Το πανέμορφο Βόϊο
Κυδωνιές, Πεντάλοφος, Χρυσαυγή, Εκκλησιές, Δίλοφο, Σκαλοχώρι, Καλονή. Όμορφες λέξεις για όμορφα μέρη!
Γκραντίσκα, Ρουμάνι, Λόντζια, Λιμπίχοβο, Ντουτσκό! Περίεργες και άγριες λέξεις, που σε κάνουν να αναρωτηθείς που βρίσκεσαι, τι συμβαίνει εδώ, γιατί αυτή η μίξη λέξεων και ιστορίας;
Οι κατάφυτες και πλούσιες σε νερά πλαγιές του όρους Βόιο φιλοξενούν εδώ και αιώνες τους πιο όμορφους παραδοσιακούς οικισμούς της Β.Α. Πίνδου.
Εδώ βρίσκονται και απλώνονται πάνω στις ράχες των λόφων τα ξακουστά Μαστοροχώρια, ή τα περίφημα Καστανοχώρια. Αποτελούν μία από τις τέσσερις μεγάλες ενότητες πετρόχτιστων οικισμών της Βόρειας Ελλάδας αντίστοιχη με τα Ζαγοροχώρια, τα χωριά του Γράμμου και του Πηλίου.
Περισσότεροι από 40 μικροί γραφικοί οικισμοί βρίσκονται ο ένας δίπλα στον άλλο στην ορεινή και ημιορεινή ζώνη του βουνού, από 700 έως 1.400 μέτρα υψόμετρο, σχηματίζοντας ένα ενιαίο σύνολο.
Χωροθετούνται Δυτικά του Τσοτυλίου μέχρι τους ποταμούς Βενέτικο και Σαραντάπορο και ανήκουν διοικητικά στα Γρεβενά, την Κοζάνη και την Καστοριά.
Ουσιαστικά, ιστορικά, δεν είχαν ιδιαίτερη επικοινωνία με τα μακρινά αυτά αστικά κέντρα αλλά ζούσαν σε μία ιδιαίτερη κοινωνικο-οικονομική απομόνωση.
Στο Βόιο ανήκουν και τα Μαστοροχώρια της περιοχής των Γρεβενών, όπως το Δασύλλιο, το Τρίκορφο, η Καλλονή, το Δοτσικό, ο Αγ. Κοσμάς, οι Κυδωνιές
και άλλα και τα αντίστοιχα της Καστοριάς, όπως το Επταχώρι, η Κυψέλη, η Νέα Κοτύλη και ο Πεύκος, που είναι χτισμένα στον κύριο κορμό του Βοΐου, καθώς και τα Καστανοχώρια Βράχος, Λάγκα, Νίκη, Καστανόφυτο, Άγιος Ηλίας, Πετροπουλάκι, Νόστιμο και άλλα, που βρίσκονται στα Μικρά Όντρια.
Ως Καστανοχώρια χαρακτηρίζονται οι οικισμοί της ορεινής ζώνης του Βοΐου που φημίζονται για την πλούσια παραγωγή κάστανου, μεταξύ της περιοχής του
Πενταλόφου και των Οντρίων.
ΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ :
Η διάσωση της Αρχιτεκτονικής, των Οικιών
& των Κατασκευών μαζί με τους οικισμούς.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία πληθώρα ομιλιών, παρεμβάσεων και νύξεων για τον πολιτισμό, την ιστορία, την κληρονομιά.
Το σύνολο όλων ανιχνεύει το «παλιό» με βάση την ανάμνηση και το συναίσθημα χωρίς να αποτυπώνονται οι χρονικές συγκυρίες και οι συνθήκες της ζωής, τότε.
Ολες οι σκέψεις, είτε σε γραπτό λόγο είτε σε προφορικό λόγο, στηρίζονται στην αυθαίρετη παραδοχή ότι τα «παλαιότερα» ήταν καλύτερα και φθάνουν μέχρι την
υπερβολική ιδέα ότι «η ζωή» του παρελθόντος έλυνε όλα τα προβλήματα.
Βέβαια, όταν κάποιος παρεμβαίνει και αναφέρεται στις «ταλαιπωρίες πάσης μορφής μαζί με τις καθημερινές κακουχίες» όπως επίσης «στις ανισότητες στη γνώση και στην πρόσβαση στα αγαθά της ζωής» αλλά και στην «παντελή έλλειψη δημοκρατίας και σεβασμού του διαφορετικού» στα αποκομμένα από τα κάθε μορφής γεγονότα στην υπόλοιπη Ελλάδα χωριά της Πίνδου, τότε οι εκφέροντες αυτές τις απόψεις αλλάζουν γνώμη και τις επαναδιατυπώνουν.
Το κεντρικό ζήτημα, για το θέμα που θίγουμε εδώ, δεν είναι η αναζήτηση της αλήθειας σχετικά με το παρελθόν. Οι ιστορικοί κάνουν φυσικά αρκετή δουλειά πάνω σε αυτά.
Το κεντρικό θέμα σχετικά με τους οικισμούς, σε όποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα, είναι οι πολιτικές διάσωσης που θα ισχύσουν, γιατί τώρα απουσιάζουν.
Είναι μάταιο να εστιάζουμε την προσοχή μας στην άποψη ότι: ο πολιτισμός διασώζεται μέσα από τις άυλες μορφές του, όπως είναι τα ήθη και τα έθιμα.
Αν θέλουμε να διατηρηθεί η οποιαδήποτε κληρονομιά, το οποιοδήποτε συστατικό του χτές, πρέπει βασικά ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ για την διάσωση της ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ και ιδιαίτερα για την διατήρηση & διάσωση του οικιστικού
περιβάλλοντος δηλ. των χωριών, όπως ήταν το τοπίο τους στο παρελθόν μαζί με τα σπίτια, τις γειτονιές και το εν γένει οικιστικό περιβάλλον τους.
ΧΩΡΙΣ αυτό το περιβάλλον, όλα τα υπόλοιπα, βρίσκονται μόνο στις μνήμες ανθρώπων (οι οποίοι κάποτε και αυτοί πεθαίνουν) και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να πάρουν υλική υπόσταση.
Για παράδειγμα πολλές προσπάθειες αναβίωσης πολιτιστικών εθίμων γίνονται σε χωριά όπου το γύρω-γύρω περιβάλλον δεν αρμόζει ως σκηνικό αναπαράστασης, καθότι έχει ήδη αλλοιωθεί τραγικά από την καταστροφική μεγαλομανία του «σύγχρονου επαρχιώτη». Γλέντια και εκδηλώσεις, στη βάση παλαιότερων εθίμων και συνηθειών, απαιτούν και την αντίστοιχη προετοιμασία, όχι μόνο στη “σκηνογραφία” αλλά και στην διαμόρφωση της
ανάλογης ατμόσφαιρας αλλά και του τοπίου, που σήμερα ειναι δύσκολο να υπάρξει. Παρακολουθούμε π.χ. γάμους που μοιάζουν με αντίστοιχα “επεισόδια” χωρών από την Ανατολή. Έτσι κι αλλοιώς η αμείλικτη καθημερινότητα προσγειώνει τους πάντες.
Ως εκ τούτου, η οποιαδήποτε ‘‘διατήρηση’’ πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψη το πως αυτή εντάσσεται μέσα στο σύνολο, το πως δείχνει η γενικότερη εικόνα μέσα του.
Γι’ αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία, σήμερα, το “πώς” θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε ένα χώρο με βάση την παλιά του αισθητική και συγκρότηση.
Η ομορφιά των χωριών, με βάση την ιστορική τους ΕΙΚΟΝΑ και το ΤΟΠΙΟ, δίνει τη χαρά και την ευχαρίστηση ΚΑΙ στον κάτοικο αλλά ΚΑΙ στον επισκέπτη. Είναι ΚΑΤ ΑΡΧΗΝ ΑΥΤΑ που έχουν άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής.
Σχετίζονται καθοριστικά με την αισθητική αλλά και την γνησιότητα ενός οποιοδήποτε
τοπίου. Συμβιώνουν με την φύση, είτε είναι αυτή εσωτερικά των οικισμών, είτε είναι έξω από αυτούς.
Η αντίληψή μας ότι φύση είναι μόνο η χλωρίδα και ότι αυτή βρίσκεται έξω από το χώρο που ζούμε μας οδηγεί σε λάθος ιδέες.
Η άποψη που αλλάζει τα δεδομένα είναι : διατηρούμε την αρχιτεκτονική, την αναβιώνουμε, σύμφωνα με τις ιστορικές μας εικόνες και φέρνουμε τη φύση ξανά μέσα στους οικισμούς, όπως παλιά.
Καμμία ιστορική κληρονομιά, κανένα πολιτισμικό στοιχείο, καμία διάσωση εθίμου δεν μπορεί να γίνει αν δεν δούμε πρώτα την διατήρηση των Αρχιτεκτονικών Στοιχείων & Κατασκευών των Οικισμών μέσα στο χώρο και στο τοπίο που ζούμε.
Χωρίς τις παραδοσιακές κατασκευές των σπιτιών και την εν γένει αρχιτεκτονική του τοπίου τους, ΟΛΑ εξαφανίζονται και σταδιακά πεθαίνουν.
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΩΘΕΙ ΤΟ ΒΟΪΟ?
Το ερώτημα δηλαδή που τίθεται αφορά την Αρχιτεκτονική και τους Οικισμούς όπως υπάρχουν στις φωτογραφίες στα μέσα και στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Αυτό είναι το πραγματικό δίλλημα για όλους και ας αφήσουμε τις υποτιθέμενες ψεύτικες αγωνίες και τους γλαφυρούς λόγους…….
Συνεχίζεται εδώ : https://www.scribd.com/document/384428949/%CE%9C%CE%A0%CE%9F%CE%A1%CE%95%CE%99-%CE%9D%CE%91-%CE%A3%CE%A9%CE%98%CE%95%CE%99-%CF%84%CE%BF-%CE%92%CF%8C%CF%8A%CE%BF
Εμπεριέχονται τα κεφάλαια με τίτλους :
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΟ ΒΟΙΟ ΣΑΝ ΤΟ ΖΑΓΟΡΙ (αντίστοιχα)?
Για παράδειγμα ας αναρωτηθούμε : πως θα ήταν το Ζαγόρι αν βρίσκονταν στο Βόϊο? ή καλύτερα πως μπορεί να γίνει το Βόϊο μία περιοχή που θα αναδείξει τα ιστορικά του στοιχεία σαν το Ζαγόρι?
Το ερώτημα μπορεί να δώσει ένα χειροπιαστό …. (Συνεχίζεται στο ως άνω link)
ΣΩΣΤΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΒΟΙΟΥ
Χτίστε σύμφωνα με αυτήν.
Εκπονείστε προγράμματα διάσωσης.
…….
ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ – Μέτρα, αποφάσεις, προτάσεις.
…………
Γκραντίσκα, Ρουμάνι, Λόντζια, Λιμπίχοβο, Ντουτσκό!
Χρόνια οι Τούρκοι και οι υπήκοοι τις έζησαν και αυτοί στα μέρη αυτά και αλλάξαν τα ονόματα των χωριών η τα παράφρασαν, τώρα – σήμερα – με τι νοσταλγία και τι καμάρι αναφερόμαστε στα χωριά αυτά με τα σλάβικα – βουλγάρικα ονόματά τους δεν περιγράφεται , από την άλλη μεριά τρέχουμε στα συλλαλητήρια και φωνάζουμε οτι μας πουλάνε τον τόπο μας.
Χ.Μ. δηλαδή άσχετος με το αντικείμενο ! Αντί για προτάσεις ενσπείρει κακίες !
και πιο πριν είχαν ελληνικές ονομασίες που αναφερόμαστε με υπερηφάνεια. νοσταλγία έχεις μόνο εσύ. τι δεν καταλαβαίνεις σλάβε;;;