Για να γνωρίζει και αναγνωρίζει ο κάθε κτηνοτρόφος αλλά και οι άλλοι συγχωριανοί του ή και από γειτονικά χωριά αν τυχόν σμίγονταν ή χάνονταν κανένα ζώο , σε περίπτωση σπάνιας αμφισβήτησης , στα δικά του γιδοπρόβατα ο καθένας έβαζε στα αυτιά τους ανεξίτηλα σημάδια…
Και λέω σπάνιας αμφισβήτησης διότι οι κτηνοτροφοι και ιδιαίτερα όσοι ήταν μόνιμα επαγγελματίες Τσομπάνοι , ως επί το πλείστον γνώριζαν όλα τα ζώα τους , από τα χρώματα , το μέγεθος και αλλα στοιχεία πάνω στο σωμα τους(κέρατα,μαρτζέλια κ α ) , απ τις συνήθειες και τα χούϊα τους , ακόμα κι απ τη φωνή τους και δεν τους χρειάζονταν το σημάδι για να τα αναγνωρίσουν. ( Πριν από 20 χρόνια περίπου πήγα στον Πολύμυλο να δω ένα φίλο μου . Με φώναξε ο παλιός κτηνοτρόφος 80 χρόνων τότε , μπάρμπα-Κώστας Μαρκόπουλος , με καταγωγή από τη Λαβανίτσα Σερβίων να με κεράσει καφέ ώσπου ναρθει ο φιλος μου.
Ενώ συνέχιζαν να παίζουν «ξερή» μ ένα συγχωριανό του , πινοντας τον καφέ μου του είπα με τρόπο ότι ο άλλος τον κλέβει στην ξερή και μ απαντάει : ας κλέβει Γιώργο εγώ πάλι θα τον κερδίσω . Εγώ θυμόμουν ποιό γίδι μου έλειπε όταν το βράδυ περνούσαν ένα ένα «αράτσι-αράτσι» να μπουν στο μαντρί 600 γίδια και θα ξεγελάσει εμένα αυτός με τα 52 φύλα που έχει η τράπουλα..!)
Είτε 10 ήταν είτε 100 είτε 500 ή παραπάνω , ο καθένας Λευκοπηγιώτης δήλωνε στην κοινότητα το δικό του συγκεκριμένο σημάδι του μικρού η μεγάλου κοπαδιού του , που ήταν ίδιο σ όλα τα ζώα του και δεν το είχε άλλο κοπάδι στο χωριό.
Το σημάδι γίνονταν είτε μόνο στο ένα είτε και στα δυο αυτιά του ζώου και ήταν ή μονοδιάστατο ή συνδυασμός δυό ή περισσότερων σχημάτων .
Το σημάδεμα γίνονταν με κοφτερό ψαλίδι και μαχαίρι από έμπειρους-τολμηρούς και αποφασιστικούς άνδρες της οικογένειας συνήθως με τη βοήθεια άλλου ατόμου.
Η διαδικασία του σημαδέματος γίνονταν όταν το κατσίκι ή το αρνί ήταν ακόμα πολύ μικρό 2-3 μηνών-τέλη Μαρτίου μέσα Απριλίου-όταν τα γίδια τα ανεβάζαμε πλέον απ τα χειμερινά στα ανοιξιάτικα μαντριά πάνω στα «μεσοράχια» ή στο «Ζγκόστι» λίγο πριν βάλουμε τις «στρούγκες».
Ήταν μια επίπονη και οδυνηρή διαδικασία και για τους κτηνοτρόφους και ιδιαίτερα για τα καημένα τα κατσικάκια και τ αρνάκια , αλλά τότε ήταν αναγκαία για τους λόγους που προανάφερα.
Και βέβαια μετά χρειάζονταν προσοχή και φροντίδα γιατί κάποια μολύνονταν και υπέφεραν και σπάνια μεν , αλλά μπορεί κάποιο να «χάνονταν»…
Θυμάμαι κάποια γίδια που κρέμονταν πάντα ένα κομμάτι ή έλλειπε το μισό αυτί τους γιατί κατά το σημάδεμα ξέφυγε το ψαλίδι ή το μαχαίρι.!
Αλοιφές δεν υπήρχαν βέβαια τότε για την επούλωση των πληγών και αλοίφαμε τα κοψίματα με λίγδα ή αντισηπτικό κρυολίνη ή κατράμι..!
Απ ό,τι θυμάμαι τα κοψίματα-σημάδια στο ένα η στο άλλο αυτί ή με πολλούς συνδυασμούς και στα δυο , πίσω , μπροστά ή στην άκρη του αυτιού ήταν τα εξής: κόκα, φούρκα, σχίζα, κτσιόφκος, ξουραφιά, σφαϊά…
Κόκα : ήταν κόψιμο κομματιού στο μπροστινό ή πίσω μέρος του αυτιού σε σχήμα μισοφέγγαρου μεγέθους μικρότερου από ένα εκ.
Φούρκα : κόψιμο σε σχήμα (v) στην άκρη ή μπρος ή πίσω του αυτιού .
Σχίζα : σχίσιμο της μυτερης άκρης του αυτιού προς το κέντρο μήκους δυο εκ περίπου.
Κτσιόφκος, :.…δε θυμάμαι πως ήταν…
Ξουραφιά , : κάθετο ή πλάγιο κόψιμο μικρού κομματιού στην άκρη του αυτιού 1-2 εκ
Σφαϊά : κάθετο κόψιμο μπρός ή πίσω στη μέση του αυτιού, μήκους 1-2 εκ.
Αν δε με απατά η μνήμη μου το δικό μας σμάδι και στα γίδια και στα λίγα πρόβατα ήταν : στο δεξί αυτί κόκα μπροστά , σφαϊά πίσω ..! Σ αυτά και σε πολλά άλλα μας εκπαίδευε κυριως ο μπάρμπας μου ο Γκουντής δλδ ο αδερφός του πατέρα μου Κωστας Μητλιάγκας, μερακλής και ικανος άνθρωπος-γεωργοκτηνοτρόφος , όταν ειμασταν ακόμα 8 -15 ετών και μπορώ να πω ότι ήμουν καλός μαθητής…αλλά χωρίς συνέχεια..! Είναι αυτονόητο ότι κάποιους μας ετοίμαζαν για γεωργοκτηνοτροφους… Που να φανταστούν κι αυτοί κι εμείς τι ανατροπές θα ακολουθούσαν..! Κάποτε μου είχε πει ο αλησμόνητος φιλόλογος καθηγητής , σύντροφος και φιλος Ν Καλογεροπουλος στο Ροδοχωρι : αν δεν σπούδαζα Γιωργο θα γινόμουν κτίστης-πετρας . Εσύ τι θα γινόσουν αν δε σπούδαζες ; Κι εγώ αβίαστα του απάντησα: κτηνοτρόφος-τζιομπάνος με γίδια οχι πρόβατα… Σε πολύ λίγα χρόνια άλλαξαν όλα ανεπιστρεπτί προς το καλύτερο αλλά όχι σε όλα..!
Σήμερα πλέον υπάρχουν τα λεγόμενα «ενώτια» σαν ταυτότητες στα αυτιά των αιγοπροβάτων. Ιδιαίτερα στα πρόβατα που όλα είναι όμοια λευκά πλέον χωρίς ονόματα, χρώματα και σημάδια ..! Κι αν αφήσουμε να εξελιχθούν τα πράγματα κι οι καταστάσεις έτσι όπως πάνε , σε λίγα ή περισσότερα χρόνια θα μας περάσουν κάποιοι επιτήδιοι ένα «ενώτιο» και θα μας πηγαινοφέρνουν σαν εμπορεύσιμες μονάδες ή ποσότητες για κατανάλωση σαν παντός τύπου …πρόβατα..!
Ας κρατήσουμε λοιπόν τα ιδιαιτερα «σημάδια» μας , τα χρώματα και τα ονόματα μας σαν άτομα και μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες χωρίς διακρίσεις ρατσιστικού τύπου και να παρεμβαίνουμε με κέφι στις εξελίξεις της ζωής με την καθημερινή δράση και να ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ την ιστορία μας …
Λευκοπηγη 13 / 4 / 2022
Γιώργος Μητλιάγκας του Ιωάννη.
Με τον ήλιο τ’ ‘βγαζα, με τον ήλιο τ’ ‘βαζα… δεν ξεκολλούσαν από το 22%…