Η πανέξυπνη «αγράμματη» Δέσποινα Τσακαλίδου (Γράφει ο Δρ Γεώργιος Τσακαλίδης)

Από τις 7 Ιανουαρίου 2023 αναπαύεται στη γη του Σιδερά Κοζάνης η Δέσποινα Τσακαλίδου, που πέθανε με τον πιο γαλήνιο θάνατο την ημέρα των Θεοφανείων.Η Δέσποινα αντίκρισε το φως του ήλιου το 1935 και είχε την ατυχία στη σχολική της ηλικία να κλείσουν όλα τα σχολεία της επαρχίας λόγω της γερμανικής κατοχής. Δεν έμαθε γράμματα, αφού δεν μπόρεσε να φοιτήσει στο δημοτικό. Γι αυτό και όταν έβγαλε ταυτότητα, της έγραψε ο χωροφύλακας, που εξέδιδε τις ταυτότητες, στην πρόσοψη του επίσημου αυτού δημοσίου εγγράφου τη λέξη «αγράμματος». Η λέξη αυτή όμως ήταν σε πλήρη αναντιστοιχία με το νοητικό επίπεδο της Δέσποινας, που υπήρξε μια πολύ έξυπνη γυναίκα. Κάποτε πήγε σε ένα συμβολαιογραφείο της Κοζάνης για ζήτημα αποδοχής κληρονομιάς. Η συμβολαιογράφος κατέγραφε βάσει των δηλώσεών της τα στοιχεία που της ζητούσε. Τα στοιχεία ήσαν πλήρη, χωρίς κενά και χωρίς να επιδέχονται αμφισβήτηση. Στη συνέχεια της ζήτησε την ταυτότητα. Όταν είδε σ’ αυτήν τη λέξη αγράμματος, είπε με απορία στον αδελφό της, που ήταν παρών: «Καλέ τι αγράμματος γράφει εδώ! Αυτή πεταλώνει διάβολο με την εξυπνάδα της»!

Δεύτερη περίπτωση που επιβεβαιώνει την εξυπνάδα της «αγράμματης» Δέσποινας: Στη διάρκεια της δεξίωσης για το μνημόσυνο της αδελφής της στην Πτολεμαΐδα, όταν η ηλικία της κατέγραφε ογδόντα χρόνια, παθαίνει υπο τασική κρίση. Καλούν το ΕΚΑΒ και την οδηγούν στο Μποδοσάκειο Νοσοκομείο. Ο εφημερεύων γιατρός ζητεί από την κόρη της να πληροφορηθεί τα φάρμακα που χρησιμοποιεί. Η ίδια παρεμβαίνει και απαριθμεί ένα-ένα όλα τα φάρμακα που παίρνει με την επίσημη ονομασία τους, -και δεν ήσαν λίγα- πράγμα που προκαλεί τον θαυμασμό του γιατρού. «Εδώ έρχονται άνθρωποι, είπε, που σε ανάλογη ερώτηση απαντούν: «Παίρνω ένα φάρμακο σε κίτρινο κουτί ή σε πράσινο κουτί με ρίγες καφέ. Πρώτη φορά συναντώ άνθρωπο αυτής της ηλικίας που γνωρίζει καταλεπτώς τα φάρμακα που παίρνει κάθε ημέρα».

Πέρα από την εξυπνάδα διέθετε η Δέσποινα και την ικανότητα να μιμείται φωνές των συγχωριανών της. Ήταν η «Μητσικώστα» του Σιδερά. Γλεντούσαν και διασκέδαζαν οι χωριανοί με τις ικανότητες μίμησης των φωνών τους. Την καλούσαν στα χωράφια που εργάζονταν, όχι για να εργαστεί, αλλά να μιμείται τον έναν και τον άλλον χωριανό και να κάνουν ανετότερη τη σκληρή εργασία του χωραφιού. Περιζήτητη ήταν και στα παρακάθια (βεγκέρες) των χειμερινών μηνών. Θα μπορούσε, αν εκμεταλλευόταν τη μιμητική ικανότητα που της χάρισε ο Θεός, να στήσει με αυτήν επαγγελματική καριέρα. Αυτή όμως απέφευγε να μιμείται φωνές πολιτικών και περιοριζόταν στις φωνές των αγαπημένων της χωριανών. Ακόμη και πολύ πρόσφατα μιμήθηκε με μεγάλη επιτυχία φωνές χωριανών, που είχαν πεθάνει πριν από αρκετές δεκαετίες.

Η Δέσποινα ατύχησε στο γάμο της, που διήρκεσε πολύ μικρό διάστημα, καρπός του οποίου υπήρξε μία θυγατέρα. Δεν διανοήθηκε, παρά τις προτάσεις που τις έγιναν, να συνάψει δεύτερο γάμο. Αφοσιώθηκε στην κόρη της, την οποία ανέθρεψε κατά τον καλύτερο τρόπο. Η αφοσίωση μητέρας προς θυγατέρα μετατράπηκε στα τελευταία χρόνια της ζωής της σε αφοσίωση θυγατέρας προς μητέρα. Η κόρη της, αληθινός φύλακας άγγελος, δεν έλλειψε ούτε ώρα από κοντά της, φροντίζοντας τα πάντα: τα φάρμακά της στην ώρα τους, τη δίαιτά της κατά τις συμβουλές των γιατρών, τη στήριξή της σε όλες τις ανάγκες της.

Ο Θεός της επεφύλαξε το δώρο να την πάρει κοντά Του με τον πιο γαλήνιο θάνατο. Κοινώνησε τα Χριστούγεννα τα άχραντα μυστήρια, που ποθούσε πολύ, και την ημέρα των Θεοφανείων, όταν είναι «ανεωγμένοι» οι ουρανοί, και αφού έλαβε τον μεγάλο αγιασμό και το αντίδωρο, που της έφερε η κόρη από την εκκλησία, θέλησε να κοιμηθεί, και σε πέντε λεπτά ανέβηκε στους ουρανούς, χωρίς να ακουστεί ούτε ένα κιχ.

Η Δέσποινα θα λείψει από τους χωριανούς, από τα αδέλφια και τους συγγενείς της, προ παντός όμως από την κόρη της. Είθε ο Κύριος να σταλάξει βάλσαμο παρηγοριάς στις καρδιές όλων όσων την αγαπούσαν.