Γιγαντιαία φωτοβολταϊκά χιλιοµέτρων σε όλη την ύπαιθρο. Αυτό θέλουμε; (Γράφει ο Δημήτρης Μπούσμπουρας – huffingtonpost.gr)

Στις 25 Μαΐου σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια στο χωριό Καλαµιά Κοζάνης. Οι κάτοικοι που αντιδρούσαν στην κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου, έκτασης σχεδόν ενός τετρ. χλµ. σε απόσταση 100 µέτρων από τα όρια του οικισµού, προσπάθησαν να σταµατήσουν µηχανήµατα κατασκευής, ήρθαν στα χέρια µε την αστυνοµία, κάποιοι συνελήφθησαν κι ένας κατέληξε στο νοσοκοµείο.

Οι κάτοικοι αντέδρασαν έχοντας πολύ κοντά τους µια παρόµοια εκτεταµένη πρόσφατη εγκατάσταση. Οδηγώντας στην Εγνατία πριν από τον κόµβο της Κοζάνης, κάνουν εντύπωση οι καλυµµένες µε φωτοβολταϊκά πλαγιές σε µήκος 3 χλµ. και σε πλάτος 1 χλµ. Το έδαφος από κάτω έχει ξυστεί και από µακριά φαίνεται σαν να έχει καλυφθεί µε αλουµινόχαρτο. Η Καλαµιά είναι 5 χλµ µετά.

Οι εκτάσεις κοντά στην Καλαµιά και τα ήδη εγκαταστηµένα φωτοβολταϊκά πριν από αυτήν δεν είναι τόπος Natura, ούτε – εξ όσων γνωρίζω – αρχαιολογικός τόπος. Ενώ, όσον αφορά το τοπίο, δεσπόζει η παρουσία της Εγνατίας οδού. Είναι όµως ο τόπος που ζουν άνθρωποι και ο χώρος στον οποίο βόσκουν ορισµένα ζώα κτηνοτροφίας. Μετά την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού η ζωή εκεί θα είναι πολύ διαφορετική. Η κτηνοτροφία αποκλείεται όπως και η βόλτα πέρα από τα 100 µέτρα από το χωριό. Η θέα από το παράθυρο των σπιτιών θα είναι εντελώς τεχνητή. Είναι συνεπώς απολύτως λογική η οργισµένη αντίδραση των κατοίκων. Αυτό που δεν είναι λογικό είναι να κάνουν τον ανήξερο όσοι είχαν τη δυνατότητα να κρίνουν την δυνατότητα δηµιουργίας αυτού του έργου.

Μέσα στην προεκλογική περίοδο συνειδητοποιήσαµε ότι πολλά έργα προχωρούν. Αυτό για τον πολύ κόσµο. Οι πιο σχετικοί µε το τι γίνεται σ’ έναν τόπο, όπως τα Περιφερειακά και Δηµοτικά Συµβούλια, γνωρίζουν. Για να υλοποιηθούν αυτά τα έργα έχουν εκπονηθεί µελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οι οποίες έχουν περάσει από διαδικασία δηµόσιας διαβούλευσης. Συνήθως όµως, αν δεν υπάρχει κάποια έντονη αντίδραση από ισχυρούς παράγοντες, κανένας δεν βλέπει τις µελέτες, εκτός από ένα ή δύο υπαλλήλους – συνήθως µηχανικούς – που κάνουν τις εισηγήσεις στα συµβούλια.

Αυτό συµβαίνει γιατί η ελληνική κοινωνία συζητάει για τις επενδύσεις «ιδεολογικά» αλλά ποτέ µε µετρήσιµα στοιχεία, επιστηµονικά δεδοµένα και κυρίως ένα όραµα για το µοντέλο παραγωγής και την επίδρασή του στον τρόπο ζωής και την καθηµερινότητα των ανθρώπων. Υπάρχει, προεγκατεστηµένη στον νου όλων, η τάση της απόρριψης ή της απόλυτης αποδοχής των ΑΠΕ. Έτσι, οι περισσότεροι θα πουν ναι ή όχι, ανεξάρτητα αν κάτι βρίσκεται εντός τόπου Natura, αρχαιολογικού χώρου, µεγάλης αξίας τοπίου ή επηρεάζει κάποια παραγωγική δραστηριότητα. Πάνω σε αυτό έρχεται και η πρόταση στο τέλος της µελέτης και πανοµοιότυπα στην απόφαση έγκρισης που γράφει ότι όλα θα γίνουν «µε σεβασµό στο φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον». Μια τυπική έκφραση που δεν δεσµεύει κανέναν και σε τίποτα, αφού δεν ποσοτικοποιείται.

Οι εκτεταµένες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις αναπτύσσονται ραγδαία σε όλη τη χώρα, σε λιβαδικές εκτάσεις, στους πρόποδες λόφων, αλλά και σε γη που χρησιµοποιείται εντατικά για την καλλιέργεια. Οι κατατεθειµένες προτάσεις περιλαµβάνουν εκτεταµένα φωτοβολταϊκά συστήµατα και σε τόπους Natura. Η έκφραση «κατατεθειµένες προτάσεις» υποδηλώνει την έλλειψη οποιουδήποτε σχεδιασµού. Διότι κάθε πρόταση µπορεί να υποβληθεί, αφού δεν προσδιορίστηκαν από το κράτος ζώνες για την εγκατάσταση των ΑΠΕ ούτε κάποιοι κανόνες, εκτός από τα απολύτως προφανή. Το χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ εκπονείται εδώ και 4 χρόνια και δεν λέει να τελειώσει.

Η Ελλάδα έχει βρεθεί πολύ πίσω στην παραγωγή ενέργειας στον δοµηµένο χώρο, καθώς κάποια βήµατα µόλις έχουν αρχίσει να γίνονται (επιδοτήσεις φωτοβολταϊκών στις ταράτσες), και φαίνεται να ευνοούνται οι τεράστιες εγκαταστάσεις στην ύπαιθρο. Κι επειδή ο κόσµος της υπαίθρου και ιδιαίτερα οι κτηνοτρόφοι είναι οι πιο απαξιωµένοι και ταυτόχρονα έχουν µικρή πολιτική δύναµη, οι επενδυτές είναι βέβαιοι ότι οι αντιδράσεις θα είναι πολύ µικρές. Μια έκταση 3 τετραγωνικών χιλιοµέτρων στην ύπαιθρο έχει µικρότερη πολιτική αξία από ένα δένδρο στην οδό Τσιµισκή της Θεσσαλονίκης.

Στο µεταξύ, σε άλλες χώρες τα πράγµατα προχωράνε διαφορετικά. Εµφανίζεται π.χ. µια τάση συνύπαρξης φωτοβολταϊκών και καλλιεργειών ή κτηνοτροφίας, όπου ο αγρότης ή ο κτηνοτρόφος εκµεταλλεύεται την σκίαση που παρέχει το φωτοβολταϊκό1. Να µια προσπάθεια που µπορεί ν’ αποδώσει µεγάλο όφελος στον αγροτικό κόσµο, αν βέβαια η χωροθέτηση και η πριµοδότηση τέτοιων εγκαταστάσεων γίνει σωστά. Εκτός περιοχών Natura και µακριά από τα όρια των οικισµών.

Ας το ξανασκεφτούµε. Το πολιτικό οπαδικό καφενείο κάνει κακό και καθηλώνει στο θέαµα. Μερικές πολύ σηµαντικές αποφάσεις για την ζωή µας παίρνονται στα Περιφερειακά και τα Δηµοτικά Συµβούλια και στην Διαδικασία Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, όπου µπορούν να παρέµβουν όλοι οι πολίτες.

1 Το αστείο είναι ότι µια τέτοια εγκατάσταση, πριν από 10 χρόνια, από έναν µικρό συνεταιρισµό στο Βελβεντό Κοζάνης, µε βιολογική εκτροφή κοτόπουλων εντός φωτοβολταϊκής εγκατάστασης, δεν έλαβε ποτέ την πιστοποίηση και σήµερα πλέον δεν υπάρχει. Η αυτονόητη ιδέα των της χρήσης του χώρου πολλαπλά από τους αγρότες δεν µπορούσε να ενταχθεί σε κανένα πρωτόκολλο της γραφειοκρατίας.