Το μεράκι και οι γνώσεις του στην κατασκευή της ποντιακής λύρας ώθησε έναν νεαρό μηχανικό από την Πτολεμαΐδα να εξελίξει το εν λόγω παραδοσιακό μουσικό όργανο. Ο λόγος για τον Βασίλη Παπαδόπουλο ο οποίος περνάει τις περισσότερες ώρες της ημέρας του στο Κοκκίμελον όπου κατασκευάζει ποντιακές λύρες, κληρονομιά από τον παππού του, έναν χαροκαμένο πρόσφυγα του 1922. Στα γόνατά του, άκουσε τους «λυγμούς» της λύρας και από τότε μάτωσε τα δικά του δάχτυλα μέχρι να μάθει να πατάει σωστά στις χορδές και να νιώθει εκείνη την ανατριχίλα που φθάνει μέχρι την ψυχή.
Στο Πανεπιστήμιο βελτίωσε την ακουστική της λύρας και δεν σταμάτησε μαζί με τις σπουδές του να εξελίσσει το όργανο. Έστησε το εργαστήριο του όπου δημιουργεί συνεχώς μουσικά όργανα.
Ο ίδιος μιλάει στο Newsbomb.gr για τη μεγάλη του αγάπη και πώς αυτή τον συνδέει με τον Πόντο. Το όραμα του είναι η λύρα να αποκτήσει περίοπτη θέση στα μουσικά όργανα και να αποτελέσει σημείο για να μάθουν οι νεότερες γενιές την ιστορία του Πόντου.
Τι σημαίνει η λύρα για έναν Πόντιο, είναι η σύνδεσή του με το DNA των προγόνων του;
«Για τους Πόντιους, η λύρα αντιπροσωπεύει κάτι το διαφορετικό αλλά ταυτόχρονα και κάτι το κοινό. Για πολλούς η λύρα είναι συνδεδεμένη με τις χαρές και για άλλους είναι συνδεδεμένη με τον πόνο και τα βάσανα.
Όμως για όλους εμάς τους Πόντιους, λύρα είναι το σύμβολό μας, είναι η γέφυρα που συνδέει το χθες με το σήμερα. Είναι η ένωση με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των προγόνων μας που ζούσαν στην πατρίδα μας τον Πόντο. Με τον ήχο της, καθημερινά μεταφέρομαι στους τόπους όπου γεννήθηκε ο παππούς μου και νιώθω τον Πόντο για όσο την κρατώ στα χέρια μου και παίζω με τα δάχτυλά τις μελωδίες του τόπου μας».
Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με την ποντιακή μουσική;
«Στα 8 μου χρόνια ξεκίνησα να μαθαίνω την ποντιακή λύρα, την οποία υπηρετώ μέχρι και σήμερα. Ο παππούς μου ο Θεόφιλος, γεννημένος στην Αργυρούπολη του Πόντου, είχε επισκεφτεί Δεκαπενταύγουστο την Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο και μου αγόρασε μια μικρή μινιατούρα λύρας. Μόλις μου την έδωσε, του είπα: παππού ευχαριστώ, όμως εγώ θέλω μεγάλη λύρα, κανονική για να μάθω να παίζω. Το άκουσε αυτό ο πατέρας μου και αμέσως πήγαμε και αγοράσαμε μια κανονική λύρα και άρχισα να μαθαίνω να παίζω. Φυσικά, η μινιατούρα, αλλά και η πρώτη μου λύρα, βρίσκονται στο εργαστήριό μου το Κοκκίμελον σε περίοπτη θέση, ώστε να θυμάμαι και τους δυο».
Πώς ένας ηλεκτρολόγος-μηχανικός ξεκίνησε να φτιάχνει ποντιακές λύρες;
«Η μουσική ως γνωστόν “κουβαλάει” πολλή μηχανική μέσα της. Στο τελευταίο έτος των σπουδών μου, ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Πάτρας, ασχολήθηκα με την Ηλεκτρακουστική και την ηχητική των εγχόρδων. Εκεί ήταν που μου μπήκε η ιδέα, καθότι ήδη έπαιζα επαγγελματικά λύρα σε διάφορες εκδηλώσεις ως μέλος του Συλλόγου “Φάρος Ποντίων Πατρών”. Η ιδέα τού να “παντρευτεί” η σύγχρονη ακουστική, με την ποντιακή λύρα με εξίταρε και ξεκίνησα δειλά-δειλά να διαβάζω βιβλία για την κατασκευή διάφορων εγχόρδων».
Ποια είναι η καινοτομία που έχουν αυτές που φτιάχνεις εσύ;
«Αυτό που μπορώ να μοιραστώ είναι πως ο στόχος μου είναι να εφαρμοστεί η κλασική οργανοποιία στην κατασκευή της λύρας, ώστε η ποντιακή λύρα να πάψει να είναι ο φτωχός συγγενής ανάμεσα στα άλλα έγχορδα όργανα και να διεκδικήσει τη θέση που της αξίζει».
Πόσες λύρες έχεις φτιάξει; Τις έχουν κρατήσει γνωστοί μουσική;
«Έως τώρα έχω κατασκευάσει στο εργαστήριο μου το «Κοκκίμελον» στην Πτολεμαΐδα τουλάχιστον 200 ποντιακές λύρες όλων των ειδών. Κάθε στιγμή στην έκθεση υπάρχουν 30 λύρες όλων των ειδών, Ζιλ (υψίφωνες) Ζιλοκάπανα, (μέσης τονικότητας) Καπάν (Βαρύτονες), ώστε να μπορούν να καλύψουν όλα τα γούστα και όλες τις μουσικές και ηχητικές απαιτήσεις.
Στόχος μου δεν είναι να “διαφημιστώ” μέσω των καλλιτεχνών και των γνωστών μουσικών. Η καλύτερη ανταμοιβή και διαφήμιση για μένα είναι η λάμψη στα μάτια των μαθητών μου, όταν τους ανάβω τη φλόγα να μάθουν να παίζουν ποντιακά κρατώντας στα χέρια τους μια ποντιακή λύρα που έφτιαξα».
Θες να μεταδώσεις στον κόσμο τις γνώσεις σου για την ποντιακή μουσική. Με ποιο τρόπο το κάνεις;
«Από τη στιγμή που -αντικειμενικά- κάνεις “κτήμα” σου ένα μουσικό όργανο, γεννιέται το μικρόβιο τού να θέλεις να το διδάξεις και να το μεταλαμπαδεύσεις στις επόμενες γενιές. Εδώ και εννέα χρόνια διδάσκω μέσω ίντερνετ την ποντιακή λύρα σε όλον τον κόσμο, από την Αυστραλία, το Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν έως τη Γερμανία, την Αμερική, την Γαλλία και σε πολλές άλλες χώρες. Οι μαθητές μου είναι όλοι Πόντιοι. Άλλοι είναι νησιώτες, άλλοι είναι Βλάχοι! Όμως όλοι έχουν αγάπη και εκτίμηση για τη λύρα και θέλω να τους το ανταποδώσω με το να τους μάθω να παίζουν. Επίσης, όλα αυτά τα χρόνια, διδάσκω τη λύρα ως καθηγητής στα Μουσικά Σχολεία Βέροιας, Πτολεμαΐδας, Σιάτιστας. Ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος: η διάδοση της μουσικής μας παράδοσης στα πέρατα του κόσμου».
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
«Τα όνειρα είναι ατελείωτα καθώς και η μουσική είναι κάτι το ατελείωτο. Επόμενα βήματα είναι η λειτουργία ενός web site για την διάθεση των μουσικών οργάνων που κατασκευάζω ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε στον κόσμο να τα προμηθευτεί χωρίς να χρειάζεται να ψάξει και να δυσκολευτεί. Επίσης, εδώ και δύο χρόνια έχω ξεκινήσει να κατασκευάζω ηλεκτρικές λύρες, που παράγουν ήχο χορδών! Η σχεδίαση έχει γίνει στην κυριολεξία με χαρτί και μολύβι, σαν τους σχεδιαστές και το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, δεν σου κρύβω πως έχει ενθουσιάσει όλους όσοι την έπιασαν στα χέρια τους.
Το σημαντικότερο είναι όμως, μια καινούρια δημιουργία πάνω στην οποία εργάζομαι και σχεδιάζω εδώ και ένα χρόνο, η οποία θα πατενταριστεί και θα είναι μοναδική. Αυτή τη στιγμή όμως δεν είναι κάτι ανακοινώσιμο!».
Τέλος, η ιστορία του Πόντου θα έπρεπε κατά την γνώμη σου να διδάσκεται στα σχολεία;
«Η ιστορία του Πόντου, της Γενοκτονίας και του ξεριζωμού, έχει πολύ περιορισμένη αναφορά στα Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια με εξαίρεση το βιβλίο της Γ’ Λυκείου. Οι νέες γενιές είναι αναγκαίο να διεκδικήσουν την δυνατότητα ενημέρωσής τους μέσω του μαθήματος της Ιστορίας για τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής του Πόντου, αλλά και να κατανοήσουν, να ερμηνεύσουν τα γεγονότα που συντελέστηκαν κατά τον ξεριζωμό των προγόνων μας».
