Το εθνικό ορειβατικό μονοπάτι της Δυτικής Μακεδονίας (του Σπύρου Γκαραβέλλα)

Σε όσους έχουν ασχοληθεί με τα ορειβατικά μονοπάτια της Ελλάδας, είναι γνωστό πως στη χώρα μας υπάρχουν αρκετά τέτοια λόγω της μορφολογίας της. Δυο από αυτά ανήκουν στα λεγόμενα Ευρωπαϊκά και είναι το τμήμα του Ε4 που διασχίζει κάθετα τη χώρα και το τμήμα του Ε6 που τη διασχίζει οριζόντια.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας κι Αναρρίχησης αναφέρονται ονομαστικά άλλα δεκαεννέα μεγάλα μονοπάτια, τα λεγόμενα εθνικά, καθώς και πληθώρα μικρότερων τοπικών.

Από τα συγκεκριμένα δεκαεννέα, το 08 είναι το μόνο που βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου στη Δυτική Μακεδονία. Δυστυχώς δεν είναι σηματοδοτημένο στο σύνολό του, αντίθετα με τα Ε4 κι Ε6, αλλά μόνο επί μέρους τμήματά του κι όχι με την ονομασία 08. Ανασταλτικό παράγοντα επιπροσθέτως στην ανάδειξή του αποτελούν οι βανδαλισμοί στις πινακίδες σηματοδότησης όπως και η διέλευση μηχανών εντός των ορειβατικών μονοπατιών που αν και συμβαίνει σπάνια, είναι εξαιρετικά αποκαρδιωτικό φαινόμενο για τους λάτρεις των βουνών.

Η πορεία του μονοπατιού που περιγράφεται παρακάτω είναι ενδεικτική.

Είναι συρραφή καταγεγραμμένων τοπικών μονοπατιών από εξορμήσεις που έχει πραγματοποιήσει ο Σύλλογος Ελλήνων Ορειβατών (Σ.Ε.Ο.) Κοζάνης, η οποία έγινε με τη βοήθεια του νυν Εφόρου Ορειβασίας του Συλλόγου Τόλη Στάμου. Δεν υπάρχει κάπου δημοσιευμένη η συνολική διαδρομή του κι αυτή αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια ολοκληρωμένης καταγραφής του.

Στο κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας λοιπόν εκτείνεται η κεντρική οροσειρά της, που ξεκινά από τον Βαρνούντα κι ακολουθούν προς νότο τα Βέρνο ή Βίτσι, Μορίκι, Άσκιο ή Σινιάτσικο, Μέλλια ή Βέλλια με τελευταίο τον Μπούρινο ή Βούρινο.

Το 08 διατρέχει τη συγκεκριμένη οροσειρά συνδέοντας τους παρακείμενους οικισμούς.

Αφετηρία του είναι το γραφικό χωριό Νυμφαίο της Φλώρινας στις πλαγιές του Βιτσίου με κατεύθυνση αρχικά προς το Λέχοβο μέσα από τα πιο όμορφα δάση δρυός της Ελλάδας και λίγο πριν φτάσει σε αυτό λοξοδρομεί δυτικά προς τις κορυφές Κρόνος και Δούκας με σταθμό στην Κλεισούρα. Ακολούθως, διαμέσου του χωματόδρομου που βρίσκεται παράλληλα της κορυφογραμμής συναντά το μονοπάτι Μηλοχώρι- Βλάστη καταλήγοντας στο ξακουστό βλαχοχώρι στους πρόποδες του Μορικίου.

Με εκκίνηση απ΄τη Βλάστη διέρχεται μπροστά από το καταφύγιο του Χ.Ο.Ο.Π, ανεβαίνει στην κορυφή του Σινιάτσικου και κατεβαίνει στην Εράτυρα. Άχαρο θα χαρακτηρίζονταν το κομμάτι που συνδέει την Εράτυρα με τη Σιάτιστα μέσω Γαλατινής αφού το παλιό μονοπάτι έχει μετατραπεί σε ασφάλτινο δρόμο. Μετά τη Σιάτιστα κατευθύνεται προς το Παλαιόκαστρο. Πριν φτάσει στο χωριό, λίγο μετά την Εγνατία οδό την οποία διασχίζει υπόγεια, στρίβει ανατολικά στον χωματόδρομο που οδηγεί στο καταφύγιο του Ο.Σ. Σιάτιστας στον Μπούρινο. Η επιμέρους διαδρομή μέσω της πανέμορφης κοιλάδας του Μεσιού (Μεσιανού) Νερού τελειώνει στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

Το επόμενο τμήμα είναι κάπως ασαφές. Δυστυχώς δεν υπάρχει έντονο ορειβατικό ενδιαφέρον για τις κορυφές που βρίσκονται εκεί κοντά και συγκεκριμένα την Αετόραχη, το Μικρό Καστράκι το Φλάμπουρο και την Ανάληψη, ώστε να αναδειχθούν τοπικά μονοπάτια.

Μετά το χωριό Χρώμιο επιλέχθηκε ο χωματόδρομος προς τη μονή της Ζάβορδας αφού η κατεύθυνση του έχει πάντα νότιο προσανατολισμό. Η θέα της καινούργιας τεχνητής λίμνης σε όλη τη διάρκεια της πορείας αποζημιώνει τον ταξιδιώτη. Το ίδιο ισχύει και για το τμήμα Ζάβορδα-Παλιουριά που είναι κατά κύριο λόγο ασφάλτινο με κορυφαία στιγμή τη διέλευση της γέφυρας στον ποταμό Αλιάκμονα η οποία αλλάζει τη διάθεση του περιπατητή. Τελευταίο κομμάτι του 08 είναι η ανάβαση στα Καμβούνια προς το καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου Δεσκάτης στη Βουνάσα με τερματισμό στη Δεσκάτη.

Το συνολικό μήκος του 08 αγγίζει τα 150 χλμ με χαμηλότερο σημείο τα 380 μ. στη γέφυρα του Αλιάκμονα και υψηλότερο την κορυφή του Άσκιου στα 2107 μ.. Σε περίπτωση που κάποιος θα επιθυμούσε να το περπατήσει απ΄ άκρη σ΄ άκρη θα χρειάζονταν κατ’ εκτίμηση 6-11 μέρες, αναλόγως της φυσικής του κατάστασης και του όγκου των χιλιομέτρων που θα ήταν διατεθειμένος να διανύσει σε καθημερινή βάση.

Θα μπορούσαν να υπάρξουν παραλλαγές του, όπως τα τμήματα Βλάστης- Γαλατινής παρακάμπτοντας την Εράτυρα και Καταφύγιο Σιάτιστας- Κοιλάδα Μεσιού Νερού-Ασπροβούνι- Ανάληψη Ροδιανής-Καταφύγιο Κτενίου- Αιανή-Γέφυρα Ρυμνίου-Φρούριο-Ελάτη κι από κει ανάβαση προς τη Δεσκάτη. Επίσης ο πεζοπόρος για λόγους ασφαλούς ενυδάτωσης μπορεί να επιλέξει να κατευθυνθεί από το Χρώμιο μέσω των δημόσιων δρόμων και των χωματόδρομων δυτικά προς τα χωριά των Γρεβενών, Ποντινή, Παλαιοχώρι, Νεοχώρι, Παναγιά και Παλιουριά. Σε περίπτωση δε που υλοποιηθούν οι εξαγγελίες για κατασκευή πεζογέφυρας στην Ιερά Μονή Ζάβορδας ένα εξαιρετικό όπλο αξιοποίησης θα προστεθεί στη φαρέτρα όσων θεωρούν πως αξίζει να το αναδείξουν κι ενδιαφέρονται πραγματικά για τον εναλλακτικό τουρισμό.

Τελειώνοντας ας δούμε για παράδειγμα αντίστοιχες «καλές πρακτικές» προς αξιοποίηση μονοπατιών στο εξωτερικό, στα οποία περπατούν δεκάδες οδοιπόροι κάθε εβδομάδα. Εκεί, κάθε 15 με 20 χιλιόμετρα, βρίσκονται ενδιάμεσοι σταθμοί (χάνια, παρατηρητήρια, ξενώνες ή καταφύγια) για να αναπαυθούν, να σιτιστούν και να διανυκτερεύσουν οι περιπατητές, ενώ είναι αξιοσημείωτη η συμβολή της εκκλησίας και των σωμάτων ασφαλείας στο κομμάτι της φιλοξενίας.

Στόχος του άρθρου είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των φυσιολατρών για μια πανέμορφη άγνωστη στο ευρύ κοινό περιοχή με τεράστιες εναλλαγές και σημαντικά αξιοθέατα. Μακάρι να ενεργοποιήσει και τις τοπικές αρχές ώστε να συνεργαστούν οι εμπλεκόμενοι φορείς, να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, να εκσυγχρονιστούν οι ήδη υπάρχουσες και να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ας γίνει αρχικά το πιο σημαντικό κι εύκολο βήμα που είναι η επίσημη οριοθέτησή του.

Σε μια περιοχή κατά βάση ορεινή, δίχως θάλασσα, με τα αποθέματα ενεργειακών πρώτων υλών να εξαντλούνται, τη νεολαία να φεύγει και τα χωριά να ερημώνουν, ο εναλλακτικός τουρισμός είναι μια λύση.

Το 08 είναι ένα άγνωστο ανεκμετάλλευτο πλεονέκτημα του τόπου μας. Ας το ανακαλύψουμε, ας το χαρούμε καθώς θα το εξερευνούμε κι είναι στο χέρι μας να το αναδείξουμε γιατί πραγματικά αξίζει.