Κάποιες προσωπικές μνήμες της δεκαετίας του ’60 με αφορμή τα 100 χρόνια του ΕΒΕ Κοζάνης (του Λ. Τσικριτζή)

Με αφορμή τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια του ΕΒΕ ανεβάζω μερικές φωτογραφίες της δεκαετίας 1955-65 και λίγα σχόλια σχετικά με τις προσπάθειες των επαγγελματιών και βιοτεχνών της Κοζάνης να οργανωθούν συνδικαλιστικά στη μεταπολεμική (κατεστραμμένη) Ελλάδα.

Οι φωτογραφικές στιγμές είναι από συνάξεις και δράσεις που οργάνωναν οι επικεφαλής των επαγγελματιών, από συναντήσεις τους με πολιτικούς, από Συνέδρια των σωματείων και των ομοσπονδιών τους.

Οι πρωτεργάτες ήταν άνθρωποι απλοί, με λίγα κολυβογράμματα, οι οποίοι παρά την κούραση της δουλειάς (καθημερινά δεκάωρα και Σάββατο και συχνά Κυριακή) ξέκλεβαν από το λιγοστό χρόνο τους και αγωνίζονταν να στήσουν ξανά στα πόδια τους το ΕΒΕ Κοζάνης, την τοπική Ομοσπονδία, καθώς και τη «Γενική Συνομοσπονδία  επαγγελματιών και βιοτεχνών Ελλάδος» (πρόδρομο της σημερινής ΓΣΕΒΕΕ). Ο χώρος ήταν δύσκολος με μπόλικη δυσπιστία σε κάθε τι νέο (π.χ κοινωνική ασφάλιση) και με πολλά ετερόκλητα σινάφια που έπρεπε να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι. Έπρεπε δηλ. να παραμερίσουν τους κλαδικούς ανταγωνισμούς, να προτάξουν τη συλλογική από την ατομική επιβίωση και να καταλάβουν ότι το επάγγελμά τους είχε ημερομηνία λήξης, γιατί η εκβιομηχάνιση και η μαζική παραγωγή ήταν προ των πυλών και άρα θα έπρεπε να συνεταιριστούν ή γενικά να συνεργαστούν και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Ραφτάδες, τσαγκαράδες, μαραγκοί, βυρσοδέψες (ταμπάκηδες), αλλά και έμποροι, «μεγαλοβιοτέχνες» κ.α. όφειλαν να  αποκτήσουν κοινό βηματισμό και να οργανωθούν στο νέο, μεταπολεμικό τοπίο.

Να αναφέρω ορισμένα ονόματα από τους επιμέρους επαγγελματικούς χώρους και κυρίως όσους εμφανίζονται στις φωτογραφίες.

Ραφτάδες (ξεκινώ από το οικογενειακό μας ..γήπεδο), όπου βασικοί στην ομάδα ήταν  ο Γιάννης Τσικριτζής, Προκόπης Γκατζογιάννης, Μαν. Παπαδέλης, Απ. Ιωαννιδης, Χρ. Σιαμπανόπουλος, Ι. Μπομπόναρης κ.α. (βλ. άρθρο Κ. Νταβουλτζίδη 2009). Οι ραφτάδες ίδρυσαν το 1963 τον επιτυχημένο «Συνεταιρισμό εμποροραπτών – ραπτών Κοζάνης» με πρόεδρο τον Ι. Τσικριτζή. Βασικός στόχος να παραμερίσουν τους μεσάζοντες και να πετύχουν καλύτερες τιμές στην αγορά υφασμάτων. Επίσης οι ραφτάδες, όντας ένα από τα δυναμικότερα επαγγελματικά σωματεία της πόλης, πρωτοστάτησαν στην αναδιοργάνωση και λειτουργία της «Ομοσπονδίας επαγγελματο-βιοτεχνών Κοζάνης» με πρόεδρο επί σειρά ετών τον Ι. Τσικριτζή και τέλος στήριξαν τη λειτουργία του ΕΒΕ την προδικτατορική περίοδο.

Τσαγκαράδες – υποδηματοποιοί. Είχαν καλή οργάνωση με πολλούς «νοικοκυραίους» που ισοπεδώθηκαν όταν βγήκε στην αγορά το έτοιμο παπούτσι και έζησαν δύσκολες μέρες. Από τους πρωτεργάτες εκείνης της περιόδου ο ακάματος Γ. Τσέλιος.

Μαραγκοί και Επιπλοποιοί. Επίσης ζωντανό σωματείο με εκπρόσωπο για πολλά χρόνια τον αειθαλή Γιάννη Μητσόπουλο και άλλους

Μπακάληδες. Κι αυτοί μέσα στις διεργασίες των επαγγελματιών της Κοζάνης με τον .. πειραιώτικο αέρα του Πάτροκλου Σκαφίδα, που ρίζωσε εδώ ως Κοζανίτης γαμπρός, τον Γ. Σιόγκα (που θήτευσε αργότερα και ως πρόεδρος στην Ομοσπονδία) κ.α

Βυρσοδέψες. Σωματείο που έσβησε κι αυτό μαζί με το επάγγελμα. Εκπροσωπούνταν κυρίως από τον Στεφ. Γκλιάνα, τον Ζ. Τσιόπτσια κ.α

Δεν ωφελεί να συνεχίσουμε με άλλα ονόματα και σωματεία εκείνης της εποχής (ήταν πολλά και με αξιόλογους εκπροσώπους), διότι 1^ον) δεν διαθέτουμε τις ανάλογες γνώσεις και πληροφορίες, παρά μόνο μερικές οικογενειακές μνήμες, και 2^ον) δεν έχουμε καμιά πρόθεση να υποκαταστήσουμε τους «καθ’ ύλην αρμόδιους». [Με την ευκαιρία ας σημειωθεί ότι το site του EBE (στα «Αφιερώματα») και το site της ΓΣΕΒΕΕ δεν έχουν πολλά ιστορικά δεδομένα για όποιον θέλει να αναζητήσει ή να διασταυρώσει δικά του στοιχεία].

Μετά την παρένθεση πίσω στα παλιά. Οι εκπρόσωποι του επαγγελματο-βιοτεχνικού χώρου εκείνα τα χρόνια έπρεπε να πολεμήσουν σε πολλά μέτωπα : στο πρωτοβάθμιο σωματείο, στις ομοσπονδίες, στο ΕΒΕ. Έτσι αρκετοί ήταν συγχρόνως και μέλη στις Διοικήσεις κι άλλων οργάνων. Αναφέρονται ενδεικτικά ο Ι. Μητσόπουλος, Γ. Τσέλιος, Ν. Γκουντιός, Ν. Κίτσιος, Ι. Τσικριτζής που ήταν συγχρόνως και μέλη του Δ.Σ του ΕΒΕ με πρόεδρο τον αρτοποιό Θωμά Τσιότσια. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να κάνουμε στο Ν. Γκουντιό, ο οποίος υπηρέτησε επί πολλά χρόνια το ΕΒΕ ως μέλος και αργότερα πρόεδρος της Διοίκησης. Εκπροσωπούσε άτυπα και το χώρο της ανερχόμενης μεσαίας βιοτεχνίας, ως ιδιοκτήτης του θρυλικού ΨΥ.ΠΑ.ΚΟ. (Ακόμα έχουμε στο υπόγειό μας στον Αυλιώτη σακούλες με άσωτα «ψυπακά» που χρησιμοποιούσαμε στα παιγνίδια της γειτονιάς και  μάλιστα είχαν και .. ανταλλακτική αξία)

Τελευταίο, αλλά όχι ασήμαντο: Οι άνθρωποι που αγωνίζονταν στα μετερίζια της προδικτατορικής περιόδου έτρεχαν χωρίς καμιά ιδιοτέλεια, χωρίς καμιά αμοιβή, άμεση ή έμμεση. (Το αντίθετο μάλιστα, έβαζαν από τη τσέπη τους). Υπηρέτησαν ως πραγματικοί πατριώτες τον τόπο και τον κλάδο τους, χωρίς μεγαλοστομίες και κούφια λόγια, ακολουθώντας το γνωστό στίχο  «λιγότερα συνθήματα και πιο πολλή δουλειά»

Κλείνοντας να πούμε ότι αυτό το σύντομο «ρεπορτάζ» ήταν κι ένα είδος μικρού πολιτικού μνημόσυνου για τον πατέρα μας Γιάννη Τσικριτζή, που πέθανε τέτοια εποχή (Ιανουάριος) το 1983, την ημέρα των Φώτων, γιορτή της Φάνης. Την ίδια μέρα, μετά από 36 χρόνια (6-1-2019), ήρθε στη ζωή η καινούρια εγγόνα μας, η οποία μαζί τα υπόλοιπα δισέγγονα θα γνωρίσουν τον προπάππο τους από φωτογραφίες και σχόλια σαν και τούτα, αλλά κι επειδή θα βιώσουν, θέλοντας και μη,  το βασικό .. χούι  που έχει αυτό το σόι, δηλ. τα άσωτα μασλάτια και γραψίματα για τα παλιά και τα καινούρια.

Ακολουθούν οι φωτογραφίες

Λ. Ι. Τσικριτζής

1958-60. Μπροστά στο Δημαρχείο. Εκπρόσωποι επαγγελματικών οργανώσεων (Συνομοσπονδίας 😉 με το δήμαρχο Ματιάκη. Διακρίνονται: κέντρο-δεξιά Ν. Γκουντιός. αριστερά Γ. Τσέλιος, Ι. Τσικριτζής και στο βάθος πίσω Λευτ. Ελευθεριάδης

1963. Εγκαίνια Συν/σμού ραπτών. Διακρίνονται Ι. Τσικριτζής, Αθ. Σιάτρας, Ι. Μπομπόναρης, Απ. Ιωαννίδης, Επ. Στυλιανίδης

1962-66. Πανελλήνιο συνέδριο επαγγελματο-βιοτεχνών. Στο προεδρείο ο Ι. Τσικριτζής

1965-66 Συνέδριο επαγγελματο-βιοτεχνών (ή ραπτών) με εκπροσώπους και από Κοζάνη. Μέγαρο Βαρβιτσιώτη, Θεσσαλονίκη

1965. Συνάντηση με τον Υπουργό Μιχαλάκη Παπακων/νου. Ι. Μητσόπουλος και Ι. Τσικριτζής από αριστερά και ο ταξιτζής Προκόπης ;
1966. Συν/σμός ραπτών. Διακρίνονται Κ. Νταβουλτσίδης (λογιστής), Γκουσγκούνης, Ι. Μπομπόναρης, Απ. Ιωαννίδης,  κ.α

1965-67.  Φωτογραφία από ταβερνείο της Κοζάνης: Η «συνδικαλιστική» παρέα (μέλη του Δ.Σ της ομοσπονδίας) ξεκλέβει λίγο χρόνο για να δει πώς περπατάει η δ’λειά στα σωματεία και να πιει καμιά κούπα. Από δεξιά: Ι. Τσικριτζής, Ι. Μητσόπουλος, Π. Σκαφίδας, Γ. Τσέλιος και Μάλαμας (δικαστικός κλητήρας)