Θέλω να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου μαζί σας σχετικά με το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να αναλάβουμε ευθύνες. Στη δουλειά μου (και όχι μόνο) ακούω συχνά τους ανθρώπους να αναρωτιούνται γιατί άλλοι άνθρωποι επιμένουν να παραπονιούνται για καταστάσεις που βιώνουν και δεν κάνουν κάτι για να τις αλλάξουν… εκφράζουν συνήθως την εξής απορία: “μα αφού δεν περνάνε καλά/ αφού ζορίζονται/αφού δυσκολεύονται γιατί δεν το αλλάζουν;” κι εκεί ακριβώς έρχεται η ανάληψη ευθύνης. Για να αλλάξεις αυτό που ζεις πρέπει να αναλάβεις την ευθύνη… και τελικά πόσο εύκολο είναι αυτό; πόσο βολεύει ή μάλλον ξεβολεύει;
Όταν κάνω αυτή την κουβέντα με τους/ις θεραπευόμενους/ες μου, μοιράζομαι πάντα το ακόλουθο παράδειγμα:
Είναι ένας άνθρωπος κάτω από τη βροχή. Βρέχεται, κρυώνει, τον χτυπάει ο αέρας, τουρτουρίζει από το κρύο, γίνονται μούσκεμα τα ρούχα του. Έχει δυο επιλογές μπροστά του: η πρώτη είναι να παραπονιέται και να ρίχνει τις ευθύνες στον καιρό, στον δήμαρχο που δεν φτιάχνει ειδικές κατασκευές για να προστατεύονται οι άνθρωποι από τις βροχές, στους καταστηματάρχες που πουλάνε ακριβά τις ομπρέλες, στους περαστικούς που δεν του δίνουν τη δική τους ομπρέλα, ωστόσο δεν κάνει τίποτα για να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση. Έτσι, επιλέγει να κάτσει κάτω από τη βροχή και απλά να παραπονιέται. Ο άλλος δρόμος, ο δεύτερος, είναι να κινητοποιηθεί, να περπατήσει κάποια μέτρα (που αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κρυώσει περισσότερο, να κουραστεί, να βραχεί ακόμη πιο πολύ στην αρχή) μέχρι να βρει ένα μέρος που δεν θα βρέχεται (άρα στο τέλος δεν θα βρέχεται καθόλου). Επίσης, μπορεί να πάει σε ένα μαγαζί και να αγοράσει μια ομπρέλα (βέβαια θα πρέπει να πληρώσει γι αυτή την ομπρέλα, άρα θα χάσει κάποια χρήματα). – με λίγα λόγια θα πρέπει να ξεβολευτεί.
Αυτοί οι δυο δρόμοι υπάρχουν, λοιπόν. Ο ένας, ο πρώτος, είναι αυτός της θυματοποίησης και ο άλλος, ο δεύτερος, της ενεργοποίησης και δράσης. Όσο, λοιπόν, παράξενο κι αν ακούγεται πολλοί άνθρωποι επιλέγουν τον δρόμο της θυματοποίησης, συνειδητά και ασυνείδητα. Και
θα μου πείτε και τι κερδίζουν από αυτό; αφού βρέχονται. Κι όμως, πάντα υπάρχει κάποιο κέρδος. Αυτό μπορεί να είναι η συμπόνια, η προσοχή – κάποιος περνάει και του λέει “πω πω φίλε μου τι περνάς κι εσύ”. Μπορεί να είναι, επίσης, η φροντίδα – κάποιος για κάποιες ώρες μέσα στη μέρα μπορεί να πηγαίνει και να του κρατάει μια ομπρέλα. Σίγουρα, πάντως, κάτι κερδίζει από αυτό ακόμη κι αν αυτό δεν είναι άμεσα εμφανές.
Το να πάρεις την ευθύνη να αλλάξεις αυτό που ζεις δεν είναι εύκολο. Απαιτεί ξεβόλεμα και κούραση. Η απόφαση να φύγεις από τη βροχή και να περπατήσεις μέχρι να βρεις ένα υπόστεγο ή να χαλάσεις λεφτά για να αγοράσεις μια ομπρέλα δεν είναι εύκολη. Δεν είναι, όμως και ακατόρθωτη. Δυστυχώς, η θυματοποίηση βολεύει. Συντηρεί τη στασιμότητα και διεγείρει το συναίσθημα της συμπόνιας. Αυτό που δεν καταφέρνει ποτέ, όμως, είναι να συζεί με την εξέλιξη, την ανέλιξη και την ενεργητικότητα.
Έτσι, λοιπόν, εάν βλέπετε ανθρώπους που βρέχονται, αρχικά προσκαλέστε τους να σκεφτούν τρόπους για το τι μπορούν να κάνουν για να μην βρέχονται, μπορείτε να τους προτείνετε και κάποιους (προσοχή! Να τους προτείνετε όχι να το κάνετε γι αυτούς, γιατί έτσι συντηρείτε την θυματοποίησή τους). Αν, ωστόσο, δεν αποδεχτούν την πρόσκλησή σας, είναι δική τους επιλογή. Επομένως, επιλέγουν να βρέχονται ,και δεν βρέχονται απλά επειδή φταίει ο καιρός, ο δήμαρχος και και και.
Να θυμάστε ότι οι μόνοι υπεύθυνοι για τη ζωή μας είμαστε εμείς, όσο κι αν αυτό μας ξεβολεύει. Γιατί μόνο αν κατανοήσουμε εις βάθος αυτό, θα μπορέσουμε να αλλάξουμε και το τι συμβαίνει γύρω μας. Ελπίζω να σας έδωσα λίγη τροφή για σκέψη!
Με εκτίμηση,
Μελίδου Πηνελόπη
MSc Ψυχολόγος Υγείας
