Δεν είναι απορίας άξιο ότι στη χώρα μας σήμερα ασχολούμαστε με τη νομική υπόσταση των ιδρυμάτων και όχι με πραγματικά ζητήματα (Γράφει ο Παύλος Π. Μασμανίδης)

Το Δημόσιο Πανεπιστήμιο ανταποκρίνεται εδώ και δεκαετίες στο καθήκον του, διακρινόμενο για το υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό και ερευνητικό του έργο και τα υψηλά προσόντα των αποφοίτων του, παρά τις αντιξοότητες που έχει να αντιμετωπίσει διαχρονικά. Προβλήματα που ταλανίζουν το δημόσιο πανεπιστήμιο και συνεχώς αναδεικνύονται από την πανεπιστημιακή κοινότητα.

Ο συρρικνωμένος προϋπολογισμός οδηγεί σε αδυναμία συντήρησης και εκσυγχρονισμού των εκπαιδευτικών, ερευνητικών και κτιριακών υποδομών. Το Δημόσιο Πανεπιστήμιο όμως συνεχίζει να κατέχει πολύ υψηλές θέσεις στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη. Σε αυτή την βάση, πρωταρχική κατεύθυνση του κράτους θα πρέπει να είναι η στήριξη της ποιότητας των παρεχόμενων προγραμμάτων σπουδών, καθώς και η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας.

Αντ΄ αυτού η κυβέρνηση ανακοινώνει την κατάθεση νομοσχεδίου που θα δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, μια κίνηση που παραβιάζει ευθέως τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 16, σύμφωνα με την οποία η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, απαγορεύεται δε η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες.

Τα καλύτερα Πανεπιστήμια στη Γηραιά Ήπειρο ήταν και είναι δημόσια.

Σύσσωμοι οι πανεπιστημιακοί καλούν την κυβέρνηση να μην καταθέσει το νομοσχέδιο παράκαμψης του Άρθρου 16 του Συντάγματος και ζητούν να ενισχύσει ουσιαστικά την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη χώρα. Ούτε το Δημόσιο Πανεπιστήμιο, ούτε οι φοιτητές, ούτε η εξέλιξη των επιστημών, δεν ωφελείται από την ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης. Το προαναγγελθέν νομοσχέδιο θα υπηρετήσει κυρίως τη διάθεση πτυχίων, με υψηλά δίδακτρα και θα οδηγήσει στην περαιτέρω αποδυνάμωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου, ιδίως των περιφερειακών ιδρυμάτων. Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη λειτουργούν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων μέσω κερδοσκοπικών κολεγίων και παρέχουν πτυχία με επαγγελματικά δικαιώματα, χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις ελέγχου της ποιότητας των παρεχόμενων σπουδών.

Το αγαθό της παιδείας δεν αποτελεί κάποιου είδους υπηρεσία ώστε να αφεθεί στο «αόρατο χέρι» της αγοράς. Έχουμε ήδη ζήσει στον τομέα της υγείας και εσχάτως της ενέργειας, το πώς επηρεάζεται το δημόσιο συμφέρον όταν ένας κρίσιμος τομέας απελευθερώνεται από τα «δεσμά του κρατικού μονοπωλίου». Όλοι αναγνωρίζουμε πόσο υποβαθμίστηκε η παρεχόμενη υπηρεσία στα δημόσια νοσοκομεία και όσον αφορά στην ενέργεια, πόσο επιβαρύνθηκαν τα μεσαία και ασθενέστερα οικονομικά στρώματα από τις αντίστοιχες ιδιωτικοποιήσεις.

Στο νομοσχέδιο υπάρχουν θολά σημεία και αντιφάσεις ως προς τα όσα υποστηρίζει η κυβέρνηση. Αρχικά, η συνταγματικότητα του νομοσχεδίου. Λίγα γνωρίζουμε για τον κυβερνητικό σχεδιασμό και αυτά βασίζονται σε επιλεκτικές διαρροές στον φιλοκυβερνητικό τύπο οι οποίες όμως δεν αποσαφηνίζουν κρίσιμες διαστάσεις του ζητήματος, όπως είναι ο τρόπος εισαγωγής στα Πανεπιστήμια αυτά, η συμμετοχή τους σε ερευνητικούς σκοπούς, τι σημαίνει πραγματικά μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο και για ποιο λόγο, εκτός από το κέρδος, θα έρθει να επενδύσει ένα ξένο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα και κυρίως η συνταγματικότητα του νομοσχεδίου.

Το γνωστό αφήγημα της κυβέρνησης με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, που αφήνει περισσότερους από 20.000 χιλιάδες νέους κάθε χρόνο έξω από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, υποστηρίζοντας πως η αγορά εργασίας δεν μπορεί να απορροφήσει τον υπέρογκο αριθμό αποφοίτων πως συνάδει με την ίδρυση νέων ιδιωτικών ΑΕΙ, με ανάλογα προγράμματα σπουδών και ισότιμα επαγγελματικά και ακαδημαϊκά προσόντα;

Σε ποια άλλη χώρα, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το 1% της εκπαιδευτικής αγοράς, που εκπροσωπούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, θα αναγκάσει τον βασικό πυλώνα της ανώτατης εκπαίδευσης, τα δημόσια πανεπιστήμια, στα οποία σπουδάζει η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών, να βελτιωθούν;

Και πως γίνεται επιχειρηματικοί όμιλοι και funds να επενδύσουν εκατομμύρια σε μη κερδοσκοπικούς σκοπούς; Αν είναι τόσο ανιδιοτελείς γιατί δεν επενδύουν ως χορηγοί στα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια;

Και γιατί σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη δεν πήγαν να εγκατασταθούν μεγάλα και εμβληματικά διεθνή πανεπιστήμια και θα επιλέξουν την μικρή ελληνική αγορά; Τα καλύτερα Πανεπιστήμια στη Γηραιά Ήπειρο ήταν και είναι δημόσια.

Δεν είναι απορίας άξιο ότι στη χώρα μας σήμερα ασχολούμαστε με τη νομική υπόσταση των ιδρυμάτων και όχι με πραγματικά ζητήματα, όπως η κατεύθυνση της έρευνας, της οργάνωσης, της ελκυστικότητας, τη σχέση πανεπιστημίου και κοινωνίας, της καινοτομίας και της απορρόφησης κονδυλίων έρευνας. Οι Γάλλοι πολιτικοί επαίρονται γιατί έχουν τελειώσει το κρατικό γαλλικό Πανεπιστήμιο και εδώ υπουργοί διαφημίζουν σχολές που μαθαίνουν αρχαία ελληνικά σε σκύλους.

Η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης περιστρέφεται γύρω από ζητήματα κέρδους και όχι εκπαιδευτικής ποιότητας. Το σχέδιο είναι ξεκάθαρο: υποβάθμιση της δημόσιας παιδείας για να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση. Όμως η παιδεία είναι εθνική υπόθεση και όχι πεδίο κερδοσκοπίας.

Οι φοιτητές όλης της χώρας έχουν ξεσηκωθεί και διεκδικούν τον δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, πτυχία με αξία και δουλειά με δικαιώματα. Και εμείς τους στηρίζουμε αταλάντευτα και εκφράζουμε την αντίθεσή μας στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων καθώς και τον τρόπο που επιχειρείται να θεσπιστούν μέσω της παράκαμψης του συντάγματος. Μόνο ο δημόσιος χαρακτήρας του πανεπιστήμιου διασφαλίζει την ποιότητα των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων των αποφοίτων, την υψηλή ποιότητα του ερευνητικού έργου και τις υπηρεσίες που το πανεπιστήμιο και οι απόφοιτοί του παρέχουν στην κοινωνία.

Παύλος Π. Μασμανίδης