Θέσεις της ΠΕΔ Δυτικής Μακεδονίας επί του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) Δυτικής Μακεδονίας
Αξιότιμε κ. Μουσουρούλη,
Η ΠΕΔ Δυτικής Μακεδονίας, ανταποκρινόμενη στο θεσμικό της ρόλο και παρά το γεγονός ότι δεν έγινε αποδεκτό το αίτημά μας για μικρή παράταση της προθεσμίας διαβούλευσης, καταθέτει τις παρακάτω θέσεις επί του υπό κατάρτιση Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ).
- Κατανοώντας πλήρως τα μεγάλα διακυβεύματα της κλιματικής αλλαγής στο παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας του λιγνίτη, διαπιστώνουμε ταυτόχρονα ότι η Δυτική Μακεδονία αποτελεί μάλλον μοναδικό παράδειγμα παγκοσμίως μιας τόσο βίαιης μετάβασης μέσα σ΄ ένα τόσο ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα έως το 2028. Η αγωνία μας λοιπόν δεν ξεκινά από καμία εμμονή σε ξεπερασμένα αναπτυξιακά μοντέλα κάποιων ‘’λιγνιτολάγνων’’ αλλά από μια βαθιά ανησυχία ότι η κοινωνία και η οικονομία σ΄ αυτήν την ακριτική περιοχή της χώρας, κινδυνεύουν να βρεθούν ξαφνικά με την ‘’πλάτη στον τοίχο’’. Και όλα αυτά, όταν η εμπροσθοβαρής απόφαση της κυβέρνησης για ταχεία απολιγνιτοποίηση, δεν φαίνεται να επιβραβεύεται με όρους χρηματοδότησης έναντι άλλων χωρών, όπως η Γερμανία και η Πολωνία για παράδειγμα, οι οποίες αποφάσισαν να απαλλαγούν από τον λιγνίτη το 2035 και 2050 αντίστοιχα. Μέσα σ΄ αυτό το περίγραμμα, ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι υπολογισμοί, δείχνουν ότι ο ‘’λογαριασμός’’, πολύ απλά δεν ‘’βγαίνει’’. Άρα το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι η μετάβαση ως στρατηγικός στόχος αλλά ο ασφυκτικός χρονικός ορίζοντας υλοποίησής της.
- Θεωρούμε ότι το προτεινόμενο Εδαφικό Σχέδιο δεν αποτελεί την επαρκή απάντηση ούτε στην πρόκληση για ‘’δίκαιη’’ ούτε στην πρόκληση για ‘’ομαλή’’ μετάβαση. Πιστεύουμε ότι η περιοχή, λόγω των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών μονοκαλλιέργειας της παραγωγικής βάσης, των δυσμενών δημογραφικών τάσεων και της ήδη δυσθεώρητης ανεργίας, δεν είναι σε θέση να απορροφήσει τους ‘’κραδασμούς’’ της βίαιης απολιγνιτοποίησης, όταν μάλιστα δεν έχει ακόμη διατυπωθεί πειστικά μια εναλλακτική αναπτυξιακή πρόταση που να είναι ισοδύναμη των απωλειών στο προτεινόμενο Εδαφικό Σχέδιο.
- Η συνολική φιλοσοφία του συστήματος διακυβέρνησης του ΕΣΔΙΜ, διαπνέεται από έναν έντονο συγκεντρωτισμό με μια λογική ‘’από πάνω προς τα κάτω’,’ καθώς όλα τα κρίσιμα όργανα λήψης αποφάσεων τοποθετούνται στο κεντρικό επίπεδο, ενώ ο ρόλος που επιφυλάσσεται στην τοπική αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού και στους φορείς της τοπικής κοινωνίας ευρύτερα, είναι απλά ο ρόλος της τυπικής συμμετοχής σε μια διαβούλευση με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων. Εκτιμούμε ότι η κεντρική αυτή επιλογή άρνησης για αποκέντρωση της ευθύνης, θα καταστήσει εξαιρετικά δύσκολο για την τοπική κοινωνία και τους φορείς που την εκφράζουν, να προσλάβουν την ‘’ιδιοκτησία’’ (ownership) της στρατηγικής για μια δίκαιη μετάβαση όταν όλα θα σχεδιάζονται ‘’για αυτούς χωρίς αυτούς’’.
- Σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 1 του Κανονισμού για τη θέσπιση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης «Τα κράτη μέλη καταρτίζουν, μαζί με τις αρμόδιες αρχές των οικείων εδαφών, ένα ή περισσότερα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης…». Από αυτήν την πολύ σαφή αναφορά, προκύπτει αβίαστα ότι ο Α’ Βαθμός Αυτοδιοίκησης και ειδικότερα οι ενεργειακοί Δήμοι, οι οποίοι βρίσκονται στο κέντρο του κυκλώνα της βίαιης μετάβασης, αποτελούν και αυτοί, (μαζί με την Περιφέρεια φυσικά) αρμόδιες αρχές των οικείων εδαφών. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πως ‘’μεταφράζεται’’ στην πράξη η φράση ‘’καταρτίζουν μαζί…’’ όσον αφορά στη συμμετοχή του Α’ Βαθμού Αυτοδιοίκησης, όταν αυτή αποκλείεται από την Συντονιστική Επιτροπή ΣΔΑΜ; Με την συμμετοχή της απλά σε μια διαδικασία διαβούλευσης;
- Στο κομβικό ζήτημα των αποκαταστάσεων των εδαφών, το Εδαφικό Σχέδιο αφήνει αναπάντητα μεγάλα ερωτήματα. Γνωρίζουμε για την πρόθεση μεταβίβασης σ΄ ένα όχημα ειδικού σκοπού (SPV), σημαντικών εκτάσεων (των πιο δύσκολων προς αποκατάσταση προφανώς) από τη ΔΕΗ προς το Δημόσιο, έναντι της απαλλαγής της ΔΕΗ της υποχρέωσης ο ‘’ρυπαίνων πληρώνει’’. Γνωρίζουμε επίσης για τον σχεδιασμό του Υπουργείου να εκπονήσει η ΔΕΗ το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο και να χρηματοδοτήσει από το Ταμείο Ανάκαμψης έργα αποκατάστασης ύψους 300 εκ. ευρώ. Αυτό που δεν γνωρίζουμε ωστόσο, είναι εάν η αξία των εδαφών που θα αποδοθεί στο SPV είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από το κόστος της αποκατάστασης. Δεν γνωρίζουμε επίσης, μέσα σ΄ αυτόν το σχεδιασμό του κράτους και της ΔΕΗ, που βρίσκεται η τοπική κοινωνία και οι ανάγκες της. Εάν για παράδειγμα η ΔΕΗ αποφασίσει να αναπτύξει φωτοβολταϊκά (το πιο πιθανό σενάριο) σε όλες τις υπολειπόμενες εκτάσεις της (με ελάχιστη συμβολή σε νέες θέσεις εργασίας), αυτό κατά πόσο είναι δίκαιο για μια περιοχή που τόσα πρόσφερε στην εθνική οικονομία;
- Το προτεινόμενο εδαφικό σχέδιο δεν φαίνεται να απαντά στα ερωτήματα ‘’πού πάμε;’’, ‘’τί κρατάμε;’’, ΄΄τί αφήνουμε;΄’’ ‘’με ποιό χρονοδιάγραμμα και ποιούς πόρους;’’ με τρόπο που να διατυπώνεται ένα καθαρό όραμα, μια συγκροτημένη στρατηγική και ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με διακριτά συστατικά. Απουσιάζει επίσης το στοιχείο της ποσοτικοποιημένης δέσμευσης στο επίπεδο των επενδύσεων, η οποία θα διασφαλίζει ότι το μέρος της εξίσωσης των απωλειών σε εισόδημα, θέσεις εργασίας και εγκατεστημένη ισχύ στη Δυτική Μακεδονίας εξισορροπεί αντίστοιχα με το προτεινόμενο μίγμα πολιτικών.
- Εάν η έννοια της ‘’μετάβασης’’ υποδηλώνει έναν ριζικό μετασχηματισμό μιας οικονομίας από ένα μοντέλο σε ένα άλλο, ενώ η έννοια της ‘’δίκαιης’’ υποδηλώνει μια ομαλή μετάβαση που λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, τότε όλοι θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι ενώ η στρατηγική για μια δίκαιη μετάβαση συνάδει απόλυτα με τις προτεραιότητες της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, δεν αποτελεί ίδιου βαθμού προτεραιότητα για τις νησιωτικές περιοχές που εντάσσονται ως επιλέξιμες στο ΤΔΜ. Προτείνουμε η διαφοροποίηση αυτή να διατυπώνεται με διακριτό τρόπο στο Εδαφικό Σχέδιο και να αντανακλάται αντίστοιχα στα κριτήρια κατανομής μεταξύ λιγνιτικών και μη λιγνιτικών περιοχών.
Σε συνέχεια του παραπάνω πλαισίου πολιτικών θέσεων, αποστέλλουμε επιπλέον συμπληρωμένη την φόρμα τους ερωτηματολογίου που μας αποστείλατε, συνοδευόμενο από σχετικό Παράρτημα. Δεσμευόμαστε επίσης ότι στην πορεία εξειδίκευσης των επιμέρους πτυχών του Εδαφικού Σχεδίου, θα σας αποστείλουμε πιο αναλυτική επεξεργασία των προτάσεών μας.
Προσβλέποντας ότι θέσεις μας ληφθούν υπόψη στον σχεδιασμό και θα συμβάλουν θετικά στο στόχο για μια πραγματικά δίκαιη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας προς ένα βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο, σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων.
Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Δυτ. Μακεδονίας
Γεώργιος Δασταμάνης
Δήμαρχος Γρεβενών
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ
Μέλη της Διυπουργικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης
Μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ)
Μέλη της Τεχνικής Επιτροπής ΣΔΑΜ
Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας κ. Κασαπίδη
Βουλευτές Δυτικής Μακεδονίας
Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Κοζάνης, [email protected]
Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Φλώρινας, [email protected]
Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Καστοριάς, [email protected], [email protected]
Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Γρεβενών, [email protected]
Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Κοζάνης, [email protected]
Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Πτολεμαΐδας, [email protected]
Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Φλώρινας, [email protected]
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΓΕΩΤ.Ε.Ε.)-Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΓΕΩΤ.Ε.Ε.) – Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΟΕΕ) – Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
ΓΕΝ.ΟΠ/Δ.Ε.Η-Κ.Η.Ε, [email protected]
Σύλλογος Πτυχιούχων Μηχανικών Α.Τ.Ε. Ομίλου Δ.Ε.Η & ΑΔΜΗΕ, [email protected]
Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανικών Ομίλου ΔΕΗ, [email protected]
Ινστιτούτο γεωλογικών & μεταλλευτικών ερευνών/Παράρτημα Κοζάνης, [email protected]
Πανεπιστήμιο Δυικής Μακεδονίας, [email protected] , [email protected]
Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
Ε.ΚΕ.Τ.Α ΓΓΕΤ , [email protected]
Σύλλογος Ατόμων με Αναπηρία Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, [email protected], [email protected]
Δικηγορικός Σύλλογος Κοζάνης, [email protected]
Δικηγορικός Σύλλογος Φλώρινας, [email protected]
Ιατρικός Σύλλογος Κοζάνης, [email protected]
Ιατρικός Σύλλογος Φλώρινας, [email protected]
ΔΕΗ ΑΕ, [email protected]
Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, [email protected]
The Green Tank, [email protected]
WWF Hellas, [email protected]
Οικολογική Κίνηση Κοζάνης, [email protected]
ΜΜΕ Δυτικής Μακεδονίας
Την Τετάρτη 17 Μαρτίου συνεδρίασε το δημοτικό συμβούλιο Μεγαλόπολης με τηλεδιάσκεψη με μοναδικό θέμα: Συζήτηση – Κατάθεση απόψεων/προτάσεων επί του προσχεδίου (DRAFT) του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης Μεγαλόπολης.
Μετά την εισήγηση της δημοτικής αρχής σε συνεργασία με τις αντιπολιτεύσεις συζητήθηκε και πάρθηκε ΟΜΟΦΩΝΑ η εξής απόφαση:
1.Να υπάρξει έγγραφη δέσμευση ότι οι χρηματοδοτικοί πόροι που απορρέουν από την απολιγνιτοποίηση να διατεθούν στον Δήμο Μεγαλόπολης. Άλλωστε και στο προσχέδιο του ΕΣΔΙΜ ο κύριος χρηματοδοτικός πυλώνας του ΤΔΜ φέρεται να αφορά μόνο την ΖΑΠ (Ζώνη Απιλιγνιτοποίησης) , δηλαδή μόνο τον Δήμο Μεγαλόπολης (σελ.37), όπως επίσης οι πόροι του Πράσινου Ταμείου και του Λιγνιτόσημου, που αποκλειστικός δικαιούχος εδώ και χρόνια είναι ο Δήμος Μεγαλόπολης, αυτοδίκαια να παραμείνουν στον Δήμο Μεγαλόπολης.
2.Να υπάρξει έγγραφη δέσμευση για την επίσπευση των διαδικασιών σχεδιασμού και κατασκευής Βιομηχανικής Ζώνης στην περιοχή Λεύκτρο του Δήμου Μεγαλόπολης, ώστε η κατασκευή της να ξεκινήσει σε διάστημα 16 μηνών, όπως επίσης και ταυτόχρονα με την έναρξη εκπόνησης των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, να ξεκινήσει και ο αποχαρακτηρισμός της συγκεκριμένης περιοχής από δασική σε βιομηχανική.
3.Να υπάρξει έγγραφη δέσμευση για την άμεση διάθεση από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. (με παραχώρηση, μίσθωση ή πώληση) εκτάσεων της τάξης των 2.000 στρ., εντός του Ενεργειακού Κέντρου Μεγαλόπολης, για την υλοποίηση παραγωγικών δραστηριοτήτων από επιχειρήσεις που διατίθενται να προβούν σε άμεσες επενδύσεις, οι οποίες συνάδουν με το πνεύμα της απολιγνιτοποίησης και προς κάλυψη του Μεσοδιαστήματος.
4.Να υπάρξει έγγραφη δέσμευση για τον αποχαρακτηρισμό μεγάλων εκτάσεων εκτός του Ενεργειακού Κέντρου Μεγαλόπολης, για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα που αποτελεί άλλωστε βασικό πυλώνα του ΜasterPlan αλλά και βασικό άξονα δράσης σύμφωνα με το ΕΣΔΙΜ.
5.Να υπάρξει έγγραφη δέσμευση για το ¨άνοιγμα του δικτύου ΔΕΔΔΗΕ/ΑΔΜΗΕ για την ανάπτυξη ΑΠΕ από το Δήμο Μεγαλόπολης και ντόπιες επιχειρήσεις/λοιπά νομικά & φυσικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στο Δήμο Μεγαλόπολης, σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις που έχουν προβλεφθεί για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
6.Να προσφύγει ο Δήμος Μεγαλόπολης σε εξειδικευμένο νομικό γραφείο για τη νομική υποστήριξη των δίκαιων αιτημάτων του και τη νόμιμη κατοχύρωσή τους με άσκηση κάθε ένδικου μέσου σε Ελληνικά ή Ευρωπαϊκά Δικαστήρια ή όπου αλλού απαιτηθεί για το σκοπό αυτό.
Mετά την ομόφωνη απόφαση που λήφθηκε στον Δήμο Μεγαλόπολης, στη δικηγορική εταιρεία «Μεταξάς & Συνεργάτες» ανατέθηκε η νομική εκπροσώπηση του Δήμου Μεγαλόπολης στο πλαίσιο της διαδικασίας κατάρτισης του Σχεδίου Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) και της εν γένει διαδικασίας της «απολιγνιτοποίησης» της περιοχής.
Ο Δήμος Μεγαλόπολης θα ασκήσει κάθε έννομο δικαίωμα προκειμένου η εφαρμογή του εδαφικού σχεδίου δίκαιης μετάβασης να αφορά μόνο τον Δήμο Μεγαλόπολης και να μην υπάρχουν άμεσα και έμμεσα πληττόμενοι δήμοι.