Η Βόρεια Ελλάδα έχει πληρώσει δυσανάλογα μεγάλο τίμημα σε ανθρώπινες απώλειες στη διάρκεια των δύο ετών της πανδημίας. Η αναλυτική επεξεργασία των στοιχείων του υπουργείου Εσωτερικών, που έκανε ο Νίκος Καρδούλας (φωτογραφία), αγρονόμος τοπογράφος μηχανικός του ΕΜΠ, MSc στην Αγγλία και πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αποτυπώνει το γεγονός με χαρακτηριστικό τρόπο, τόσο στην αναλυτική “μαύρη” λίστα των περιοχών με τους περισσότερους θανάτους, όσο και στον “χάρτη των θανάτων από COVID-19”, που επεξεργάστηκε ο ίδιος.
Σε επίπεδο 13 Περιφερειών της χώρας, η Κεντρική Μακεδονία κατέγραψε τους περισσότερους θανάτους, θρηνώντας υπερδιπλάσιες απώλειες από αυτές τις Αττικής, σε αναλογία πληθυσμού, ενώ στη σειρά κατάταξης ακολουθούν η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλία και η Ανατολική Μακεδονία – Θράκη.
Σε ό,τι αφορά την κατανομή ανά Περιφερειακή Ενότητα, ο νομός Κιλκίς βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τους περισσότερους θανάτους ανά 100.000 κατοίκους, ακολουθούμενος από άλλους τρεις νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας: Σερρών, Πέλλας και Πιερίας. Είναι χαρακτηριστικό πως στις πρώτες 20 της λίστας των 74 Περιφερειακών Ενοτήτων οι 18 βρίσκονται σε Μακεδονία, Θράκη και Θεσσαλία, με τον Πειραιά και τον Κεντρικό Τομέα Αθηνών να κατατάσσονται στην 14η και 19η θέση αντίστοιχα. Η Θεσσαλονίκη κατατάσσεται 11η.
Στον αντίποδα, τις λιγότερες απώλειες είχε η Περιφέρεια Νότιου Αιγαίου, ενώ η Τήνος είναι η μοναδική Περιφερειακή Ενότητα χωρίς καμία απώλεια.
Η λίστα των 13 Περιφερειών
Στις 23 Φεβρουαρίου 2022 το υπουργείο Εσωτερικών έδωσε στη δημοσιότητα τον αριθμό των ληξιαρχικών πράξεων θανάτου λόγω covid-19 ανά Δήμο, για τα έτη 2020 και 2021.
Ο κ. Καρδούλας επεξεργάστηκε τα στοιχεία των 332 Δήμων και τα ομαδοποίησε σε επίπεδο 74 Περιφερειακών Ενοτήτων και 13 Περιφερειών. Παράλληλα, παρέθεσε και τα ποσοστά εμβολιασμού που είχε κάθε περιοχή στις 31 Δεκεμβρίου 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, προκειμένου να ερευνηθεί το κατά πόσο η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη συμπίπτει με τους υψηλούς αριθμούς θανάτων.
Στον παρακάτω πίνακα αποτυπώνονται, ανά Περιφέρεια, ο συνολικός αριθμός θανάτων στη διετία, ο αριθμός θανάτων ανά 100.000 και τα ποσοστά εμβολιασμού.
Από την καταγραφή είναι φανερό, μεταξύ άλλων, ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας που κατέγραψε τους περισσότερους θανάτους είχε και το χαμηλότερο ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων στο τέλος του 2021 (60,7%), ενώ η Περιφέρεια Νότιου Αιγαίου που κατέγραψε τους λιγότερους θανάτους είχε και το υψηλότερο ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων (74,6%), μεταξύ των 13 Περιφερειών.
Παρατηρείται ότι κάποιες Περιφέρειες που είχαν περίπου το ίδιο ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων με την Κεντρική Μακεδονία (61%), όπως η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Δυτική Ελλάδα και η Στερεά Ελλάδα κατέγραψαν λιγότερους θανάτους ανά 100.000 κατοίκους από την Κεντρική Μακεδονία. Το γεγονός αυτό, όπως αναφέρει ο κ. Καρδούλας “μπορεί να εξηγηθεί από την πυκνότητα του πληθυσμού, έναν από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την μετάδοση του κορωνοϊού σύμφωνα με μελέτες, αφού στις περιοχές με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού υπάρχουν περισσότερες περιστάσεις συγχρωτισμού και η τήρηση των μέτρων δεν είναι εύκολη”.
Ενδεικτικά, η πυκνότητα του πληθυσμού της Κεντρικής Μακεδονίας που είναι 96 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την πυκνότητα της Στερεάς Ελλάδας που είναι 35 κάτοικοι ανά Km2, της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που είναι 41 κάτοικοι ανά Km2 και της Δυτικής Ελλάδας που είναι 56 κάτοικοι ανά Km2.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα επίσης που συνδέεται με την πυκνότητα του πληθυσμού, είναι ότι η Αττική με ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων 72% κατέγραψε περισσότερους θανάτους από την Πελοπόννησο που είχε ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων 63%, αφού η πυκνότητα του πληθυσμού της Αττικής που είναι 961 κάτοικοι ανά Km2, είναι σχεδόν 30 φορές μεγαλύτερη από την πυκνότητα της Πελοποννήσου που είναι 36 κάτοικοι ανά Km2.
Ο χάρτης ανά Περιφερειακή Ενότητα
Ο ερευνητής κατέγραψε τον αριθμό των θανάτων ανά 100.000 κατοίκους σε κάθε μια από τις 74 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας. Επίσης, τις ταξινόμησε σε πέντε κατηγορίες, χρωματίζοντάς τις στον χάρτη με τις ανάλογες αποχρώσεις. Όπως προκύπτει:
Τέσσερις νομοί (Κιλκίς, Σερρών, Πέλλας και Πιερίας) κατέγραψαν περισσότερους από 400 θανάτους, όλοι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με μέσο όρο ποσοστού πλήρως εμβολιασμένων 58%.
Άλλες τέσσερις ΠΕ (Δράμας, Ημαθίας, Μαγνησίας και Καβάλας), κατέγραψαν από 301 έως 400 θανάτους με μέσο όρο ποσοστού πλήρως εμβολιασμένων 62%.
- 21 ΠΕ κατέγραψαν από 151 έως 300 θανάτους, με μέσο όρο ποσοστού πλήρως εμβολιασμένων 66%.
- 32 ΠΕ κατέγραψαν από 51 έως 150 θανάτους, με μέσο όρο ποσοστού πλήρως εμβολιασμένων 69%.
- 13 ΠΕ κατέγραψαν από 0 έως 50 θανάτους με μέσο όρο ποσοστού πλήρως εμβολιασμένων 70%.
Το αρνητικό ρεκόρ της Π.Ε. με τους περισσότερους θανάτους έχει η Π.Ε. Κιλκίς με 756 απώλειες ανά 100.000 κατοίκους και ακολουθούν Σέρρες με 502, Πέλλα με 477 και Πιερίας 444.
Στον αντίποδα η ΠΕ Τήνου δεν κατέγραψε θανάτους, ενώ λιγοστούς θανάτους ανά 100.000 κατοίκους κατέγραψαν οι ΠΕ Καρπάθου (12), Ικαρίας (27) και Σύρου (28).
Η “πρωταθλήτρια” σε απώλειες ΠΕ Κιλκίς είχε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά πλήρως εμβολιασμένων στο τέλος του 2021 (54%), ενώ αντίθετα οι ΠΕ Μυκόνου και Θήρας που κατέγραψαν λιγοστούς θανάτους (32 και 42 αντίστοιχα) είχαν και το υψηλότερο ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων (91%), μεταξύ των 74 ΠΕ.
Το γεγονός ότι ενώ οι ΠΕ Ευρυτανίας και Φωκίδας είχαν χαμηλότερα ποσοστά πλήρως εμβολιασμένων (44% και 53% αντίστοιχα) από την ΠΕ Κιλκίς, κατέγραψαν λιγότερους θανάτους από την ΠΕ Κιλκίς, εξηγείται από την πυκνότητα του πληθυσμού, αφού η πυκνότητα του πληθυσμού της ΠΕ Κιλκίς που είναι 31 κάτοικοι ανά Km2, είναι μεγαλύτερη από την πυκνότητα της ΠΕ Ευρυτανίας που είναι 10 κάτοικοι ανά Km2 και της ΠΕ Φωκίδας που είναι 20 κάτοικοι ανά Km2.
