Η μάννα μου, από την Κιβωτό Γρεβενών, θρηνούσε μοιρολογώντας την άλωση της Πόλης από την Τουρκιά, είπε ο Aycan Yilmaz, στο εν λόγω συνέδριο.
Στους αριθμούς των ανταλλαγών της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), ενταφιάστηκαν πολλές ρημαγμένες ζωές. Εμείς ξέραμε δικές μας ιστορίες, από τους πρόσφυγες που υποδέχτηκε η μακεδονική γη. Στα Γρεβενά ,όμως, η ενσάρκωση ενός αριθμού από την άλλη όχθη, από τους πρόσφυγες στην Τουρκία, βούρκωσε τις ψυχές μας και κατέστη ο ομφαλός των εργασιών.
Δώδεκα – δεκατρείς χιλιάδες Βαλαάδες, εξισλαμισθέντες Ρωμιοί, ελληνικής λαλιάς, κατοικούσαν στον ρουν του άνω Αλιάκμονα, στα Γρεβενά και τη Νεάπολη, ειρηνικοί ξωμάχοι, συνταιριασμένοι με τους χριστιανούς.
Ανάμεσά τους ζούσαν κι οι παππούδες του εβδομηντάχρονου Aycan,( ο πατέρας του γεννήθηκε στην Κιβωτό, ενώ η μητέρα του στην Τουρκία). Ένα διώροφο σπίτι κι 120 στρέμματα σιτηρών, αμπελιών και μπαχτσέδων στέγαζαν τη ζωή και τα όνειρά τους μέχρι τη συνθήκη.
Αγωνιώντας από τις φήμες για την τύχη τους προσέφυγαν στο Νομάρχη Κοζάνης ,ο οποίος τους διαβεβαίωσε πως δεν κινδυνεύουν από τις ανταλλαγές, λόγος που δεν τηρήθηκε.
Σημειώνω, εδώ, την εξαιρετική νουβέλα του κοζανίτη δικηγόρου και λογοτέχνη Κ. Τσιτσελίκη « Το ξερίζωμα», αφιερωμένη στον Ίωνα Δραγούμη, στην οποία αναφέρεται σ΄έναν νεαρό Βαλαά, που ανερχόμενος κοινωνικά, συνειδητοποιεί σιγά- σιγά την ελληνικότητά του.
Με περιγελούσαν είπε ο Αycan, με τσακισμένη φωνή, οι συμμαθητές μου στο σχολείο, στα εφτά μου χρόνια, για την άγνοια της τουρκικής γλώσσας και τη χρήση του γρεβενιώτικου ιδιώματος, στην περιοχή της Νίγδης της Καππαδοκίας, όπου οι δικοί του ύστερα από περιπέτειες εγκαταστάθηκαν.
Οι συγγενείς του στην Ελλάδα, μετά από επτάμηνη συγκατοίκηση με τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες από την Τουρκία, εγκατέλειψαν τις εστίες τους κι οι συγχωριανοί τους με δάκρυα τους ξεπροβόδισαν ως τη Σιάτιστα. Πάμπολλοι οι σταθμοί- διανυκτερεύσεις κι αρκετές οι απώλειες από τις κακουχίες μέχρι τη Θεσσαλονίκη.Ο πλους Θεσ/νίκης- Σμύρνης, κατέληξε γι αυτούς στην ορεινή Καππαδοκία.
Τη γη τους την άφησαν, το βιος τους το έχασαν. Δεν έχασαν όμως τη γλώσσα τους, τα τραγούδια και τους χορούς, τα έθιμα των λουλουδιών της Πρωτομαγιάς και των βαμμένων με κρεμμυδόφυλλα κόκκινων αυγών, δεν έχασαν την ελληνικότητά τους. Γαντζώθηκαν από την αλληλοϋποστήριξή τους, από τους μεταξύ τους γάμους μέχρι το΄60, από τα πενιχρά 10 στρέμματα γης που τους έδωσαν. Γρήγορα όμως η ανεπάρκεια της γης οδήγησε τους άντρες στη Άγκυρα, στη μαστορική τέχνη, ενώ τον Αycan, μοναδική εξαίρεση στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας.
Πρωτοπόρος ο Αycan, σπούδασε οικονομικά, κατέκτησε διευθυντική θέση στη μεγαλύτερη κρατική βιομηχανία τσιμέντου, παντρεύτηκε κι απέκτησε παιδιά κι εγγόνια, στα οποία μαθαίνει ελληνικά. Το σαράκι όμως για την πατρίδα, από τα κληρονομημένα βιώματα, από τ΄ακούσματα των συγγενών, τον τρώει. ‘Ετσι, βελτιώνει τα ελληνικά του στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας, συγγράφει για την προσφυγιά και καλλιεργεί σχέσεις με τον τόπο που θεωρεί γενέθλιο.
Το 2011 γίνεται το πρώτο προσκύνημα του πατέρα του, μετά από 9 δεκαετίες, του ίδιου και της γυναίκας του στην Κιβωτό. Το σπίτι τους καμένο από τους Γερμανούς, σωσμένο όμως το πηγάδι στην αυλή. Το ελληνικό χώμα που πήρε ο πατέρας του προοριζόταν για να ελαφρύνει το βαρύ ξένο χώμα , ενώ τα ψωμιά από το φούρνο του χωριού, μαζί με τις ελιές μοιράστηκαν ως αντίδωρο σε συγγενείς και φίλους.
Από τις γαιοστρατηγικές διευθετήσεις, μια καρδιά σπασμένη στα δυο. Μια καρδιά ματωμένη, που η δική μας συγκίνηση κι η δική μας αγάπη μπορεί ως βάλσαμο να τη ραίνει, ενώ η δική του έγνοια για τις ρίζες του, το δικό του θάρρος κι η δική του τόλμη για ό,τι λέμε πατρίδα, μπορεί να αποκαλύπτει τη σημασία της τοπικότητας όχι ως περιχαράκωση, αλλά ως γνώση για ν΄ανοιχτούμε σε άλλες αυλές με σιγουριά, με την ασφάλεια της αίσθησης «του ανήκειν».
ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ Aycan. Αυτή είναι η δική μας καταστρατήγηση των χαρτών, αυτή είναι η άρνησή μας στις επιταγές των «δυνατών» της γης…
Λυρικο και ακρως ευγενικο αρθρο ομως : Πως βρεθηκαν στη Κιβωτο Τουρκοι; Τα 400 χρονια σκλαβιας που αφησαν πισω τους εναπομειναντες ευαισθητοποιουν . Οι Ελληνες προσφυγες οχι; ποιος Κοζανιτης η ποιος ντοπιος εγραψε αρθρο αναλογης ευαισθησιας γι αυτους; ποιος Τουρκος στις χαμενες πατριδες εγραψε αντιστοιχα συμπονωντας τους δικους μας; ειδαμε και στην ξεναγηση στο παρκο εθνικης συμφιλιωσης στο Βιτσι τι λετε. Μονο εμεις να αμβλυνουμε τις ματωμενες μας καρδιες στους τραχεις. Ωραια ιστορια!
Για όσους θέλουν να μαθουν ιστορία…Ποιοι ήταν οι Βαλαάδες;
“Βαλαάδες ή Βαλ(λ)αχάδες είναι οι ΄Ελληνες που είχαν αρχίσει να εξισλαμίζονται κατά τα τέλη του 17ου αιώνα Ο εξισλαμισμός τους συνεχίστηκε και τον 18ο αιώνα λόγω πιέσεων των Τουρκαλβανών και του Αλή Πασά, ο οποίος μετέβαλε σε μουσουλμανικά τσιφλίκια τα χριστιανικά χωριά. Πάντως ο μεγάλος όγκος της αλλαξοπιστίας κράτησε μετά το 1692 και πριν από το 1797. Το όνομά τους προέρχεται ενδεχομένως από την αραβική λέξη wallah (=τον Θεό), το οποίο τους αποδόθηκε με σκωπτική διάθεση, επειδή δεν γνώριζαν παρά ελάχιστες τουρκικές λέξεις, αφού παρέμειναν μέχρι τέλους σχεδόν αποκλειστικά ελληνόφωνοι. Οι ίδιοι αποκαλούσαν τον εαυτό τους «Φούτσηδες». Οι πλειονότητά τους ζούσε σε χωριά μεταξύ Σιάτιστας, Καστοριάς και Γρεβενών.
Κατά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προκρίθηκε το θρήσκευμα των ανταλλάξιμων έναντι της γλώσσας την οποία μιλούσαν. ΄Ετσι, οι περισσότεροι από τους Βαλαάδες θεωρήθηκαν ανταλλάξιμοι λόγω του μωαμεθανικού θρησκεύματός τους και μετοίκισαν το 1923 στην Τουρκία, ακόμα και όσοι απ’ αυτούς δέχονταν να βαπτιστούν χριστιανοί προκειμένου να παραμείνουν στα χωριά τους.
Επίσης πολύ γράψανε και εδω και εκει για …όλες τις αλησμόνητες πατρίδες….αρκει να μην υπάρξουν άλλες…!!!!!!
Εσυ που….ξερεις ιστορια ξερεις να μας πεις ποιοι ηταν οι Κλωστοί; ε διαβασε τι και δες μετα το παραπανω αρθρο.
Πως βρέθηκαν στη Κιβωτό Τούρκοι; μάλλον δεν διάβασες τίποτα = εξισλαμισθέντες ΕΛΛΗΝΕΣ και δεύτερον είσαι γενικώς ανιστόρητος η ανταλλαγή έγινε με βάση το θρήσκευμα και όχι την εθνικότητα που σημαίνει ότι βρέθηκαν Ελληνες μουσουλμάνοι στην Τουρκία και Τούρκοι χριστιανοί στην Ελλάδα
Ανιστορητος και αδιαβαστος εισαι. Η αληθεια και τα σχολια λενε αλλα.
Ο 08:04 αναρωτώμενος πώς βρέθηκαν στην Κιβωτό Τούρκοι εννοεί τους κατακτητές Τούρκους που κατέλαβαν τα εύφορα μέρη της πατρίδας μας και δεν πήγαν π.χ στην άγονη Γαλατινή .
Κυρία Σιόμου συγχαρητήρια!!!!!!!!
Μονο εσεις, γνωστης της ιστορίας μπορούσατε να εχετε γραψει ενα τετοιο κειμενο..
Ευχαριστούμε
Πολυ γλειψιμο ρε παιδι μου. Μονο εσεις γνωστης της ιστοριας;;;;γιατι; ποιος σου το ειπε;απαγορευεται να διαβασουν οι υπολοιποι; οκ….
Μ αυτα και μ αυτα θα παρηγορουμε σε λιγο τους Τσαμηδες, αφου αποζημιωσαμε τους Σκοπιανους και σταυρωσαμε 3000 Ελληνικα προιοντα με Μακεδονικο ονομα. Επισης οι δικοι μας προσφυγες αφησαν Ελληνικα εδαφη οχι κατακτημενα. Καμια σχεση. Δεν υπαρχει αναλογια. Δηλαδη αν ποτε φυγουν οι Τουρκοκυπριοι θα κλαιμε που αφησαν την Κυπρο μας;κι αφου ειμαστε τοσο γαλαντομοι γιατι δε συγχωρουμε κι αυτους που μας πικραναν;που μας φερθηκαν σκαρτα;που μας απεπεμψαν;
Καμμία σχέση …φίλε τα ανακάτεψες..”Η ανταλλαγή λοιπόν πραγματοποιείται όχι με βάση την εθνικότητα ή την εθνική συνείδηση (η οποία τότε δεν είχε την σημερινή έννοια και λίγοι την αντιλαμβανόταν ως έννοια) , αλλά με βάση την θρησκευτική πίστη: όσοι πιστεύουν στον Αλλάχ είναι τούρκοι, όσοι πιστεύουν στον Χριστό είναι έλληνες. Πολλοί ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι (π.χ. τουρκοκρήτες) μεταναστεύουν υποχρεωτικά στην Τουρκία και πολλοί τουρκόφωνοι χριστιανοί στην Ελλάδα. “
Ποσοι πολλοι; αστε τωρα τις υπερβολες
Μαλον εσυ τ ανακατεψες διαστρευλωνοντας τα κατα το δοκουν. Αστα φιλε.
Παντογνωστα υποκλινομαι
Ξερεις πολλους Τουρκους που μας τους εστειλαν εδω επειδη ηταν χριστιανοι;
Αυτοι οι τουρκοφωνοι χριστιανοι ειχαν ελληνικα ονοματα,μονο γλωσσα τουρκικη ηξεραν
Aycan Yilmaz εξισλαμισθεις Ρωμιος χριστιανος ; ο παπους δεν εδωσε ελληνικα ονοματα στους απογονους;
Η θρησκεία στην Ελλάδα διαμόρφωνε συνείδηση και γλώσσα όσο και αν δε θέλουμε να το δεχτούμε η θρησκεία κράτησε την ελληνικότητα των κατοίκων της ανατολικής μεσογείου.
Στην Ελλάδα υπήρχαν Ελληνόφωνοι Βυζαντινοί(Πόντος, Θράκη, Μ.Ασία, Νησιά Αιγαίου). Σλαβόφωνοι Μακεδόνες(Βουλγαρία). Βλαχόφωνοι Αραμάνοι(Ρουμάνια). Τουρκόφωνοι ανατολίτες(Καππαδοκία). Αλβανόφωνοι Αρβανίτες(Αλβανία).
Όλοι αυτοί παρότι δεν ήταν ελληνόφωνοι απλά ήταν ορθόδοξοι είχαν ελληνική συνείδηση που είναι κάτι που διαμόρφωσε η εκκλησία της Ελλάδος γιαυτό αγωνίστηκαν για την χώρα αυτή. Τώρα άρθρο της κυρίας Σιώμου είναι αξιόλογο να ξυπνάν τέτοια αισθήματα στους σημερινούς απογόνους εξισλαμισμένων Ελλήνων με φιλιά επικοινωνία φιλοξενία για να έχουμε ακόμη ένα χαρτί ενάντια στον αφελληνισμένο λαο της ανατολής.
Ξεχνας πως η επισημη γλωσσα του Βυζαντιου ηταν η Ελληνικη