Ο σχεδιασμός καριέρας είναι μια δυναμική διαδικασία, η οποία επαναλαμβάνεται αρκετές φορές στη ζωή ενός ατόμου. Η πρώτη φορά όμως χρονικά συμβαίνει στην δύσκολη περίοδο της εφηβείας, όπου ο νέος καλείται να επιλέξει τις σπουδές στις οποίες θα στηριχτεί για να ασκήσει ένα ή περισσότερα επαγγέλματα κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας. Σ’ αυτόν, τον αρχικό σχεδιασμό καριέρας οι γονείς μπορούν και πρέπει κατά την άποψή μου να παίξουν σημαντικό ρόλο.
Για να βοηθήσετε τον έφηβο με τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές του, χρήσιμο θα ήταν να του υποδείξετε αρχικά τα 4 βασικά στάδια που χρειάζεται να ακολουθήσει. Σε καθένα από αυτά χρειάζεται πρωτίστως να κινητοποιηθεί και να ενεργήσει ο ίδιος ο έφηβος. Όχι όμως μόνος του. θεωρώ ότι αυτό δεν φτάνει. Απαραίτητη είναι η συνδρομή των γονέων σε καθένα από τα 4 βήματα. Πώς όμως; Παρακάτω εκτίθενται τα στάδια με τη σειρά και σε καθένα από αυτά υπάρχουν προτάσεις ενέργειας τόσο για τους ίδιους τους εφήβους αλλά και για τους γονείς. Κοινός στόχος όλων, εφήβων και γονιών, είναι η λήψη μιας σωστής επαγγελματικής απόφασης.
1ο Στάδιο- ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΜΑΘΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΣΑΙ: Στο αρχικό βήμα στον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας του, ο έφηβος πρέπει να ανακαλύψει τον εαυτό του. Δηλαδή, να συνειδητοποιήσει και να αντιληφθεί τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τις ικανότητές του, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Όλα αυτά θα τον προστατεύσουν από την παγίδα του να επιλέξει δρόμους που είναι αποδεκτοί από τον κοινωνικό περίγυρο αλλά ασύμβατοι με τον χαρακτήρα του και άσχετοι με τα προσωπικά του «θέλω». Μία μέθοδος συλλογής πληροφοριών αυτού του είδους είναι η χρήση ψυχομετρικών εργαλείων, η οποία βέβαια μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από ειδικευμένο προσωπικό.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς σ’ αυτήν την διαδικασία:
Φροντίστε κατά τη διάρκεια του χρόνου που περνάτε με το παιδί σας να:
-βοηθήσετε να ανακαλύψει τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τις προτιμήσεις του,
-δώσετε προσοχή στα ταλέντα και τις δεξιότητές του,
-δώσετε στο παιδί σας την ευκαιρία να τα καλλιεργήσει,
-μοιραστείτε μαζί του τον τρόπο με τον οποίο οι δικές σας αξίες, ενδιαφέροντα, δεξιότητες και προσωπικότητα σχετίζονται με το επάγγελμά σας.
2ο Στάδιο- ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕ ΤΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΟΥ: Στη συνέχεια στηριζόμενος σε όσα προκύπτουν από τα παραπάνω, ο έφηβος πρέπει να διερευνήσει μέσα από έγκυρες πηγές πληροφόρησης τον κόσμο της εργασίας. Το είδος, το περιεχόμενο, οι συνθήκες, η εργασιακή ασφάλεια, η αμοιβή, οι προοπτικές ανέλιξης όπως και η προοπτική ένταξης στην αγορά εργασίας είναι παράμετροι που θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη στη λήψη εκπαιδευτικών επιλογών και επαγγελματικών αποφάσεων. Να σημειώσω όμως ότι η αξιολόγηση των παραπάνω παραμέτρων έχει υποκειμενικό χαρακτήρα, καθώς σχετίζεται με τις εργασιακές αξίες, την προσωπικότητα και το ενδιαφέροντα του καθένα.
Ο ρόλος των γονέων σε αυτό το στάδιο είναι καθοριστικός.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς σ’ αυτήν την διαδικασία:
– Διερευνήστε τις εκπαιδευτικές επιλογές, το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που την προσφέρουν, τα επαγγέλματα, το αντικείμενο και το περιεχόμενό τους, την κατάσταση της αγοράς, τις επαγγελματικές προοπτικές, τις συνθήκες και τις αμοιβές εργασίας.
– Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να γνωρίσει τις πραγματικές συνθήκες ενός επαγγέλματος που το ενδιαφέρει (με επισκέψεις σε χώρους εργασίας, με αναφορές σε διάφορα επαγγέλματα, αρχίζοντας με αυτά των ατόμων του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος), ειδικά κάποιων προβεβλημένων επαγγελμάτων (επαγγέλματα με κύρος), έτσι ώστε να τα απομυθοποιήσει.
-Προτρέψτε την “επαγγελματική” απασχόληση των εφήβων κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, ώστε να έχουν την ευκαιρία να βιώσουν τον κόσμο της εργασίας και να συνειδητοποιήσουν τις βασικές επαγγελματικές δεξιότητες που απαιτούνται, όπως συνέπεια, υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, συνεργασία, κ.ά.
-Αν χρειαστεί, διερευνήστε με τη βοήθεια Συμβούλων Επαγγελματικού Προσανατολισμού το επάγγελμα που ταιριάζει στο παιδί σας.
3ο Στάδιο- ΚΑΝΕ ΤΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΟΥ: καθόρισε τι είναι σημαντικό για σένα και τη ζωή σου, διατύπωσε τους στόχους σου και σχεδίασε πώς θα τους πετύχεις. Σε αυτό το στάδιο δεν είναι υποχρεωτικό για τον έφηβο να διαλέξει ένα συγκεκριμένο επάγγελμα αλλά να στοχεύσει σε έναν γενικό επαγγελματικό προσανατολισμό.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς:
– Μελετήστε κριτικά τις πληροφορίες που έχετε συγκεντρώσει με το παιδί σας για διάφορα επαγγέλματα και συζητήστε μαζί του τον βαθμό στον οποίο ταιριάζουν με τους στόχους που επιδιώκει στο μέλλον.
– Ενθαρρύνετε τον έφηβο να δημιουργήσει λίστα με τα υπέρ και τα κατά για τις επιλογές που το ενδιαφέρουν περισσότερο.
– Συζητήστε και διαβουλευθείτε με το παιδί σας για τις επιλογές του μέσα σε κλίμα αλληλοκατανόησης και αλληλοσεβασμού.
-Εκφράστε τη γνώμη σας αλλά και την εμπιστοσύνη σας στην ικανότητα του παιδιού σας να κάνει επιλογές που του ταιριάζουν. Όταν ο έφηβος επιλέξει με ελεύθερη βούληση και ενθουσιασμό τις σπουδές που ταιριάζουν στην προσωπικότητα, τις αξίες και τα ενδιαφέροντά του, θα βρει τον τρόπο να αποκτήσει και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να πετύχει στις σπουδές αυτές.
– Αναγνωρίστε τους φόβους του και υπενθυμίστε του ότι μπορεί να κάνει αλλαγές στις αποφάσεις που θα λάβει.
4ο Στάδιο- ΠΑΛΕΨΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ & ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΣΟΥ: Η επιλογή σπουδών καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό, πέρα από την καλή γνώση της δομής του εκπαιδευτικού συστήματος, των εκπαιδευτικών κατευθύνσεων και του συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και από τις μαθητικές επιδόσεις στα εξεταζόμενα μαθήματα.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς:
– Προσδιορίστε με το παιδί σας την εκπαίδευση και την κατάρτιση που χρειάζεται για να μπορέσει να πετύχει στην καριέρα που έχει επιλέξει.
– Θέστε μαζί με το παιδί σας τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα για την συστηματική και μεθοδική μελέτη.
– Στηρίξτε το παιδί σας, όταν στην πορεία προετοιμασίας συναντήσει εμπόδια και δυσκολίες.
– Ενθαρρύνετε το παιδί σας να επιμείνει στις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει.
– Συμπεριφερθείτε με κατανόηση στις συναισθηματικές μεταπτώσεις, τις αβεβαιότητες και τις ιδιοτροπίες των νέων, που είναι σύνηθες φαινόμενο στην κρίσιμη περίοδο της εφηβείας.
Η τελική απόφαση στη λήψη αποφάσεων για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές σπουδών και επαγγελμάτων πρέπει να είναι αποτέλεσμα της κατάκτησης της ατομικής αυτογνωσίας, της γνώσης του κόσμου των επαγγελμάτων, των προοπτικών, των συνθηκών εργασίας και της συνεκτίμησης άλλων σημαντικών παραγόντων, όπως των οικογενειακών, οικονομικών, εκπαιδευτικών και επιμέρους δεδομένων και καταστάσεων. Η όλη διαδικασία, τα βήματα μέχρι τη λήψη της σοβαρής αυτής απόφασης, πρέπει να γίνονται με σοβαρότητα, σύνεση και περίσκεψη. Σε όλο αυτό το δύσκολο μα και συνάμα προκλητικό ταξίδι προς τον σχεδιασμό του μέλλοντος η σταθερότητα, η αγάπη, η στήριξη που θα δείξουν οι γονείς σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο της ζωής του εφήβου μπορούν να αποτελέσουν το δίκτυ ασφαλείας αλλά και το εφαλτήριο για μια επιτυχημένη επαγγελματική επιλογή.
