Εισήγηση του Δημάρχου Εορδαίας Παναγιώτη Πλακεντά, στην ημερίδα «Το μέλλον της Ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία»

Κυρίες και κύριοι,

Ύστερα από μια ημέρα γεμάτη πληροφορίες κι ενημέρωση μέσα από τεκμηριωμένες κι επιστημονικά εμπεριστατωμένες θέσεις, βρισκόμαστε στην αρχή της διαμόρφωσης της θέσης του Δήμου Εορδαίας για το μέλλον της ενέργειας στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας.

Η θέση της κυβέρνησης για την άμεση απολιγνιτοποίηση της χώρας μέχρι το 2028, δημιούργησε τεράστιο προβληματισμό σχετικά με το μέλλον της περιοχής μας. Ήδη από το μακρινό 1955 με την ΛΙΠΤΟΛ, η λεκάνη της Εορδαίας βρέθηκε στο επίκεντρο της βιομηχανικής ανάπτυξης της Ελλάδας, τροφοδοτώντας με ηλεκτρισμό όλες τις προσπάθειες εκβιομηχάνισης και καινοτομίας της χώρας. Δεν υπήρξε εξέλιξη της ελληνικής βιομηχανικής περιόδου που να μη βασίστηκε στον ηλεκτρισμό που παραγόταν στο λεκανοπέδιό μας!

Γνωρίζαμε από τις υπογεγραμμένες και ψηφισμένες συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία ανήκουμε, ότι η ανάγκη προστασίας του παγκόσμιου κλίματος απαιτούσε τη μετακίνηση της βάσης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τα στερεά καύσιμα σε πιο ήπιες πηγές. Ως χώρα αλλά και ως περιοχή είχαμε ξεκινήσει τον προγραμματισμό μας με βάση τον ορίζοντα του 2050, προσπαθώντας να αντισταθμίσουμε τις ζημίες με άλλες κερδοφόρες δραστηριότητες. Αυτά, όμως, σε βάθος 35 ετών!

Στις 4 Νοεμβρίου 2016, τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία των Παρισίων. Αυτό συνέβη 30 ημέρες μετά την 4η Οκτωβρίου, οπότε εκπληρώθηκαν οι σχετικές προϋποθέσεις: επικύρωση από τουλάχιστον 55 χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Τι προϋποθέτει η Συμφωνία του Παρισιού; Το βασικότερο όλων σε πρώτη φάση είναι να μην ξεπεράσουμε τους 2 βαθμούς κελσίου αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Για να έχουμε σημαντικές πιθανότητες να μην συμβεί αυτό, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτιμάται πως θα πρέπει να κορυφωθούν το αργότερο ως το 2020, και στη συνέχεια θα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται ταχύτατα με επιθυμητό στόχο να φτάσουν και πάλι στο μηδέν, δηλ. στα προ-βιομηχανικής εποχής επίπεδα. Σύμφωνα με την 5η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να φτάσουν στο απόλυτο μηδέν το διάστημα 2050-2070. Αυτό προϋποθέτει την εγκατάλειψη νέων επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτη, άνθρακα, φυσικό αέριο) και την προώθηση επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εξοικονόμηση ενέργειας.

Την ίδια στιγμή που η συμφωνία ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ την εγκατάλειψη των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα, στην Ελλάδα συμβαίνει το εξής αξιοπερίεργο: Δαιμονοποιούμε την εξόρυξη και καύση ΜΟΝΟ του λιγνίτη, ενώ παράλληλα ενισχύουμε την χρήση φυσικού αερίου και προγραμματίζουμε την κατασκευή νέων μονάδων με βάση το φυσικό αέριο! Ήδη πέντε ενεργειακοί όμιλοι δρομολογούν επενδύσεις για την κατασκευή μονάδων φυσικού αερίου συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 3.500 MW. Οι τρεις εξ αυτών διαθέτουν και λειτουργούν ήδη σταθμούς με φυσικό αέριο 2.100 ΜW.

Εάν το δημοσιευμένο προς διαβούλευση ΕΣΕΚ δεν είναι δώρο προς το λεγόμενο λόμπι του φυσικού αερίου, τότε τι είναι;

Εφόσον είναι γνωστό τοις πάσι ότι το φυσικό αέριο είναι ορυκτό καύσιμο γιατί το προωθούμε έναντι του λιγνίτη; Το φυσικό αέριο είναι εισαγόμενο ενώ ο λιγνίτης είναι εγχώριος…

Γιατί η Ευρωπαϊκή μας οικογένεια οδεύει μακριά από τα ορυκτά καύσιμα εν συνόλω με ορίζοντα το έτος 2050 κι εδώ στην Ελλάδα προσπαθούμε να εξαφανίσουμε τη λιγνιτική παραγωγή 22 χρόνια νωρίτερα;

Πώς ετοιμαζόμαστε να εγκαταλείψουμε τον λιγνίτη 10 – τουλάχιστον – χρόνια νωρίτερα από την ισχυρή επιστημονικά και τεχνολογικά Γερμανία, την ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης;

Μπορούμε να μοχλεύσουμε τα κονδύλια που απαιτούνται για την μετάβαση στην χωρίς λιγνίτη εποχή;

Να θέσω ορισμένα από τα προβλήματα που μας απασχολούν πολύ έντονα ως Δημοτική Αρχή:

• Λειτουργία Τ/Θ Πτολεμαΐδας: Απαιτούνται ≈ 35 εκατομμύρια € για τη σύνδεση με τη μονάδα ΑΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ 5. Το χρονοδιάγραμμα εισόδου της μονάδας σε εμπορική λειτουργία τοποθετεί αυτό το σημείο το έτος 2023 και η μονάδα θα λειτουργήσει έως το 2027. Συνεπώς, ΠΩΣ μπορεί να αποσβεστεί μια επένδυση 35 εκατομμυρίων ευρώ από πλευράς ΔΕΤΗΠ σε μόλις τέσσερα χρόνια;

• Βιωσιμότητα και κόστη επενδύσεων: Η Τ/Θ Πτολεμαΐδας θα πρέπει να δεσμεύσει τεράστια κεφάλαια στην κατεύθυνση των μελετών και των έργων για τη διασύνδεση με τη νέα μονάδα 5 της ΔΕΗ, πλέον του κόστους έργων μετασκευής της μονάδας για τη σύνδεση της Τ/Θ και των συνοδών εγκαταστάσεων. Να σημειωθεί ότι η ΔΕΤΗΠ έχει ήδη «κληρονομήσει» ζημία (αναπόσβεστων επενδύσεων) ύψους 950.000 € από τη διακοπή λειτουργίας του ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ, 1.500.000 € από τον ΑΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑΣ και 13.700.000 € από τη διακοπή λειτουργίας του ΑΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ σε χρόνο διαφορετικό από τον συμφωνημένο και μελετημένο. Μέχρι το 2031 η ΔΕΤΗΠ (Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας) θα αποπληρώνει τόκους και χρεολύσια για τη σύνδεση με τον ΑΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ όταν αυτός θα έχει κλείσει από το 2023! Το σύνολο των ανωτέρω ζημιών για την επιχείρηση της ΔΕΤΗΠ ανέρχεται σε 16,22 εκατομμύρια ευρώ, ενώ εάν σε αυτά προστεθούν και τα 35 εκατομμύρια ευρώ για τη διασύνδεση με την Μονάδα 5 του ΑΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑΣ, τότε η ζημιά ξεπερνά τα 50 εκατομμύρια ευρώ (≈51,22εκ€)!

• Πληθυσμός: Η απολιγνιτοποίηση θα φέρει αυτόματα την απώλεια 4.000 θέσεων εργασίας στη ΔΕΗ. Σε αυτές προστίθενται περίπου 12.000 θέσεις εργασίας σε εργολάβους και 5.000 θέσεις εργασίας σε αντικείμενα δορυφόρους της λιγνιτικής δραστηριότητας (προμηθευτές, μηχανουργεία, συνεργεία μηχανημάτων, πρώτες ύλες κλπ.). Οι θέσεις εργασίας αυτές θα προκαλέσουν την μείωση του πληθυσμού του λεκανοπεδίου κατά περίπου 80.000 άτομα άμεσα.

• Οικονομικό πλήγμα: Το ΑΕΠ του Νομού Κοζάνης θα μειωθεί υπερβολικά (σε βαθμό εξαΰλωσης).

• Περιβαλλοντική Καταστροφή: Με τη ΔΕΗ να αποχωρεί άμεσα από την περιοχή και να σταματά κάθε δραστηριότητα, σταματούν και οι επακόλουθες αποκαταστάσεις εδαφών – που ΔΕΝ έχει κάνει ως τώρα ως όφειλε σύμφωνα με τη νομοθεσία και τις υποχρεώσεις της – με αποτέλεσμα την καταδίκη της περιοχής στον επιεική χαρακτηρισμό «κρανίου τόπος». Σύμφωνα με αντίστοιχες περιπτώσεις άλλων περιοχών της Ευρώπης, το κόστος αποκατάστασης ΜΟΝΟ του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εξορυκτικής δραστηριότητας της περιοχής του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται σε τουλάχιστον 25 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που θα πρέπει να εισφερθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την κεντρική κυβέρνηση, καθώς δικές τους αποφάσεις οδηγούν στη ΒΙΑΙΗ απολιγνιτοποίηση της περιοχής.

• Καταστροφή Υδροφόρου Ορίζοντα: Με τα ορυχεία παρατημένα και με βάθος άνω των 250 μέτρων στα ορύγματα, τα επιφανειακά ύδατα θα αποστραγγίζονται απευθείας στα ανενεργά ορυχεία, ενώ η διάρρηξη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα σημαίνει την πλήρη αδυναμία μετακίνησης υδάτινων όγκων υπογείως για τον εμπλουτισμό της γεωγραφικής λεκάνης.

• Οικονομικός στραγγαλισμός της Γεωργικής Δραστηριότητας: Λόγω έλλειψης νερού για άρδευση, οι υφιστάμενες γεωτρήσεις θα καταβιβαστούν τουλάχιστον κατά 80 μέτρα μεσοσταθμικά τα πρώτα χρόνια, με συνέπεια τεράστιο κόστος για την άρδευση και για την καλλιέργεια.

• Αδυναμία εφαρμογής των εργαλειοθηκών που προτείνονται. Οι διεθνείς συμβουλευτικοί οργανισμοί που μελετούν την περίπτωση της περιοχής μας και οι δομές της ΕΕ ( Παγκόσμια Τράπεζα κατ’ εντολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Επιτροπή Coal Platform, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ.ά.) θεωρούν τον ορίζοντα του 2028 ως απολύτως ανέφικτο στόχο προκειμένου να εφαρμοσθούν οι κατάλληλες στρατηγικές και να αναπτυχθούν τα εργαλεία για την ανατροπή των δυσμενών συνεπειών. Μάλιστα, θέτουν ως εγγύτερο χρονικό σημείο κατά το οποίο θα μπορούσε να φανεί μια αρχική αναστροφή του κλίματος και των συνεπειών της απολιγνιτοποίησης το έτος 2035.

• Πλέον όλων αυτών, στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της ΔΕΗ, υπάρχουν δημοσιεύματα που εμφανίζουν ως πρόθεση της Κυβέρνησης την μετακίνηση του πλεονάζοντος προσωπικού της ΔΕΗ που θα κρίνει η σύμβουλος εταιρεία της, σε άλλες εταιρείες του Δημοσίου Τομέα. Αυτό, έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την κατευθυντήρια γραμμή της ΕΕ προς την Παγκόσμια Τράπεζα για την επανεκπαίδευση του υψηλά καταρτισμένου προσωπικού σε άλλες δραστηριότητες. Πως θα μπορέσει να γίνει αυτό όταν οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ μετατεθούν σε άλλες υπηρεσίες ή/και σε άλλες περιοχές της χώρας; Πως ενισχύει αυτό την Δυτική Μακεδονία;

• Ποια δραστηριότητα θα εισφέρει στο ΑΕΠ της χώρας το ποσοστό της ΔΕΗ που ανέρχεται περίπου στο 9% ; Μετριοπαθής ερμηνεία του ανωτέρω ποσοστού είναι 15 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος.

Είναι υποχρέωσή μας να ακούσουμε την επιστημονική κοινότητα και να διαπιστώσουμε άμεσα τρόπους και μεθόδους για την αναπλήρωση του κενού του λιγνίτη – εφόσον η κυβέρνηση επιμείνει.

Ως Δημοτική Αρχή δηλώνουμε την προσήλωσή μας στη διατήρηση όλων των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής σε λειτουργία και για χρόνο όχι μικρότερο της 20ετίας.

Απαιτούμε να συνυπολογιστεί στο νέο ΕΣΕΚ η θέση της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας που θα συν διαμορφώσουμε με την επιστημονική κοινότητα.

Είμαστε σκεπτικοί απέναντι στην υπεραπλούστευση της χρήσης αιολικών ή φωτοβολταϊκών πάρκων στη θέση του λιγνίτη, την ώρα που ακούσαμε από αυτό το βήμα σοβαρούς προβληματισμούς για την αδυναμία διαχείρισης των αποβλήτων τους (έλικες ανεμογεννητριών, πάνελ με βαρέα μέταλλα κ.ά.).

Προβληματιζόμαστε με την βιασύνη εγκατάλειψης της λιγνιτικής παραγωγής από πλευράς κεντρικής κυβέρνησης και διαμαρτυρόμαστε για την παντελή έλλειψη αναφορών στο μέλλον των περιοχών Κοζάνης, Εορδαίας, Αμυνταίου, Φλώρινας και Μεγαλόπολης στο νέο ΕΣΕΚ.

Ζητούμε από τους δημότες μας να ενεργοποιηθούν και να βρίσκονται στο πλευρό μας σε όλες τις κινήσεις που θα συναποφασίσουμε.

Αναμένουμε από την Επιτροπή Ενέργειας του Δήμου μας, να σταθμίσει όσα ακούστηκαν στη σημερινή ημερίδα και να διαμορφωθεί η θέση της Εορδαίας σε σχέση με όσα συζητήσαμε εδώ. Δηλώνουμε ότι θα προωθήσουμε την έρευνα και την εξέλιξη στις μεθόδους που παρουσιάστηκαν σήμερα εδώ, ταξινομώντας τες με βάση την αποτελεσματικότητα, την ταχύτητα εφαρμογής, την τεχνολογία τους αλλά κυρίως τη βιωσιμότητά τους και το κόστος τους.

Η σημερινή ημερίδα είναι το πρώτο βήμα στον στόχο που θέσαμε: της επιβίωσης της περιοχής της Εορδαίας και της Δυτικής Μακεδονίας, με συντονισμένο και οργανωμένο σχέδιο, χωρίς παλινωδίες και σπασμωδικές ενέργειες ή αποφάσεις.

Στις πλάτες όλων μας βαραίνει η ευθύνη απέναντι στο μέλλον μας! Σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή και την συνεισφορά σας!