Πανηγύρισαν (4 και 5 Ιουνίου 2017, Κυριακή της Πεντηκοστής Εσπέρας και Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος με Εσπερινό, Αρτοκλασία και Θεία Λειτουργία αντίστοιχα) τα δύο ιστορικά Μοναστήρια, της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, τα αφιερωμένα στην Αγία Τριάδα.
Πρόκειται για την Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος (Λαριούς), δυτικά της Αιανής, δίπλα στον Αλιάκμονα και στο νέο φράγμα Αλιάκμονα-Ιλαρίωνα. Ηγούμενος της Μονής ο αρχιμ. Ιλαρίων Καραγιάννης. Διαδρομή 1η: Αιανή – Χρώμιο – παράκαμψη καθόδου προς Αλιάκμονα-Μοναστήρι Αγίας Τριάδος Λαριούς. Διαδρομή 2η: Ρύμνιο-άνοδος προς Ζιδάνι-παράκαμψη προς Μοναστήρι Αγίας Τριάδος Λαριούς. Και οι 2 διαδρομές είναι ασφαλτοστρωμένες.
Και για την Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδας Βελβεντού, σε μια από τις πιο κατάφυτες πλαγιές των Πιερίων, νοτιοανατολικά του Βελβεντού. Ηγουμενεύων της Μονής ο αρχιμ. Θεόκλητος Μπασιάς. Διαδρομή 1η: Βελβεντό-Μετόχι-Μοναστήρι Αγίας Τριάδος Βελβεντού (εδώ χωματόδρομος). Διαδρομή 2η: Βελβεντό-Μετόχι-Παλαιογράτσανο-Καταφύγι-παράκαμψη προς Μοναστήρι Αγίας Τριάδος Βελβεντού (ασφαλτόστρωση).
Το ιστορικό και πνευματικό ειδικό βάρος των δύο Μοναστηριών (της Αγίας Τριάδος Λαριούς και Βελβεντού) είναι βαρύ. Το καταλαβαίνεις αμέσως με την πρώτη κιόλας επίσκεψη σ’ αυτά. Και από (αδιάφορος ίσως) επισκέπτης, αρχίζεις να υποψιάζεσαι πως εδώ κάτι συμβαίνει, κάτι (το απροσδιόριστο) έρχεται από τα παλιά ως αύρα, που σε δροσίζει και σε ανατάσσει, ώσπου μεταβάλλεσαι σε προσκυνητή.
Και τα δυο ιστορικά Μοναστήρια μιλούν και μόνο με την – επί αιώνες – παρουσία τους μέσα στο χρόνο, με την ευεργετική παρουσία τους (τι θα ήμασταν χωρίς αυτά;) μέσα στις τοπικές κοινωνίες, που τα περιβάλλουν με σεβασμό και αγάπη. Η λέξη ‘’Μοναστήρι’’ συνέχει την τοπική μας κοινωνία στο Βελβεντό. Και η λέξη ‘’Λαριού’’ στην Αιανή έχει διαπεράσει και εμποτίσει όλες τις ηλικίες. Υφίσταται μια σχέση και αποδίδεται σεβασμός από τις τοπικές κοινωνίες στα Μοναστήρια. Στην περίπτωση της ‘’Λαριούς’’ η σχέση (και ο συγκλονισμός) έχει ξεπεράσει τα όρια μιας τοπικής κοινωνίας (της Αιανής) διαπερνά όλον τον Τσαρτσαμπά και την πόλη της Κοζάνης. Η Λαριού ήταν ανέκαθεν ένας ισχυρός πόλος έλξης μιας ευρύτερης περιοχής με τα ανάλογα ευεργετικά αποτελέσματα σ’ αυτές καθ’ εαυτές τις τοπικές κοινωνίες και (οπωσδήποτε) στη διαμόρφωση της αναμεταξύ τους σχέσης. Σχέση κοινής, ανοιχτής αλληλο-μετάδοσης, αλληλοσεβασμού και ενότητας.
Μιλούν ακόμα και με τη σιωπή τους. Μιλούν τα πέτρινα κτίσματα, μιλούν οι πέτρες οι πελεκημένες με το σφυρί, την οικοδομική τέχνη, τον ιδρώτα, το σεβασμό και την εκκλησιαστικότητα (ένα βίωμα σχεδόν μη περιγραπτό) των παλαιών κτιστάδων.
Το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος (Λαριούς) το γνώρισα (πριν ακόμα να το δω) από το λαό της Αιανής το έτος 1977 ως εφημέριος Αιανής. Εντυπωσιάστηκα από τις θερμές αφηγήσεις (ανδρών και γυναικών) για το ‘’Μοναστήρι της Λαριούς’’ και το σεβασμό που έτρεφαν (και τον μετέδιδαν στις νεότερες γενιές) σ’ αυτό. Κι όταν το επισκέφτηκα για πρώτη φορά (με υποδέχτηκε ο διάκονος (τότε) π. Ιλαρίων (σήμερα Ηγούμενος της Ι. Μονής) επιβεβαίωσα όσα είχα ακούσει γι’ αυτό στην Αιανή. Αργότερα είδα την έλξη που ασκούσε το Μοναστήρι σε ολόκληρη την περιοχή μέχρι την πόλη της Κοζάνης, είδα την εισροή των τοπικών κοινωνιών (και όχι μόνο μιας) στη Μονή. Είναι τόση η επιρροή της Μονής της Αγίας Τριάδος (Λαριούς) στην Αιανή, ώστε το μεγάλο πανηγύρι της η Αιανή το έχει τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος (ημέρα πανηγύρεως της Μονής) και όχι την ημέρα του Αγίου Γεωργίου στο όνομα του οποίου τιμάται ο ενοριακός ναός.
Το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος Βελβεντού είναι βαθειά καταγεγραμμένο στη μνήμη και την καρδιά μου από τα μαθητικά μου χρόνια στο δημοτικό στην αρχή και στο (6τάξιο τότε) Γυμνάσιο, απ’ όταν κοντά στους παλαιούς παπάδες του Βελβεντού (παπα-Στέφανο Κάντζιο, παπα-Γεώργιο Κακούλη και παπα-Νικόλαο Τράντα, που η καρδιά τους ήταν ανοιχτή και η ενέργειά τους εποικοδομητική) ανεβαίναμε (με το φορτηγό του ‘’Καστανάρα’’) για να λειτουργήσουμε (εκείνοι ως λειτουργοί, εγώ ως ψάλτης) μέσα στο μισοσκότεινο (και στο βάθος του Μοναστηριού) μικρό Καθολικό. Μας υποδεχόταν πάντα η (σχεδόν μόνιμα εγκατεστημένη σ’ αυτό) γιαγιά Μαριγώ Χαρσούλα. Στο παρουσιαστικό της έβλεπα την αγέρωχη, άτρομη γυναίκα, στο λόγο της την ευθύτητα. Ήταν το πρώτο Μοναστήρι που είδα και γνώρισα στη ζωή μου. Πολύ αργότερα (ως παπαδάσκαλος) μαζί με τους συναδέλφους του Δημοτικού Σχολείου Βελβεντού διοργανώναμε ορειβασία (το μήνα Μάιο) με τους μαθητές μας (Ε’ και ΣΤ’ τάξεων) από το Μετόχι μέχρι το Μοναστήρι (άνοδος-κάθοδος), κάναμε την προσευχή μας στο Καθολικό και στο τέλος του διδακτικού έτους (Ιούνιο μήνα) τελούσαμε στο Μοναστήρι (με τη συμμετοχή όλων των δασκάλων) Θεία Λειτουργία. Αυτά τα βιώματα (και να θέλει [!] κάποιος να τα σβήσει, ματαιοπονεί) δεν σβήνουν. Είναι ανεξίτηλα. Και με συνοδεύουν. Και κάθε φορά που το επισκέπτομαι – για να ανάψω ένα κερί, να ψάλλω το Απολυτίκιό του ‘’Ευλογητός ει Χριστέ ο Θεός ημών’’, με ισοκράτημα το θρόισμα του δάσους των Πιερίων, να κάνω μια προσευχή – τα βιώματα γίνονται έντονα και είναι παρόντα μαζί και τα πρόσωπα. Οπότε κάνω και ένα Τρισάγιο για όλα αυτά, που τα θεωρώ άγια πρόσωπα.
Τα δύο Μοναστήρια της Αγίας Τριάδας αρδεύονται από τα νερά των Πιερίων (του Βελβεντού) και του Αλιάκμονα (της Λαριούς). Είναι η φυσική άρδευση. Υπάρχει και η αντίστροφη άρδευση.
Αυτά με την αιωνόβια παρουσία τους στο χρόνο αρδεύουν τις κοινωνίες και όλη την κτίση. Σ’ αυτά (και από αυτά) υμνείται ακατάπαυστα το όνομα της Αγίας Τριάδας: του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Με τη δοξολογία ενεργείται η Χάρη και χαριτώνονται όλοι.
Οι άνθρωποι ζωογονούνται: ‘’Αγίω Πνεύματι πάσα ψυχή ζωούται, και καθάρσει υψούται, λαμπρύνεται, τη τριαδική μονάδι…’’ (Α’ Αντίφωνο Αναβαθμών Δ’ ήχου).
Και η κτίση αρδεύεται: ‘’Αγίω Πνεύματι, αναβλύζει τα της χάριτος ρείθρα, αρδεύοντα, άπασαν την κτίσιν προς ζωογονίαν’’. (Β’ Αντίφωνο Αναβαθμών Δ’ ήχου).
Αυτά και μόνο τα δυο μικρά τροπάρια των Αναβαθμών – αν θελήσουμε να τα ψάλλουμε στα Μοναστήρια της Αγίας Τριάδος (Λαριούς και Βελβεντού) της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, είναι, θαρρώ, αρκετά για να συνδεθούμε με τη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας, ‘’να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα’’ και να νιώσουμε ό,τι ένιωσαν οι κτίτορές τους και συνεχίζουν να νιώθουν οι αμέτρητοι (όλα τα χρόνια) επισκέπτες (και ταπεινοί) προσκυνητές τους.
Από τα δύο Μοναστήρια παίρνουμε τη διαβεβαίωση ότι ο Χριστός που αναλήφτηκε στους ουρανούς ‘’δεν αφήνει ορφανό το δημιούργημά του, τον άνθρωπο. Και εκπληρώνεται η διαβεβαίωση με την κάθοδο και την παρουσία του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Πνεύματος, το οποίο παραμένει για να κατευθύνει την Εκκλησία του Θεού και όλους εκείνους, οι οποίοι επιθυμούν να ακολουθούν τα βήματα του Ιησού, οι οποίοι επιθυμούν τον παράδεισο, τη σωτηρία τους και την συγκληρονομία του παραδείσου’’. (Εγκύκλιον Σημείωμα, [αρ. πρωτ. 434/17-5-2017] του Σεβ. Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου για την Πεντηκοστή).
Η συμμετοχή στην ολόφωτη γιορτή τους, μας μεταβάλλει σε ‘’τέκνα φωτόμορφα της Εκκλησίας’’ (Ειρμός άλλος, Ωδής ε’), και όλοι γινόμαστε ‘’λάμποντες, αστράπτοντες, ηλλοιωμένοι’’, πάσχοντες ‘’Οθνείαν αλλοίωσιν, ευτρεπεστάτην’’ (Τροπάριο Ωδής θ’, Ειρμού άλλου).
‘’Ευλογητός ει Χριστέ ο Θεός ημών, ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας, καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το άγιον, και δι’ αυτών την οικουμένην σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε, δόξα σοι’’. (Απολυτίκιον της Πεντηκοστής).
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
6-6-2017
