ΑΠΟΣΤΟΛΗ/ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΝΤΙΝΗ
Πηγή: www.lifo.gr
ΣΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΔΡΟΜΟ που συνδέει την Κοζάνη με την Πτολεμαΐδα δύσκολα μπορείς να οδηγήσεις κοιτώντας μόνο ευθεία. Το βλέμμα σου θα χαθεί ολόγυρα όταν αντικρίσεις το τεράστιο σεληνιακό τοπίο. Χιλιάδες στρέμματα απέραντων εκτάσεων που έχουν ερημώσει λόγω της εκμετάλλευσης του λιγνίτη. Ταινιόδρομοι, πύργοι ψύξεως, πολυάριθμες νταλίκες, κάρβουνο, βουνά από τεχνητές αποθέσεις, τέφρα, σκονισμένα αυτοκίνητα και λεωφορεία, κοιτάσματα και χωριά-φαντάσματα που «καταπίνει» ο λιγνίτης. Στο σημείο αυτό της Δυτικής Μακεδονίας απλώνεται το ενεργειακό κέντρο ολόκληρης της Ελλάδας. Εδώ παράγεται πάνω από το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ορυχείο στα Βαλκάνια και από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, το οποίο δουλεύει αδιάκοπα 24 ώρες το 24ωρο. Το πρώτο που ακούς είναι ότι ο λιγνίτης, και κατ’ επέκταση η ΔΕΗ, έδωσε πολλά, με σκληρά ανταλλάγματα. Χάρη σε αυτό το ορυκτό καύσιμο η χώρα έχει αποκτήσει ενεργειακή αυτονομία, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας δημιουργήθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Και είναι αλήθεια ότι ο λεγόμενος «μαύρος χρυσός» της Ελλάδας εδώ και εξήντα χρόνια εξασφαλίζει φθηνό ρεύμα σε όλη την Ελλάδα. Ωστόσο, πήρε σπίτια, χωράφια και την υγεία των κατοίκων. Από τη δεκαετία του ’50 κάτοικοι και εργαζόμενοι στα εργοστάσια της ΔΕΗ βρέθηκαν δέσμιοι μιας άγνωστης κατάστασης. Χωριά που είχαν την ατυχία να κρύβουν στο έδαφός τους λιγνίτη αλλά και χωριά που, ενώ δεν έχουν λιγνίτη, βρίσκονται δίπλα στα ορυχεία, έχουν χτυπηθεί από τις συνέπειες των ρύπων, με τους κατοίκους τους να ταλαιπωρούνται από ασθένειες, αναπνευστικά προβλήματα και γενικότερα θέματα επιβίωσης. «Εδώ θα μάθεις πώς είναι να ζεις και να πεθαίνεις με τον λιγνίτη» μου λέει ένας από τους κατοίκους που με βλέπει να τραβάω φωτογραφίες.
Υψικάμινοι που βγάζουν πυκνούς καπνούς, πρόβατα που βόσκουν δίπλα από ορυχεία, παρατημένα αγροτικά μηχανήματα, εκρήξεις, περιποιημένα αμπέλια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκοτόπια που έγιναν μέρος του ορυχείου. Οι εικόνες προκαλούν δέος.
Κόμανος, Χαραυγή, Κλείτος, Καρδιά, είναι τα χωριά που έχουν σβήσει ήδη από τον χάρτη. Μαυροπηγή, Ποντοκώμη και Ακρινή είναι αυτά που το επόμενο χρονικό διάστημα προβλέπεται να εκκενωθούν. Μεγάλα φουγάρα που βγάζουν πυκνούς καπνούς, πρόβατα που βόσκουν δίπλα σε ορυχεία, παρατημένα αγροτικά μηχανήματα, εκρήξεις, περιποιημένα αμπέλια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκοτόπια που έγιναν μέρος του ορυχείου. Οι εικόνες από την Εγνατία Οδό προκαλούν δέος.
Στο εγκαταλειμμένο νηπιαγωγείο (επάνω) υπάρχουν ακόμα κρεμασμένοι οι χάρτες στον τοίχο… Στον οικισμό της Μαυροπηγής το μοναδικό βενζινάδικο του χωριού είναι διαλυμένο… Ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως Θεοτόκου στον παλιό οικισμό της Χαραυγής, καταρρέει σιγά σιγά μόνος του, αφού κανένας από τους εργολάβους της ΔΕΗ δεν δέχεται να την γκρεμίσει.
Ξεκινώ τις διαδρομές μου από το χωριό της Μαυροπηγής. Παντού επικρατεί τρομακτική ησυχία. Σπίτια ετοιμόρροπα, κλειστά και μισογκρεμισμένα. Από μερικά λείπουν τα παραθυρόφυλλα, οι πόρτες και τα τζάμια. Ένα διαλυμένο βενζινάδικο, χορταριασμένοι δρόμοι, η εκκλησία και το νεκροταφείο είναι μερικά από τα σημεία που θυμίζουν τα απομεινάρια μιας ζωής. Μπαίνω με προσεκτικά βήματα στο παλιό νηπιαγωγείο/δημοτικό σχολείο και παρατηρώ ότι υπάρχουν ακόμα οι κρεμασμένοι μαυροπίνακες, ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, κάποιες σκόρπιες ζωγραφιές, αφίσες και διάφορα μικρά παιχνίδια. Στην καφετέρια βρίσκονται ακόμα οι καναπέδες, τα ψυγεία, οι κουρτίνες και οι τοιχογραφίες. Απ’ όλο το χωριό, μόνο σε δύο-τρία σπίτια έχουν απομείνει κάποιοι κάτοικοι, οι οποίοι δεν θέλουν να φύγουν από τα σπίτια τους. Περίεργο συναίσθημα να περπατάς σ’ ένα εγκαταλελειμμένο χωριό, να ακούς τους θορύβους και να νιώθεις τις δονήσεις από τις εκρήξεις στο διπλανό ορυχείο. Το μέρος αυτό δεν μπορείς εύκολα να το διαβείς, αφού υπάρχουν πολλά άγρια, αδέσποτα σκυλιά. «Είναι καλό να μη σε πάρουν χαμπάρι, γιατί τα συγκεκριμένα σκυλιά είναι πεινασμένα. Τα περισσότερα τα άφησαν οι κάτοικοι όταν έφυγαν. Πολλά από αυτά είναι τσοπανόσκυλα που οι ιδιοκτήτες τους δεν μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους στους νέους οικισμούς» μου λέει ο κύριος Βασίλης, ένας από τους τελευταίους κατοίκους του χωριού.
Στον παλιό δρόμο που συνδέει την Κοζάνη με την Πτολεμαΐδα δύσκολα μπορείς να οδηγήσεις κοιτώντας μόνο ευθεία. Το βλέμμα σου θα χαθεί ολόγυρα όταν αντικρίσεις το τεράστιο σεληνιακό τοπίο.
Ειναι να ντρεπεται κανεις για τον ανυπαρκτο πολιτισμο του Ελληνα. Αλλα κι ακομη περισσοτερο να βλεπουμε εκκλησια παρατημενη κι εξαθλιωμενη με την Αγια Τραπεζα ετσι εκει εκτεθιμενη. Απορω . Θα επρεπε να υπαρχει διαδικασια κρημνισματος η διατηρησης τουλαχιστον κλειστης.
Υπάρχει διαδικασία γκρεμνίσματος της εκκλησίας…γίνεται με μία ειδική τελετή που κάνει ο εκάστοτε Μητροπολίτης(έγινε άλλωστε στον Κλείτο)απλά δεν ξέρω γιατί δεν έχει γίνει στην Χαραυγή.Φήμες λένε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια έγινε στο παρελθόν ξαφνικά χαλούσαν οι μπολντόζες!!!!!Αλλά δεν ξέρω άν ευσταθεί.Εκεί υπάρχει Παναγία…κάτι θα ξέρει αυτή..
Οχι ομως ναναι πεταμενα τα αγια ετσι και να το φορτωνουμε στην Παναγια μ ενα κατι θα ξερει αυτη. Σιγουρα ξερει πως ειμαστε ασεβεις.