστήρια, που σε ελάχιστες χώρες υπάρχουν, πήρα την αποστομωτική απάντηση: Εμείς, αφήνουμε ορθάνοικτες τις πύλες για να σπουδάσει ο καθένας όπου θέλει και έχει κλίση, γιατί ψάχνουμε να βρούμε έστω και έναν στα 100 χρόνια, που θα «σώσει» την ανθρωπότητα! Κι αμέσως αναρωτήθηκα: Άραγε, πού θα κατέληγε π.χ. ο Αϊνστάιν, αν ζούσε στην Ελλάδα και πόσους ακόμη «έχασε» η επιστήμη; Π.χ. Μαθηματικά φαινόμενα, που δεν έγραψαν καλά, ας πούμε στη χημεία, ή στα Ελληνικά;

4.. Οι ξένοι θεωρούν και άλλες διεξόδους «αξιοπρεπείς», που σε μας θέλει κι άλλο χρόνο προσαρμογής, γιατί οι πανελλήνιες, δημιουργούν το μυστήριο και τον πειρασμό του απαγορευμένου καρπού και ο κάθε γονιός θεωρεί τουλάχιστον ηθική του υποχρέωση να βάλει το παιδί του στο πανεπιστήμιο, όπου νάναι με όποιες θυσίες, οπότε παράγουμε δυστυχισμένους πολίτες (σύνδρομο Billy Elliot), όπου καταντούν να σπουδάσουν εκεί που δεν επιθυμούν, αφού το 90% των αποφοίτων λυκείου δεν εισάγεται στην πρώτη του προτίμηση. Και ύστερα απορούμε γιατί υπάρχουν οι αιώνιοι φοιτητές που θέλουμε να διαγράψουμε και πάλι καλά που δεν κάνουμε το ίδιο και για τους λανθάνοντες μαθητές του λυκείου που διέκοψαν, αλλά δεν είναι τυχαίο που ποτέ κανένας δεν τόλμησε να διαγράψει «τίτλους», αφού λειτουργούν και τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, η διά βίου μάθηση κλπ.

Πέρυσι απορροφήθηκαν όλοι σχεδόν οι υποψήφιοι και άρχισε να εκπληρώνεται η κρυφή λαχτάρα για την ελεύθερη πρόσβαση αλλά συναισθάνεται κανείς και μια βουβαμάρα…

Και τώρα τι κάνουμε χωρίς τους βαρβάρους;. Πολλοί φαίνεται να μην το χάρηκαν και άρχισαν να ψάχνονται… Προσαρμόζεται σιγά-σιγά και η Ελληνική νοοτροπία στα παγκόσμια πρότυπα, αν και διακρίνεται μία θολούρα!, αλλά ποτέ δεν επιβάλλονται αυτά με νόμους και κανονιστικές αποφάσεις.

Το τυπικό πτυχίο δεν προσφέρει και πολλά στη μόρφωση, αλλά είναι μία ειδικότητα (από τις πολλές) για όσους θέλουν και μπορούν να υπηρετήσουν μία επιστήμη. Δεν φαίνεται να υπάρχουν πλέον προνομιακές ή υποδεέστερες σχολές, αλλά εκεί που είχε αρχίσει να ηρεμεί το σύστημα, ταράζονται και πάλι τα νερά του..

Στην αρχή ίσως προτιμηθούν μερικές σχολές κι όμως μπορεί να διορθωθεί αυτό π.χ. με την εγγραφή σε λίστα αναμονής, αλλά το εξωφρενικό είναι ότι αποδεχόμαστε τους ίδιους αποτυχόντες να μπορούν να ακολουθήσουν την πρώτη τους προτίμηση στα ξένα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή τα κολλέγια! κι αυτό συντελείται στα μουλωχτά.

Αλλά ποιος ιδιώτης θα λειτουργήσει πολυδάπανες σχολές, με πολλά έτη και εργαστήρια (ιατρικές, γεωτεχνικές, πολυτεχνικές) παρά μόνον σχολές αμφιθεάτρου, πράγμα που μπορεί να κάνει και το δημόσιο;

5.. Στο εξωτερικό επίσης, ακολουθούν συνειδητά και τον τεχνικό δρόμο, αλλά εμείς αντιγράψαμε τα βαυαρικά κατάλοιπα, που οι ξένοι αποτίναξαν νωρίς και δημιουργούμε το αντιτεχνολογικό σύνδρομο (του μουντζούρη). Ποιος δε θυμάται ακόμα και τις υποτιμητικές ονομασίες, όπως ΚΑΤΩΤΕΡΑ τεχνική σχολή, ή σχολή ΥΠΟμηχανικών κλπ, αλλά ευτυχώς που εξοικειώθηκαν πολλοί με την τεχνολογία και εκτιμούν την αξία της. Χρειάζεται όμως προσοχή να μην υποβαθμίσουμε πάλι την τεχνική εκπαίδευση επιδιώκοντας να παράγουμε πρόωρα φτηνούς τεχνίτες, ή ανειδίκευτους εργάτες, μόνο με κατάρτιση και να τους προωθούμε στην παραγωγή, ως έρμαιο των αετονύχηδων ή να περιλαμβάνουμε τα δημόσια ΙΕΚ, ως ύστατη επιλογή στο μηχανογραφικό!

Η μόρφωση προηγείται της εργασίας αλλά πρώτα να καθοριστούν και τα επαγγελματικά δικαιώματα.

6.. Η «υποδομή» του λυκείου (και των δύο τύπων) μπορεί να καταστεί αναγκαία, αλλά και αρκούντως ικανή για τη μόρφωση των Ελλήνων, φτάνει να ελευθερωθεί από το καθεστώς των πανελλαδικών, ώστε ο απόφοιτος να είναι υποψιασμένος και σκεπτόμενος πολίτης, να αντιμετωπίζει με ανοικτό μυαλό την καθημερινότητα, με κριτική και δημιουργική σκέψη. Η ποιότητα σπουδών στη δευτεροβάθμια δεν εξαρτάται από τον όγκο των γνώσεων, αλλά από την εμπέδωση από όλους της κρίσιμης και διαχρονικής μάζας της ύλης κι αυτή είναι η βάση, αλλά εμείς, μεταφέρουμε στο λύκειο όλη σχεδόν την ύλη από τα πανεπιστήμια, και πιέζουμε τους μαθητές να γίνουν νανοεπιστήμονες επί παντός επιστητού, εισάγοντας ταξικούς κόφτες.

7.. Επίσης, εκτός των τεχνικών των ΕΠΑΛ υπάρχουν και οι τεχνίτες και οι απλοί επαγγελματίες που, όπως λέμε, δεν τα παίρνουν τα γράμματα (αν και τα 24 είναι γνωστά σε όλους), ή καλύτερα έχουν ιδιαίτερες κλίσεις και δεξιότητες και θέλουν να σκέπτονται και με τα χέρια και γενικά με το σώμα τους. Αυτά τα παιδιά μέχρι τα 17 (που αρχίζουν να ψηφίζουν) πρέπει να βρίσκονται σε σχολείο (μόνο του υπουργείου παιδείας) όπου θα εμπεδώνουν υποχρεωτικά (με ενισχυτική) τη βασική και διαχρονική ύλη και θα επικεντρώνονται κυρίως στην πράξη, χωρίς αποκλεισμούς για κατακόρυφη εκπαιδευτική κινητικότητα. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ισότιμοι και απλά αλλάζουν οι ρόλοι μας κάθε φορά και η πνευματική εργασία είναι ισοδύναμη με τη χειρονακτική..

8.. Να περικοπεί δραστικά η περιττή ύλη, που αγχώνει τα παιδιά και είναι τροχοπέδη στη γενική τους μόρφωση και αν τα τριτοβάθμια ιδρύματα θεωρούν μερικές προαπαιτούμενες γνώσεις, έχουν τη δυνατότητα και την αυτοτέλεια να τις προσθέσουν στα πρώτα τους εξάμηνα. Ξαναθυμίζουμε κι αυτό που είπε ο Αϊνστάιν και όχι μόνο, ότι μόρφωση και κουλτούρα είναι εκείνο που μένει αν ξεχάσουμε όσα μάθαμε στο σχολείο…

Όταν σε ένα σεμινάριο συζητούσαμε με μία νεαρή δημοσιογράφο και μόλις πρόσφατα αριστούχο φιλόλογο αν θυμάται κάτι π.χ. από τις τριγωνομετρικές συναρτήσεις, παραδέχτηκε ότι παρόλο που στο σχολείο είχε 20 στα μαθηματικά, δεν θυμάται τίποτα και όταν τη ρώτησα ποιο είναι το πηλίκο του 2 δια του μισού, ούτε κι αυτό μπόρεσε να απαντήσει, αλλά κρίνοντας και ο καθένας από τον εαυτό του, μπορεί να διαπιστώσει ότι πολλά τα μαθαίνει μόνος του, μετά το σχολείο. Γι αυτό, στην υποχρεωτική εκπαίδευση εκτός από το παιδαγωγικό μέρος και την κοινωνικοποίηση κλπ, πρέπει να εμπεδώνουν όλοι την ελάχιστη βασική και διαχρονική γνώση.

9.. Είναι ευλογία που γέμισε η χώρα με πανεπιστήμια, αλλά δυστύχημα που ανεκόπη η λειτουργία και άλλων, ιδίως στην επαρχία, ανεξάρτητα από τον αριθμό των φοιτητών, ακόμα και με μηδενικό, γιατί αυτά θα αποτελούν το πρωταρχικό κοινωνικό και πολιτιστικό κύτταρο, που θα οργανώνει πολιτισμικές και άλλες εκδηλώσεις, εξυπηρετώντας εθνικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς, και δεν είναι πρόσθετο κόστος γιατί οι περισσότεροι καθηγητές είναι επισκέπτες και οι μόνιμοι θα αποτελέσουν τον πυρήνα για πλήθος ερευνών και δράσεων π.χ. με επιμορφωτικά σεμινάρια για κάθε τομέα, επαγγελματικό, εκπαιδευτικό κλπ και μπορεί να αποτελέσει κέντρο προσέλκυσης και ξένων φοιτητών, ώστε η χώρα να ξαναγίνει ο φάρος των γραμμάτων. Όσο για τη λειτουργικότητά τους, η λύση είναι απλή με τη δημιουργία παραρτημάτων των μεγάλων ιδρυμάτων, που αντί να έχουμε π.χ. 10 τμήματα νομικής σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να διαμοιρασθούν στα επαρχιακά.

10.. Οι πανελλήνιες δεν έχουν κύρος ούτε αξιοπιστία παρά μόνον αντικειμενικότητα (κοινά θέματα).

Ένας πετυχημένος επαγγελματίας π.χ. δικηγόρος που πέρασε στη νομική με άριστα και αποφοίτησε με άριστα δεν είναι βέβαιο ότι θα εισαχθεί σήμερα στην ίδια τη σχολή του. Πού είναι λοιπόν η αξιοπιστία των εξετάσεων;

11.. Το κλειδί της λύσης για φέτος και λόγω της πανδημίας (για μετά βλέπουμε) είναι:

Να αυξηθεί κατά 30% ο αριθμός των εισακτέων, κυρίως σε σχολές μεγάλης ζήτησης, ώστε να εισαχθούν περισσότεροι στις πρώτες προτιμήσεις και να μελετηθεί η όλη κατάσταση σε ποια κατεύθυνση κινείται.

Εδώ, αντί να ανακοινωθεί πριν από τις εξετάσεις ο αριθμός των φοιτητών που μπορεί να απορροφήσει κάθε ίδρυμα, ορίζεται η διαφορετική βάση από το καθένα! Είναι επίσης εξωφρενικό να διασύρονται ιδρύματα γιατί πέρασαν σε αυτά φοιτητές με βαθμό μικρό, τονίζοντας με κακία και για εντυπώσεις μόνο τη βαθμολογία του τελευταίου αλλά ας απαντήσουν οι φωστήρες, γιατί κάποιος με 19 π.χ. δεν εισάγεται στην πρώτη του προτίμηση;

12.. Επειδή η μείωση φοιτητών είναι μόνιμη με δεδομένη την απόρριψη στο 15% (όπως παραδέχονται μερικοί, ως φυσιολογική!), τότε σε 10 χρόνια, ο αριθμός των φοιτητών θα φτάσει στο 20% των μαθητών, χωρίς το δημογραφικό. Ανατριχιαστικό σενάριο, ίσως διεθνές ή εξωγήινο, ή αποτέλεσμα κάποιας τεχνητής νοημοσύνης.

Το πρόβλημα των εισιτηρίων θα επιλυθεί μόνον αν εξαλειφθούν τα 3 σύνδρομα της νοοτροπίας μας: Του απαγορευμένου καρπού, της πτυχιομανίας και του αντιτεχνολογικού συνδρόμου..

Κατακαημένη εκπαίδευση τι σούμελε να πάθεις πάλι!! Ευχαριστώ.

*Τσολακόπουλος Ανδρέας, ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος, μαθηματικός, π. σχολικός σύμβουλος.