«Παρά τα όσα έχουν γίνει έως σήμερα, υπάρχουν πολλοί που εξακολουθούν να είναι καχύποπτοι και πιστεύουν ότι θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Αυτοί, αντιλαμβάνομαι, αδυνατούν να δουν την Μετάβαση ως ευκαιρία. Αλλά υπάρχει και ο αντίλογος. Δίκαιη Ανάπτυξη μιας περιοχής, εφόσον αυτή εξαρτάται σχεδόν καθολικά από ένα και μόνο οικονομικό κλάδο δεν νοείται!» Αυτό τόνισε ο κ. Κώστας Μουσουρούλης, Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, στη διάρκεια ομιλίας του στη διαδικτυακή Ημερίδα που διοργάνωσε την περασμένη Πέμπτη, 18 Μαρτίου, το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) με θέμα, «Ο Δρόμος προς την Απολιγνιτοποίηση: Προβλήματα, Προκλήσεις και Ευκαιρίες».
Ο κ. Μουσουρούλης, προέβη σε μια εκτενή και ενδελεχή παρουσίαση του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, «δίχως εξάρσεις αλλά με πάθος για το έργο που έχει αναλάβει», όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κωστής Σταμπολής, εκ των συντονιστών της Ημερίδας, Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ.
Ο επικεφαλής της Συντονιστικής Επιτροπής ΣΔΑΜ διέτρεξε όλη τη διαδρομή, από τις πρώτες αποφάσεις σε επίπεδο Ευρώπης, μέχρι και εκείνες της ελληνικής κυβέρνησης που αποσκοπούν ώστε η χώρα να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για την υιοθέτηση των κανόνων Bιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ προέβη και σε μια συνολική αποτίμηση του έργου που έχει παραγάγει η Επιτροπή στη διάρκεια του ενός έτους από τη σύστασή της.
Ακολουθούν βασικά αποσπάσματα της ομιλίας του κ. Μουσουρούλη στην Ημερίδα του ΙΕΝΕ:
«Ο τίτλος της Ημερίδας προσφέρεται για αρκετές σκέψεις, αλλά πάντα με το μυαλό στη μεγάλη εικόνα. Όχι τη σημερινή εικόνα, αυτό είναι κάτι εύκολο, αλλά την εικόνα της επόμενης ημέρας. Ένας δρόμος, για να τον περπατήσεις πρέπει να δίνει πάντα διέξοδο, δηλαδή, προοπτική, ειδάλλως είναι έξοδος και έξοδο ψάχνει κανείς μόνο όταν βρεθεί σε αδιέξοδο. Τη διέξοδο όμως τη χρειάζεσαι για να πας κάπου καλύτερα και πρέπει να την αναζητήσεις έγκαιρα, δηλαδή, όταν στον ορίζοντα θα αρχίσεις να βλέπεις το αδιέξοδο!
Τότε μόνο μπορεί κανείς να αποφύγει την κρίση που προκαλεί το αδιέξοδο, αλλιώς αυτή η κρίση θα κάνει τον κύκλο της και θα περάσει από διάφορες φάσεις. Είναι ακριβώς το ίδιο όταν μια κρίση εμφανίζεται απροιειδοποίητα, όπως η πανδημία. Σε αυτή την περίπτωση οφείλεις να κάνεις δύο πράγματα ταυτόχρονα. Να αντιδράσεις άμεσα, με μέτρα ανάσχεσης των επιπτώσεων και να εφαρμόσεις ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων.
Το πόσο αποτελεσματικό είναι το σχέδιο θα φανεί όταν η κατάσταση ομαλοποιηθεί, ενώ το πόσο αποτελεσματικα θα είναι τα εργαλεία εφαρμογής του σχεδίου θα φανεί από τη διάρκεια που θα έχει κάθε φάση.
Ακόμη πιο σημαντικό όμως, ο στόχος ενός σχεδίου δεν είναι μόνο η αντιμετώπιση των επιπτώσεων, αλλά είναι και η αξιοποίηση της θετικής πλευράς μιας κρίσης, γιατί μόνο αυτή θα εξασφαλίσει την καλύτερη προοπτική που είναι και το βασικό ζητούμενο. Πρέπει στο πλαίσιο αυτό να εκμεταλλευτούμε κάθε ευκαιρία και συγκυρία.
Τώρα, όλα αυτά συνδέονται με το ζήτημα της απεξάρτησης από τον άνθρακα, επειδή η απολιγνιτοποίηση βρίσκεται κάτω από την ευρύτερη ομπρέλα της απεξάρτησης από τον άνθρακα.
Αυτή η ανάγκη γεννήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από δύο απειλές που η παγκόσμια κοινότητα δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα. Η καταλυτική επίπτωση του άνθρακα στο κλίμα –αμετάκλητη για πολλούς- και οι επιπτώσεις που έχουν οι υδρογονάνθρακες στη γεωπολιτική σταθερότητα. Αυτή η ανάγκη ήταν που έφερε στο επίκεντρο την έννοια της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Αρχικά, ο καθένας την επιδίωκε διαφορετικά. Η Ε.Ε. την επεδίωξε μέσα από τη δημιουργία ανταγωνιστικών ενεργειακών αγορών. Το 1987 με την ενιαία πράξη, με την οποία αποφάσισε να άρει κάθε οικονομικό ή τεχνικό εμπόδιο στο εμπόριο, μεταξύ των κρατών-μελών, κάθε αγαθού, συμπεριλάμβανομένης της ενέργειας. Έτσι θεσπίστηκε μια πρώτη δέσμη οδηγιών, για την τιμολόγηση του άνθρακα, την προώθηση των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Αυτό διαμόρφωσε μια νέα πραγματικότητα για την εποχή και αυτή η πραγματικότητα σήμανε την αρχή του τέλους, όχι μόνο των καθετοποιημένων ενεργειακών επιχειρήσεων (όπως η ΔΕΗ στην Ελλάδα) αλλά και του ίδιου του λιγνίτη. Οι αρνητές αυτής της πραγματικότητας εμπόδισαν την έγκαιρη και την κατάλληλη προσαρμογή και έτσι χάσαμε χρόνο.
Στην περίπτωση του λιγνίτη, κυρίως από το 2010 και μετά, παρακολουθούσαμε χωρίς σχέδιο, χωρίς μέτρα και τη δημιουργία των προυποθέσεων για το μελλοντικό σχεδιασμό και την προσφορά χωρικών, χωροθετικών και χωροταξικών κινήτρων, να συρρικώνεται η λιγνιτική παραγωγή. Αυτό δεν το λες σύμπτωμα.
Το 2017 ο ΟΗΕ με την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έδειξε τη διέξοδο. Έτσι, δύο χρόνια αργότερα, η Κομισιόν ανακοίνωσε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που δεν είναι τίποτε άλλο από τον ευρωπαϊκό δρόμο προς τη διέξοδο μέσα από ένα βαθύ μετασχηματισμό της κοινωνίας προς τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Αυτή η συμφωνία αναγνώρισε την ανάγκη, η Μετάβαση στην επόμενη ημέρα, να είναι και οικονομικά αποδοτική αλλά και κοινωνικά δίκαιη και προς τούτο παρουσίασε έναν οδικό χάρτη με πολιτικές και μέτρα.
Το 2020 η Κομισιόν παρουσίασε το σχέδιο Βιώσιμη Ευρώπη και το μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, έτσι ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος – να είναι δηλαδή, και οικονομικά αποδοτικός και κοινωνικά δίκαιος. Και τον περασμένο Δεκέμβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έκανε ακόμη πιο φιλόδοξο το στόχο για το Κλίμα. Στην ουσία ο δρόμος…μονοδρομήθηκε!
Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης
Πρόκειται για ένα ευρύτερο στρατηγικό σχέδιο μέσα από το οποίο επιδιώκεται η αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου των περιοχών που έχουν εξάρτηση από τον άνθρακα. Η Δυτική Μακεδονία φιλοδοξούμε να μετατραπεί σε ένα καινοτόμο κέντρο έρευνας και παραγωγής καθαρής ενέργειας, με ένα διαφοροποιημένο οικονομικό μοντέλο, η δε Μεγαλόπολη να εκσυγχρονίσει το ενεργειακό και βιομηχανικό προφίλ της, με στροφή στην καθαρή παραγωγή ενέργειας και με επανεκκίνηση της βιομηχανίας. Όμως, πρέπει να γίνουν πολλά για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι.
Στη συνέχεια, τεράστιες εκτάσεις γης στα πεδία εξόρυξης λιγνίτη θα απελευθερωθούν, θα απορρυπανθούν και αποκατασταθούν, ώστε να αποδοθούν για νέες χρήσεις, δηλαδή να είναι έτοιμες από πάσης απόψεως για να υποδεχτούν τις νέες οικονομικές δραστηριότητες με ισχυρά κίνητρα.
Η αποκατάσταση και η αναπροσαρμογή της χρήσης των εδαφών είναι η επιτομή της απολιγνιτοποίησης . Τα κίνητρα αυτά θα πρέπει να κινητοποιούν επενδυτικά σχέδια που με τη σειρά τους θα επιτρέψουν να κινητοποιηθούν πρόσθετοι χρηματοδοτικοί πόροι, όχι μόνο αυτοί που έρχονται από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αλλά και ιδιωτικοί πόροι. Αυτό είναι το δυσκολότερο μέρος του εγχεριρήματος.
Μέσα σε ένα χρόνο, από τις 17 Μαρτίου, πέρυσι, ενεργοποιήσαμε όλες τις απαραίτητες διαδικασίες – οργανωτικές, τεχνικές και επιστημονικές, (το ΙΕΝΕ συνέβαλε καθοριστικά με την πολύ σπουδαία μελέτη που μας παρέδωσε τον Ιούλιο του 2020). Επίσης, προωθήσαμε ρυθμίσεις θεσμικού και νομοθετικού χαρακτήρα, σχεδιασμό και μηχανισμούς και εργαλείων υποστήριξης κλπ. Όσον αφορά στα άμεσα μέτρα χρειάστηκε να τα πάρουμε αμέσως, όπως η εξασφάλιση επάρκειας ισχύος για τις τηλεθερμάνσεις. Και εδώ φάνηκε η σπουδαιότητα της συναντίληψης και της συνεργασίας μεταξύ των φορέων.
Ταυτόχρονα δώσαμε μεγάλη έμφαση στις υποδομές που είναι απαραίτητες για να περάσουμε στη διαφοροποίηση του παραγωγικού μοντέλου αυτών των περιοχών, όπως λόγου χάριν οι οδικές διασυνδέσεις, η εισαγωγή του φυσικού αερίου ως μεταβατικό καύσιμο για να ακολουθήσουν το σιδηροδρομικό δίκτυο και τα δίκτυα 5G.
Και στο σημείο αυτό αναρωτιέμαι. Εάν δεν είχε ληφθεί η απόφαση για την απολινγιτοποίηση σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και δεν είχε ληφθεί η απόφαση για τη συγκρότηση ενός μηχανισμού για την κατάρτιση και την εφαρμογή ενός σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, ήταν αυτονόητο ότι θα βρίσκαμε τον τρόπο για να λειτουργήσουμε με επάρκεια το δίκτυο ισχύος στις τηλεθερμάνσεις, ή θα ήταν αυτονόητο ότι οι νέες οδικές διασυνδέσεις θα κατασκευαζόταν; Ήταν αυτονόητο ότι θα ερχόταν το φυσικό αέριο σε αυτές τις περιοχές;
Πολλοί προβληματίζονται για το εάν υπολογίζουμε σωστά τις θέσεις εργασίας. Οι συντελεστές απασχόλησης σε κάθε οικονομικό κλάδο διαφέρουν μεταξύ τους. Εμείς ελέγξαμε τα στοιχεία αυτά και ποιοτικά και ποσοτικά, με εταιρείες και τεχνικά γραφεία που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους κλάδους.
Είναι πολύ σημαντικό να σταθώ στην ανάγκη το ανθρώπινο δυναμικό να αποκτήσει τεχνικές δεξιότητες που είναι αναγκαίες για να υποστηριχεί αυτός ο μηχανισμός. Είναι αλήθεια πως με την πρόοδο του σχεδίου θα μετασχηματίζεται και η ζήτηση αυτών των επαγγελματικών δεξιοτήτων και εκεί πρέπει να δράσουμε έγκαιρα και όχι εκ των υστέρων, επειδή η ύπαρξη ενός καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού στις νέες δεξιότητες που απαιτεί ο μετασχηματισμός είναι εκτός από βασικός παράγοντας επιτυχίας της Δίκαιης Μετάβασης και καταλύτης για την προσέλκυση επενδύσεων.
Κάποιοι άλλοι αναρωτιούνται για τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα που θα έχει το σχέδιο, ανάλογα με το μείγμα των επενδύσεων. Πράγματι, ακούγεται ότι η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μεγάλη κλίμακα έχει χαμηλό πολλαπλασιαστικό όφελος για την απασχόληση. Ενώ κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται πως η αποθήκευση ενέργειας έχει ενδιαφέρον, αλλά αποδίδει μακροπρόθεσμα και ότι, στην τελική, δεν προσελκύει μαζικές επενδύσεις σε σύγκριση , για παράδειγμα, με τη βιομάζα που είναι φθηνή και εξασφαλίζει ισχύ σε κάποιες μονάδες , αλλά μόνο όταν παραχθεί σε βιομηχανική κλίμακα. Εκεί μπορεί να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε επίπεδο απασχόλησης και μάλιστα μεγαλύτερα από άλλους κλάδους.
Αλλά δεν αξίζει να σταθούμε σε αυτό. Ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του. Εμείς, όμως πρέπει να δώσουμε ένα χαρακτήρα ευέλικτο και σταθερό στον όλο σχεδιασμό με εξασφαλισμένα χαρακτηριστικά προϋποθέσεων υλοποίησης.
Τι είναι όμως ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης; Συνιστά κυρίως, ένα τρόπο για την πρόσβαση και την αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων. Αναφέρομαι στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του σχεδίου δίκαιης μετάβασης που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Το ενιαίο πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης που θα υποβληθεί προς έγκριση στην ΕΕ μαζί με το ΕΣΠΑ είναι διαρθρωμένο σε συγκεκριμένους άξονες προτεραιότητας στους οποίους αντανακλάται ο όλος σχεδιασμός. Συζήτηση γίνεται και για τους πόρους, αν δηλαδή είναι επαρκείς ή όχι, και το εάν θα προλάβουμε να τους απορροφήσουμε. Κυρίως όμως η συζήτηση αφορά στο πώς θα μοιραστούν τα χρήματα και όχι σε ποιους τομείς βιώσιμης ανάπτυξης θα κατευθυνθούν ώστε να παραγάγουν εισόδημα που θα εξασφαλίσει το στόχο, δηλαδή μια μακροπρόθεσμη ευημερία για αυτές τις περιοχές.
Σήμερα συζητάμε δύο εδαφικά σχέδια, για τη Δυτική Μακεδονία και την Μεγαλόπολη και προετοιμάζεται και ένα τρίτο για τα νησιά. Υπάρχουν 3 επίπεδα, που βασίζονται σε μια εργαλειοθήκη για τη διακυβέρνηση που έχει συγκροτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και αφορούν στην ενημέρωση (μονόδρομη ενημέρωση), τη συμβουλευτική (αμφίδρομη ενημέρωση) και τη συνεργασία (κοινή λήψη αποφάσεων, έλεγχο σχεδίων και καθορισμό κατευθύνσεων που μπορούν να είναι περιοριστικές).
Στο σημείο αυτό εμείς δεν μπορούμε να εκφράζουμε διαφωνίες με το χρονοδιάγραμμα της απολιγνιτοποίησης ή αν για το πού θα θα κατανέμονται οι πόροι. Απλώς ακολουθούμε το μοντέλο που εφαρμόζουν και οι άλλες χώρες της Ευρώπης.
Παρά τα όσα έχουν γίνει έως σήμερα, υπάρχουν πολλοί που εξακολουθούν να είναι καχύποπτοι και πιστεύουν ότι θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Αυτοί αντιλαμβάνομαι, αδυνατούν να δουν την Μετάβαση ως ευκαιρία. Αλλά υπάρχει ο αντίλογος. Δίκαιη Ανάπτυξη μιας περιοχής εφόσον αυτή η περιοχή εξαρτάται σχεδόν καθολικά από ένα και μόνο οικονομικό κλάδο δεν νοείται! Και όταν η ανταγωνιστικότητα αυτού του κλάδου φθίνει γρήγορα και σταθερά θα πρέπει να μιλάμε, μάλλον για άδικη Ανάπτυξη και όχι για Δίκαιη!
Πολλοί μας λένε, επίσης, να δούμε και τις άλλες χώρες, τί έχουν κάνει. Όμως αποφεύγουν να μας πουν ότι κάποιες εξ’ αυτών βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση από τη δική μας. Έχουν τεχνολογία, καλύτερη παραγωγικότητα, άρα και ανταγωνιστικότητα. Αφομοιώνουν καλύτερα τις μεταρρυθμίσεις και επίσης έχουν μικρότερη εξάρτηση από τον άνθρακα και επομένως, κατά τη μεταβατική περίοδο επηρεάζονται λιγότερο από εμάς. Και με αυτό τον τρόπο έχουν την πολυτέλεια να μη χάνουν την οικονομική και κοινωνική ισορροπία τους.
Κλείνοντας, θέτω το μεγάλο ζήτημα: Πώς θα συννενοηθούμε μεταξύ μας για όλα αυτά; Σίγουρα όχι με εξάρσεις και εκρήξεις. Πώς θα εκμεταλλευτούμε τη συγκυρία που είναι ευνοική, αφού υπάρχει σχέδιο χρημαστοδότηση και πλαίσιο; Σίγουρα όχι με φοβίες, εσωστρέφεια και με σύνδρομα. Είμαι εποχή τώρα να διαγκωνιζόμαστε για το ποιος έχει την καλύτερη απάντηση στις πραγματικές αγωνίες της κοινωνίας; Όχι!
Για αυτό τώρα ήρθε η ώρα της συνεργασίας. Σήμερα έχουμε όλα τα δεδομένα για να συμφωνήσουμε πάνω στις βασικές παραδοχές. Επίσης σε ότι αφορά στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος, οι κανονισμοί μας δίνουν την ευελιξία να κάνουμε στην πορεία προσαρμογές, και μάλιστα πολύ πιο ευέλικτα από ό,τι στο παρελθόν. Άρα στόχος είναι να εγκρίνουμε το Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, να διασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση και παράλληλα να κοιτάξουμε να έχουν ωριμάσει όλες τις προϋποθέσεις που θα έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και πολύ καιρό για να αξιοποίησουμε αυτούς τους πόρους. Δεν υπάρχει χρόνος για αντεγκλήσεις αλλά μόνο για συμφωνίες.
energia.gr
κ μουσουρουλη οτι κ να πειτε δεν μας πειθετε η απολιγνιτοποιηση ειναι καταστροφη για τον τοπο κ για την χωρα.αλλα δεν περιμεναμε κ κατι απο εναν εντεταλμενο υπαλληλο της κυβερνησης.για ενα να ειστε σιγουρος οτι ολο αυτο θα σας γυρισει μπουμερανγκ.
Καταγράφεται.. ώστε ο μελλοντικός ιστορικός να αναζητήσει τον μέγεθος πλουτισμού του κάθε θεωρητικού ο οποίος έχει το θράσος να αναφέρεται σε κλίμακα μηχανών αναζήτησης για ένα τέτοιου είδους θέμα. Δεν έχει τέλος η κατηφόρα.
Γιατί δεν κάνετε και αριθμομέτρηση στις λέξεις ανεργία, φτώχεια, μετανάστευση, ανέχεια, πείνα.
Θα εκπλαγείτε από τον αριθμό αγαπητέ
Μουσουρούλη.
Το θέμα ειναι ότι ο Μουσουρούλης είναι καλά διαβασμένος, πολύ έμπειρος και καλός διαχειριστής. Μπροστά του όλοι οι τοπικοί είναι απλές καραμέλες για τον βήχα..
Αν πληκτρολογισετε Δυτικη Μακεδονία, θα βρειτε παρα πολλα επιθετα για αυτη την περφερεια και τους κατοικους της, ΠΟΥ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΕΧΟΥΝ ΜΟΝΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ….. Και λιγο φιλοτιμο κυριοι!!!!
Δίκαιη μετάβαση σημαίνει επενδύσεις με νέες θέσεις εργασίας ,και όχι να χαρακτηρίζονται τόσο εμφατικά “εμβληματικές επενδύσεις”,τα φωτοβολταϊκά από την κυβέρνηση.
Επιμένετε να μην καταλαβαίνετε τι σας είπε ο Μητσοτάκης, στην περυσινή συνέντευξη στη Μπιλντ: από την απολιγνιτοποίηση θα ωφεληθούν και γερμανικές εταιρείες κι οι κάτοικοι να βρουν κάτι άλλο να κάνουν. Προφανώς δεν μπορούσε να πει “οι κάτοικοι να κόψουν το λαιμό τους”, αλλά αυτό εννοούσε.