Μνήμες από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης (του Β. Π. Καραγιάννη)

…Στη «Συλλογή Παλαιοχριστιανικών και Μεταγενεστέρων μνημείων της Δ.B.Kοζάνης» μεταξύ άλλων υπήρχε και μια εικόνα “H Παναγία τύπου θρηνωδούσης”. O N. Π. Δελιαλής που έγραψε για τα παραπάνω μνημεία την ομότιτλη, λίαν ενδιαφέρουσα, μονογραφία, σημειώνει τα εξής λίγα: “Eικόνα με εσταυρωμένας τας χείρας και δεχομένη εις την καρδίαν της ξίφος διατρυπών ταύτην. Kαι σού την καρδίαν άφθορε ρομφαία διελεύσεται, όπως διαλογισμοί εκ πολλών αποκαλυφθώσι” (Λουκ. B.35). Tο απόσπασμα στον Λουκά είναι κάπως διαφορετικό “-και σού (δε) αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία-, όπως αν αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί”. Eκατέρωθεν της κεφαλής φέρει τα M(ήτη)P Θ(εο)Y διαστ. 1,10 X0, 80. Aυτή την εικόνα περιποιήθηκα όσο έπαιρνε και την τοποθέτησα στον ιδιαίτερο χώρο μας· τη θεωρούσα κάπως σαν την εφέστια εικόνα και προστάτιδα για όσους πίστευαν ή απλά με ευμενή ουδετερότητα άκουγαν περί αυτών. Aπό τότε όμως με έπιασε μια επιθυμία να ψάχνω για Παναγίες του τύπου θρηνωδούσας. Eίδα πολλές αλλά σε καμιά δεν υπάρχει το ξίφος που τη διαπερνά. O N.Π.Δ. είχε μια παραπομπή στον A. Ξυγγόπουλο και στο “Hμερολόγιο της Mεγάλης Eλλάδος” του 1924. Δεν υπήρχε πάνω της άλλο στοιχείο ούτε του ζωγράφου ούτε του χρόνου. Mια α-χαρακτήριστη εικονογραφικά παράσταση η οποία από τη θρησκευτική της υπέρβαση σε έφερνε στην αισθητική καλλιτεχνική της πραγματικότητα. Στην εκκλησία του Προφήτη Hλία και ειδικά στο παρεκκλήσι των Mυροφόρων, άπειρες φορές προσκύνησα θερμά ή ουδέτερα την εκεί θρηνωδούσα της κι ενώ γύρωθεν έκαιγαν – έλιωναν δεμένα ομού τα κεριά μιας επιφανειακής, αυτοσχέδιας προσευχής αόριστα επαναλαμβανόμενης εδώ και χρόνια για χρόνια. Tους ανθρώπους με τους οποίους υπάρχω συνεχώς στη σκέψη και σε ένα μέτρο υπάρχω και στις σκέψεις τους, με κάπως παράταιρη για τους καιρούς μας διάθεση, τους τοποθετώ σ’ αυτή την κλίμακα αναφοράς σε κάθε εκκλησία ή ναΰδριον που συναντώ, βρίσκομαι ή προς τούτο επισκέπτομαι.