Το δικαίωμα στην εργασία είναι δικαίωμα και των δύο φύλων (του Ευάγγελου Σημανδράκου)

Περίπου 130 χρόνια μετά την αιματηρή καταστολή μιας αυθόρμητης εργατικής διαδήλωσης στην πλατεία Haymarket του Σικάγο, τα εργασιακά δικαιώματα δεν έχουν κατοχυρωθεί  επαρκώς. Οι διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον τομέα της απασχόλησης στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, πόσο μάλλον στις αναπτυσσόμενες, δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και οικονομικής ανάπτυξης, καθώς έχει αποδειχθεί πως η επένδυση στην απασχόληση και στην οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών οδηγεί στην ενίσχυση της οικονομίας.

Η χώρα μας, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, κατέχει την τελευταία θέση ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. αναφορικά με το Δείκτη Ισότητας μεταξύ ανδρών-γυναικών. Πέρα από το γεγονός πως η ανισότητα εντοπίζεται σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, η μεγαλύτερη απόκλιση παρατηρείται στον τομέα της απασχόλησης και δη στις αμοιβές για την ίδια παρεχόμενη εργασία. Αυτό μάλιστα οδήγησε την Επίτροπο για την Ισότητα των Φύλων, κα Β. Γιούροβα να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της και να δηλώσει πως θα λάβει μέτρα «για την ενίσχυση της θέσης των γυναικών και την εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής για ίση εργασία».

Σε τρεις επιμέρους δείκτες, σε εκείνον της πρόσβασης των γυναικών στην εργασία, της αμοιβής και της πρόσβασης στη γνώση, η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση πανευρωπαϊκά ενώ ακόμη και στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, των αδειών και της υιοθεσίας, οι δείκτες είναι οι χαμηλότεροι στην Ευρώπη.

Σημαντικές διαστάσεις λαμβάνει και το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο της εργασίας, διεθνώς, αφού έπειτα από τις αποκαλύψεις για τα θύματα του βραβευμένου με Όσκαρ Αμερικανού παραγωγού Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, άνοιξαν το στόμα τους χιλιάδες γυναίκες παγκοσμίως αναφέροντας ανάλογα περιστατικά, κάτι που οδήγησε στην δημιουργία του κινήματος #metoo, το οποίο έφτασε στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τα καταγεγραμμένα περιστατικά στην Ελλάδα, τα τελευταία 5 χρόνια είναι πάνω από 250.

Σήμερα, έχει καταστεί σαφές πως η βάση για μια βιώσιμη ανάπτυξη και για υγιή δημόσια οικονομικά είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην διασφάλιση της ίσης πρόσβασης στην εργασία μεταξύ ανδρών και γυναικών. Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει σε νομοθετικό επίπεδο, και ιδίως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (βλ. Οδηγίες για την ίση πρόσβαση μεταξύ ανδρών και γυναικών στην απασχόληση, την ίση αμοιβή για την ίδια παρεχόμενη εργασία, κατοχύρωση στο σώμα της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης της ισότητας των φύλων στην αγορά εργασίας- Άρθρο 157), σε εθνικό επίπεδο υστερούμε αρκετά.

Όταν λοιπόν μια κυβέρνηση επιλέγει ως προτεραιότητα να ενθαρρύνει και να νομοθετεί για τις αντισυμβατικές οικογενειακές σχέσεις, οφείλει πρωτίστως να έχει ήδη διασφαλίσει θεσμικά ένα ισότιμο επίπεδο πρόσβασης των μητέρων των μονογονεϊκών οικογενειών στην εργασία, τηρώντας την Ευρωπαϊκή νομοθεσία αλλά και τις συνταγματικές επιταγές, και έπειτα να πειραματίζεται με πολιτικές αποξήλωσης της «παραδοσιακής» οικογένειας.

Μπορεί στις Σκανδιναβικές και τις υπόλοιπες βορειοδυτικο-ευρωπαϊκές χώρες να προωθούνται νομοθετικά πολιτικές απονομής δικαιωμάτων σε ομόφυλα ζευγάρια (ενώ σε άλλες όχι, όπως η Ιταλία) αλλά ο Δείκτης πρόσβασης των δύο φύλων στην απασχόληση είναι ο υψηλότερος πανευρωπαϊκά, ενώ οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών έχουν εξασφαλίσει χαμηλά επίπεδα ανεργίας για τους πολίτες τους, κάτι που δεν ισχύει στη δική μας περίπτωση.

Από το σύνθημα του 1886, «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο», χρειάστηκαν 70 χρόνια, για να μετατραπεί το σύνθημα, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού σε «Ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας». Σήμερα, στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, των έξυπνων μηχανών και της τεχνητής νοημοσύνης,  η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και δη των εργαζομένων γυναικών, πρέπει να αποτελεί την ύψιστη πολιτική προτεραιότητα κάθε κυβέρνησης.

Οι αλλαγές που θα έρθουν θα πυροδοτήσουν μια εργασιακή επανάσταση πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες. Η χώρα μας, δυστυχώς, παραμένει απούσα από τις εξελίξεις αυτές στο Ευρωπαϊκό επίπεδο, με πρόσφατο γεγονός την μη εκπροσώπηση μας στο διάλογο για τις τεχνολογικές εξελίξεις που διοργάνωσε η Ε.Ε. και ο οποίος κατέληξε στην υπογραφή Διακήρυξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη από 25 ευρωπαϊκά κράτη.

Ευάγγελος Σημανδράκος

Αντιπεριφερειάρχης Π. Ε. Γρεβενών