ΚΙΝΑΛ: Νέα αρχή, όχι επιστροφή (της Άννας Διαμαντοπούλου, για τις εκλογές στο ΚΙΝΑΛ)

Ενώ οδηγούσα, ακούω στο ραδιόφωνο δυο νεαρoύς δημοσιογράφους να σχολιάζουν την εκλογική διαδικασία του ΚΙΝΑΛ. Αφού λένε διάφορα για τα περασμένα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, ακούγεται «O ήλιος ο πράσινος, ο ήλιος που ανατέλλει».

Είμαι σίγουρη ότι πολλοί άνθρωποι, όπως και εγώ, όταν ακούν αυτό το τραγούδι βουρκώνουν. Δεν είναι η μουσική, δεν είναι τα χρώματα, δεν είναι το παλλόμενο πλήθος, είναι ότι είχαμε την τύχη να συμμετάσχουμε στη γέννηση και στην αρχή ενός συλλογικού ονείρου. Όνειρο για την πατρίδα, για την ανεξαρτησία, την δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Μία συλλογική πίστη σε μια Ελλάδα χωρίς διχασμούς, χωρίς διαιρέσεις, με δημοκρατία, θεσμούς, κοινωνικό κράτος και περήφανη διεθνή παρουσία.

Όλα αυτά τα αξιακά ζητούμενα, τότε και τώρα, έδιναν ταυτότητα στο κόμμα που σημάδεψε την μεταδικτατορική Ελλάδα, που άλλαξε πολλά, που κατέκτησε την εξουσία και τη διαχειρίστηκε, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά, με επιτεύγματα αλλά και αποτυχίες.

Το ΠΑΣΟΚ, με τους διαφορετικούς αρχηγούς και την εξελισσόμενη πολιτική του, ψηφίστηκε έστω και μια φορά από το 68% των Ελλήνων, συρρικνώθηκε κάτω από το βάρος ενός τεράστιου χρέους, για το οποίο ήταν και αυτό, αλλά όχι μόνο αυτό υπεύθυνο, και μιας πρωτοφανούς κρίσης που μεγάλοι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν ήξεραν πώς να τη διαχειριστούν και άργησαν να το κάνουν.

Το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε μια εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα, που δεν ήταν αντίστοιχη  εκείνης της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Εκεί υπήρξε ισχυρή αστική τάξη με βιομηχανική εργατική τάξη, κοινωνικό κράτος με παράδοση και θεμελιωμένες για χρόνια δημοκρατίες. Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες περιοχές του Νότου, αναπτύχθηκε ένα παρασιτικό μοντέλο οικονομίας, με διόγκωση του Κράτους, ταυτόχρονα  όμως εμπεδώθηκε για πρώτη φορά σε διάρκεια η δημοκρατία , τα εργασιακά δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος.

Στην Ελλάδα σήμερα, όπως άλλωστε σ’ όλο τον κόσμο, δεν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής στη σοσιαλδημοκρατία του 20^ου αιώνα. Ιδιαίτερα τα κόμματα που επλήγησαν στα όρια της εξαφάνισης από την κρίση, όπως συνέβη στην Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα, δεν γίνεται να επιστρέψουν στο πρότερο ηρωικό παρελθόν τους.

Το διακύβευμα δεν είναι η επιστροφή, είναι η νέα αρχή. Αρχή σημαίνει ή ένα νέο κόμμα που τα θέτει όλα σε νέα βάση ή το υπάρχον να υπερβεί ριζικά την προηγούμενη ταυτότητα. Να εγκαταλείψει κάθε  μονοδιάστατη λογική αναδιανεμητικής πλειοδοσίας και μάλιστα δανεικών, κάθε λογική πελατειασμού και αναξιοκρατίας και να απαντήσει με βάση τις αξίες του και τις επεξεργασίες του στα νέα μεγάλα ζητήματα, όχι απλά επαναδιατυπώνοντάς τα, αλλά αναγνωρίζοντας ότι η αντιμετώπισή τους έχει συγκεκριμένο πολιτικό και κοινωνικό κόστος.

Η νέα σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα οφείλει να δώσει απαντήσεις στο ποιος θα πληρώσει το τεράστιο κόστος της κλιματικής αλλαγής, της ψηφιακής μετάβασης, της δημογραφικής συρρίκνωσης, το οποίο δεν πρέπει να πέσει στους ώμους των πλέον αδυνάμων και των νέων.

Είναι εφικτό;  Ναι, υπάρχει τώρα η ευκαιρία ανάδειξης της σοσιαλδημοκρατίας του 21^ου αιώνα, λόγω μετάβασης σε μια νέα εποχή διεθνώς. Παράδειγμα η πανδημία επιταχύνει την ψηφιακή μετάβαση, αναδεικνύοντας το ρυθμιστικό ρόλο του κράτους και κυρίως την ανάγκη ενός προετοιμασμένου και ανθεκτικού σε κάθε κρίση, κοινωνικού κράτους. Μέσα από τις νέες προκλήσεις και με τα παραδοσιακά μεγάλα κόμματα να χάνουν ψηφοφόρους προς την λαϊκιστική Δεξιά και Αριστερά, γίνεται όλο και πιο φανερή η ανάγκη σοσιαλδημοκρατικής πρότασης με νέα – διακριτή ταυτότητα.

Το ΚΙΝΑΛ σήμερα στοχεύει πολιτικά, να γίνει δηλαδή ο άλλος πόλος που έχει ανάγκη το πολιτικό μας σύστημα. Αυτό είναι θετικό για την παράταξη, αλλά κυρίως για τη χώρα. Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως αξιόπιστο κόμμα με εναλλακτική πρόταση απέναντι στην Κεντροδεξιά, και που θα αφήνει πίσω την ανορθολογική και λαϊκιστική Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόσωπο της νέας ηγεσίας, τα συνθήματα, τα σύμβολα, η ρητορική, οι συμμαχίες, είναι σημαντικά, αλλά χωρίς μια σαφή και διαφορετική ταυτότητα, δεν μπορεί να γίνει αυτή ανατροπή.

Ποια είναι τα θεμελιώδη στοιχεία αυτής της ταυτότητας:

Η παγκοσμιοποίηση μείωσε την ισχύ του εθνικού κράτους αλλά ενίσχυσε την ανάγκη εθνικής ταυτότητας. Την πατρίδα μας την θέλουμε ισχυρή, αλλά και αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, η οποία πρέπει με τη σειρά της να διεκδικήσει την στρατηγική της αυτονομία. Στον 21^ο αιώνα θέλουμε μια Ελλάδα με παγκόσμια παρουσία, από τα πανεπιστήμια μέχρι τις επιχειρήσεις, ως προϋπόθεση ευημερίας αλλά και εθνικής ασφάλειας.

Δημοκρατία για όλους. Οι δημοκρατικοί μας θεσμοί είναι κατάκτηση της Μεταπολίτευσης, αλλά δεν είναι αρκετοί. Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία με δικαιώματα και υποχρεώσεις, σημαίνει σεβασμός των κανόνων και του άλλου. Όταν η Δικαιοσύνη αργεί, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν εξαρτήσεις, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, οι δρόμοι κλείνουν υπό την βία μειοψηφιών, τα θύματα είναι πάντα οι πλέον αδύναμοι. Όσο η φοροδιαφυγή συνεχίζει, το κοινωνικό κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει αντικειμενικά υπέρ αυτών που έχουν ανάγκη. Η έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης σημαίνει μια δημοκρατία αποστεωμένη.

Δουλειές για όλους, προστασία της εργασίας. Μόνο η πρωτοπορία της Ελλάδας στην Δ΄Βιομηχανική Επανάσταση και η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου με στόχο τις εξαγωγές μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Όμως αυτές οι νέες θέσεις έχουν διαφορετικές προϋποθέσεις και διαφορετικές συνθήκες από το παρελθόν. Απαιτείται Χάρτα Δικαιωμάτων των νέων μορφών εργασίας, από τις πλατφόρμες μέχρι τους ψηφιακούς νομάδες και τους τηλεργαζόμενους. Η αγορά εργασίας του 21^ου αιώνα, δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά  της βιομηχανικής εποχής. Νέα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα που θα προστατεύσουν τους εργαζόμενους απαιτούνται, διαφορετικά,  μιλώντας με την γλώσσα της δεκαετίας του ΄80, θα τους αφήνουν βορά σε ένα άτυπο και αρρύθμιστο καθεστώς εργασίας.

Το Μεταναστευτικό – Προσφυγικό, κορυφαίο πρόβλημα της εποχής που ήρθε για να μείνει, παίρνει νέες διαστάσεις και χρειάζεται μείζονες αναθεωρήσεις. Κυρίαρχα στοιχεία είναι ο έλεγχος των ροών και οι πολιτικές ένταξης. Και στα δύο, τα δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα του 20ου αιώνα. Σεβασμό λοιπόν στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις αντικειμενικές δυνατότητες της χώρας για την προάσπιση τους.

Το μεγάλο στοίχημα για μια Κεντροαριστερά του 21ου αιώνα θα μπορούσε να ξεκινήσει την επόμενη ημέρα από την εκλογή αρχηγού στο ΚΙΝΑΛ. Μόνο η διακριτή ταυτότητα που αφορά το μέλλον μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα, να εμπνεύσει νέους ανθρώπους, να αλλάξει τα δεδομένα σε ένα πολιτικό σύστημα που σήμερα δεν έχει την ισορροπία των εναλλακτικών προτάσεων.

*Η Αννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην Επίτροπος ΕΕ, πρώην Υπουργός – .protagon.gr