“Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση: Η Επιχειρηματικότητα ως Κλειδί για το Μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας” – Ομιλία του Α. Σιδηρόπουλου στο 6ο BALKAN FORUM που διοργανώθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών – Τομέας Μακεδονίας Θράκης στις 13 Ιουνίου 2025 στη Θεσσαλονίκη

Η στήριξη της επιχειρηματικότητας αποτελεί κομβική επιλογή της πολιτείας για την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης της χώρας και τη βελτίωση των βασικών μακροοικονομικών της μεγεθών, όπως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η Απασχόληση και οι Επενδύσεις.

Ιδιαίτερα σε περιφερειακό επίπεδο η ισχυρή επιχειρηματικότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συγκράτηση του πληθυσμού, την αποκέντρωση και την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας.

Στην προσπάθεια για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας η συμβολή των διακρατικών συνεργασιών αλλά και των δημόσιων πολιτικών είναι πολύπλευρη και καθοριστικής σημασίας.

Αφενός μέσω των διακρατικών συνεργασιών επιτυγχάνεται:

• Η ενίσχυση της εξωστρέφειας και η πρόσβαση σε νέες αγορές για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
• Η μεταφορά τεχνογνωσίας και καινοτομίας και καλών πρακτικών ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
• Η χρηματοδότηση δράσεων και γενικότερα η πρόσβαση σε επιχειρηματικά και λοιπά κεφάλαια.
• Η δικτύωση με τη συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια, forum και clusters και η σύναψη διακρατικών συνεργασιών.
• Η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων.

Αφετέρου μέσω της εφαρμογής δημοσίων πολιτικών διαμορφώνονται συνθήκες που ενθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα, όπως:

• Σταθερό και διαφανές νομοθετικό πλαίσιο για την ενθάρρυνση νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και μείωση γραφειοκρατίας.
• Φορολογική πολιτική και κίνητρα επενδύσεων – χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές για νεοφυείς επιχειρήσεις (startups), επιδοτήσεις μέσω αναπτυξιακών νόμων και συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων φοροαπαλλαγές για καινοτόμες επενδύσεις, μικροχρηματοδοτήσεις για μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.
• Πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού σε νέες δεξιότητες και γενικότερα για την ανάπτυξη επιχειρηματικής κουλτούρας.
• Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών και διοικητική υποστήριξη μέσω διαφόρων δομών όπως οι θερμοκοιτίδες, τα επιχειρηματικά κέντρα και τα one stop shops.
•  Ανάπτυξη υποδομών βελτίωσης της προσβασιμότητας – διασυνδεσιμότητας, όπως είναι οι διάφοροι μεταφορικοί άξονες καθώς και επιχειρηματικών υποδομών, όπως τα επιχειρηματικά πάρκα. 

Στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας γίνεται σημαντική προσπάθεια προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, δεδομένης της ριζικής αναδιάρθρωσης του παραγωγικού της μοντέλου που είναι σε εξέλιξη λόγω της απολιγνιτοποίησης και της ενεργειακής μετάβασης της χώρας. Ως γνωστόν η Δυτική Μακεδονία αποτέλεσε για 70 έτη το ενεργειακό κέντρο της χώρας και ως εκ τούτου το 40% και πλέον του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της προερχόταν από τον τομέα της εξόρυξης λιγνίτη και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω των θερμοηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ.

Η απόφαση για οριστική παύση της λιγνιτικής δραστηριότητας σε σύντομο χρονικό διάστημα βάζει την Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και την χώρα ενώπιον της πρόκλησης για μια Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση. Μια μετάβαση, η οποία λόγω της ριζικής αναδιάρθρωσης του παραγωγικού μοντέλου της περιοχής, θέτει σε πρώτη προτεραιότητα την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας σε τομείς όπου υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα και προοπτικές βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Η χρηματοδότηση των δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας γίνεται κατά κύριο λόγο μέσω των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση 2021-2027» και «Δυτική Μακεδονία 2021-2027», αλλά και μέσω του Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (ΕΑΠ) της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας κυρίως για δράσεις ενίσχυσης της εξωστρέφειας και του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων.

Η ΑΝΚΟ, ως ο Αναπτυξιακός Οργανισμός της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, πέραν του βασικού του ρόλου που είναι η υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού στην υλοποίηση του αναπτυξιακού της έργου μέσω την εκπόνησης και επίβλεψης μελετών δημοσίων έργων, συμμετέχει πολύπλευρα στην προσπάθεια για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη Δυτική Μακεδονία σε συνεργασία με την Περιφέρεια και τους λοιπούς αρμόδιους φορείς, τόσο συμμετέχοντας σε Διακρατικές Συνεργασίες όσο και στο πλαίσιο της εφαρμογής Δημοσίων Πολιτικών.

Ειδικότερα:

1. Η ΑΝΚΟ Δυτικής Μακεδονίας αποτελεί, επί σειρά ετών, τον σημαντικότερο Μηχανισμό Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής υποστήριξης των νέων και υφιστάμενων μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας έχοντας στη φαρέτρα της ευέλικτες δομές που συγχρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς και περιφερειακούς πόρους.

•  Για την ποσότητα αλλά, κυρίως, για την ποιότητα των υπηρεσιών της στο επιχειρηματικό οικοσύστημα, διαχρονικά, η ΑΝΚΟ είναι ο μοναδικός ελληνικός, αναπτυξιακός οργανισμός που κατόπιν απαιτητικής αξιολόγησης γίνεται μέλος, το 1998 του δικτύου Euro Info Centres και το 2007 του μεγαλύτερου, παγκοσμίως, ευρωπαϊκού δικτύου, του Enterprise Europe Network, το οποίο εποπτεύεται και συγχρηματοδοτείται από την Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης (DG Grow) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

   Το Enterprise Europe Network-Hellas (EEN-Hellas) αποτελεί σήμερα βασικό εργαλείο της ΕΕ για την  ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της βιωσιμότητας, της ανθεκτικότητας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της εξωστρέφειας των ελληνικών ΜμΕ. Το Δίκτυο στην Ελλάδα, Enterprise Europe Network-Hellas, απαρτίζεται από 15 φορείς υποστήριξης επιχειρήσεων — βασικούς παράγοντες καινοτομίας, βιομηχανικές ενώσεις, φορείς υποστήριξης καινοτομίας, καθώς και εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια και υποστηρίζεται από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

•      Στο πλαίσιο της λειτουργίας του ΕΕΝ η ΑΝΚΟ:

• • Βοηθά τις επιχειρήσεις να εντοπίσουν πηγές χρηματοδότησης και να αξιοποιήσουν ευρωπαϊκά και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα,
  • Καθοδηγεί τις επιχειρήσεις στη μετάβασή τους σε πιο βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα,
  • Βοηθά τις επιχειρήσεις να εξοικειωθούν με τη νομοθεσία, τις πολιτικές της ΕΕ και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενιαία αγορά,
  • Υποστηρίζει τις επιχειρήσεις να προσαρμόσουν ψηφιακές λύσεις στις καθημερινές τους ανάγκες,
  • Ενισχύει τις δυνατότητες των επιχειρήσεων να καινοτομούν, να αναπτύσσονται και να δημιουργούν μοναδικά προϊόντα,
  • Συνδέει τις επιχειρήσεις με τους κατάλληλους επιχειρηματικούς εταίρους στο εξωτερικό και προωθούν νέες τεχνολογίες σε παγκόσμια κλίμακα,
  •  Ενδυναμώνει τις επιχειρήσεις να αποκτήσουν ευελιξία και ανθεκτικότητα στις μελλοντικές προκλήσεις,
  • Υποστηρίζει τις επιχειρήσεις να βγουν στις διεθνείς αγορές και να εκμεταλλευτούν νέες εμπορικές ευκαιρίες.

Το 2022 η ΑΝΚΟ ανέλαβε την προεδρία της θεματικής ομάδας της Αγροδιατροφής (Agrofood Sector Group) του Δικτύου με στόχο την υποστήριξη των αγροδιατροφικών επιχειρήσεων αλλά και των πολιτικών που αναπτύσσει η  ΕΕ προς όφελος των επιχειρήσεων (π.χ. αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, συμμετοχή σε εκθέσεις & Β2Β, επιχειρηματικές αποστολές).

Τον Αύγουστο 2024, με απόφαση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και με στόχο την ενίσχυση της προσέλκυσης επενδύσεων στην περιοχή ως μοχλό ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και αντιμετώπισης των προβλημάτων που προέκυψαν από την ταχεία απολιγνιτοποίηση, συστάθηκε στην ΑΝΚΟ το Κέντρο Υποστήριξης Επιχειρήσεων, Επενδύσεων και Εξωστρέφειας (ΚΥΕΕΕ).

Αξιοποιώντας το αναβαθμισμένο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (GIS) που διαθέτει η ΑΝΚΟ το ΚΥΕΕΕ μπορεί, εξαρχής, να συμβουλεύει τους επιχειρηματίες για την επιλογή κατάλληλου χώρου χωροθέτησης μιας επένδυσης, να συμβάλλει ενημερωτικά και υποστηρικτικά στις διαδικασίες αδειοδότησης και, ταυτόχρονα, να ενημερώνει για όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορεί να αξιοποιήσει ο επιχειρηματίας. Στη διάθεσή του κάθε ενδιαφερόμενου υπάρχει και o Ψηφιακός Βοηθός (chatbot) του ΚΥΕΕΕ που μπορεί να απαντάει γρήγορα και αξιόπιστα, καθημερινά, σε κάθε ερώτηση που αφορά θέματα επιχειρηματικότητας, χρηματοδοτήσεων και αδειοδοτήσεων.

Παράλληλα, το Τμήμα Επιχειρηματικότητας – Kαινοτομίας στην ΑΝΚΟ, από το 2000 έως και  σήμερα, αποτελεί Σημείο Πληροφόρησης της ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ/ΑΜΚΕ, εταίρου του ΕΦΕΠΑΕ για την Δυτική Μακεδονία, για την προβολή, προώθηση και υλοποίηση όλων των δράσεων κρατικών ενισχύσεων του ΕΣΠΑ 2021-2027 καθώς και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας.

2.  Η ΑΝΚΟ είχε ενεργό συμμετοχή στη δημιουργία του νέου Συνοριακού Σταθμού Διέλευσης μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας στο Λαιμό των Πρεσπών από τη φάση της σύλληψης του έργου στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης για την ανάπτυξη της περιοχής και καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό και την μελετητική του ωρίμανση μέσω του έργου BorPres (INTERREG IPA CBC “Greece – North Macedonia” 2014-2020), κατά τη διάρκεια του οποίου αντιμετωπίστηκαν κρίσιμα περιβαλλοντικά, αδειοδοτικά και κατασκευαστικά ζητήματα.

Το έργο ξεκίνησε την υλοποίησή του κατόπιν ένταξης για χρηματοδότηση της κατασκευής του μέσω του έργου BorPres 2 (INTERREG IPA «Ελλάδα – Βόρεια Μακεδονία» 2021-2027).

Βασικό ζητούμενο του διασυνοριακού έργου είναι η βιώσιμη τοπική ανάπτυξη εκατέρωθεν των συνόρων, η οποία απαιτεί το συνδυασμό στρατηγικών, πολιτικών και κοινωνικής συμμετοχής που να διασφαλίζει την οικονομική ευημερία, την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική προστασία. Η υλοποίησή του απαιτούσε συντονισμό μεταξύ των χωρών, κοινή διαχείριση πόρων, σεβασμό των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων και αντιμετώπιση διαφορετικών γραφειοκρατικών και νομικών εμποδίων.

3.  Εμβληματικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στη Δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα για τις περιοχές της υπαίθρου αποτέλεσε διαχρονικά το Πρόγραμμα LEADER, του οποίου η ΑΝΚΟ είναι Ομάδα Τοπικής Δράσης για τις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Γρεβενών, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας Προγράμματα Τοπικής Ανάπτυξης από το 1992 έως σήμερα.

Το συνολικό ποσό που αξιοποιήθηκε στο πλαίσιο τόσο των προγραμμάτων LEADER όσο και των λοιπών ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που η ΑΝΚΟ διαχειρίστηκε έως την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων, ανέρχεται στο ποσό των 100 εκ. € περίπου.

Κατά την περίοδο υλοποίησης των προγραμμάτων LEADER υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται ιδιωτικές επενδύσεις στη μεταποίηση, στον τουρισμό και στις υπηρεσίες καθώς και δημόσια έργα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου.

Στο πλαίσιο των προγραμμάτων LEADER υλοποιήθηκαν διατοπικές και διακρατικές δράσεις με τη μεταφορά καλών πρακτικών από άλλες περιοχές της ΕΕ στα πεδία της επιχειρηματικότητας και των διαφόρων θεματικών μορφών τουρισμού.    

4. Η ΑΝΚΟ συμμετείχε σε πλήθος διακρατικών έργων με αντικείμενο την στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επιχειρήσεων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Τα πλέον πρόσφατα έργα είναι:

BRIDGES (INTERREG EUROPE, 2016-2023), το οποίο είχε σαν αντικείμενο την προώθηση της βιο-οικονομίας σε περιφερειακό επίπεδο με στόχευση στην αγροδιατροφή και ειδικότερα στην υποστήριξη των επιχειρήσεων παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στην αξιοποίηση των παραπροϊόντων τους.

TRANSFORMER (HORIZON 2020, 2022-2024) που αφορούσε μεταξύ άλλων στην υποστήριξη επιχειρήσεων για την ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων προς την κατεύθυνση της κλιματικής ουδετερότητας.

   ECOTOURS (SMP-COSME-2021-TOURISME, 2023-2025) με στόχο την υποστήριξη επιχειρήσεων του κλάδου τουρισμού στην ανάπτυξη του βιώσιμου και κυκλικού τουρισμού.

5. Τέλος, στο πλαίσιο του συντονισμού των υποδομών υποστήριξης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2024 Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ των φορέων Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε. και ΑΝΚΟ Δυτικής Μακεδονίας Α.Ε.

Σκοπός του Μνημονίου είναι η συνεργασία των ανωτέρω φορέων για την υποστήριξη και την προώθηση της επιχειρηματικότητας, της έρευνας, της καινοτομίας και της απασχόλησης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας μέσω της διασύνδεσης των ηλεκτρονικών εργαλείων και πλατφορμών τους.

^^^ Αναστάσιος Σιδηρόπουλος, Γενικός Διευθυντής ΑΝΚΟ Δυτικής Μακεδονίας Α.Ε. – ΑΟΤΑ