(Εφορείες Αρχαιοτήτων Κοζάνης & Γρεβενών-Εγκαίνια αρχαιολογικής συλλογής στην Κοζάνη (Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου)

Ίδρυση ΕΦΑ: Σύμφωνα με την εφημερίδα της Κυβερνήσεως αρ. φύλλου 171 με ημερομηνία 28 Αυγούστου 2014 ιδρύονται πεντήκοντα δύο (αρ.52) Εφορείες Αρχαιοτήτων ανά την Επικράτεια. Για την Κοζάνη κθ)Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης με έδρα την Αιανή με χωρική αρμοδιότητα την περιφερειακή ενότητα Κοζάνης λ) Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών με έδρα τα Γρεβενά με χωρική αρμοδιότητα την περιφερειακή ενότητα Γρεβενών. Σύμφωνα με το νέο νόμο οι Εφορείες Αρχαιοτήτων αποτελούνται από τα ακόλουθα Τμήματα: α) Τμήμα Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων (έως τον 4^ο αιώνα) β) Τμήμα Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων (από τον 4^ο αιώνα ως το 1830 και νεώτερα). Έτσι με τον παραπάνω νόμο καταργήθηκε η Λ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων με έδρα την Αιανή με αρμοδιότητα τις Π.Ε Κοζάνης και Γρεβενών και η 17^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με έδρα τα Γρεβενά με αρμοδιότητα τις Π.Ε Κοζάνης και Γρεβενών

ΕΦΑ Γρεβενών: Σήμερα 10 Δεκεμβρίου 2016 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών στεγάζεται στην Κοζάνη στην οδό Δημογεροντίας 10 δίπλα από το Μέγαρο της Ιεράς Μητροπόλεως Κοζάνης εκεί όπου στεγαζόταν η 17^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων που σύμφωνα με το νόμο έπρεπε να στεγάζεται στα Γρεβενά.

“Η 17η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, σε επίπεδο Διεύθυνσης, έχει έδρα τα Γρεβενά και αρμοδιότητα που εκτείνεται στους Νομούς Κοζάνης και Γρεβενών. Είναι νεοσύστατη, ιδρύθηκε το 2006 και κύριο έργο της είναι η προστασία, προβολή και ανάδειξη των αρχαιοτήτων στους ανωτέρω Νομούς, που ανάγονται στους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους”¹ Το ερώτημα είναι λειτούργησε από την ημέρα ιδρύσεως 2006 ως το 2014 που καταργήθηκε στα Γρεβενά;

Ο δήμος Γρεβενών με αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου α)αριθμός απόφασης 339/2015 με ημερομηνία 20 Ιουλίου 2015 παραχωρεί το χώρο της Μαθητικής Εστίας για προσωρινή στέγαση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών. Συμφωνεί με τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης του νέου κτιριακού συγκροτήματος από το Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ².

Στο Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας για να λειτουργήσει ως Φοιτητική Εστία προς εξυπηρέτηση των φοιτητών της πόλης των Γρεβενών και

Στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών για την στέγασή της προς εξυπηρέτηση των αναγκών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας³.

β) Με τη συνεδρίαση της 23^ης Μαρτίου 2016 παραχωρήθηκε το ιστορικό οίκημα “Μύλος Μπούσιου” για την ίδρυση πολεμικού Μουσείου και στέγαση εφορείας αρχαιοτήτων Γρεβενών⁴.

Το θέμα της στέγασης της ΕΦΑ Γρεβενών πρέπει να λυθεί. Πρωτοβουλία οφείλουν να πάρουν η Περιφερειακή Ενότητα, ο Δήμος Γρεβενών, ο βουλευτής, οι φορείς. Πρέπει να βρεθεί αρχικά δημόσιος χώρος για προσωρινή στέγαση, διαφορετικά ας γίνει ενοικίαση ιδιωτικού χώρου. Στην Κοζάνη λειτουργούν Γενικά Αρχεία Κράτους σε μισθωμένο κτήριο στα Γρεβενά τα Γενικά Αρχεία με πλούσια δραστηριότητα στεγάζονται στο Διοικητήριο της Περιφερειακής Ενότητας. Ο βουλευτής μας οφείλει να κάνει παράσταση στην προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς την κ. Ελένη Κόρκα και στο Υπουργείο Πολιτισμού, να θέσει το θέμα με επερώτηση στη Βουλή για το κενό που υφίσταται στην εγκατάσταση της υπηρεσίας στα Γρεβενά.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα στα Γρεβενά είναι πάρα πολλά: Δίπορο, Καρπερό, Κνίδη, Μυρσίνα, Καστρί, Πριόνια…

Εγκαίνια Αρχαιολογικής Συλλογής στην Κοζάνη: Πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016 στο νεοκλασικό κτήριο επί της οδού Δημοκρατίας 10 (κοντά στην πλατεία, ανεβαίνοντας για Δικαστικό Μέγαρο και Διοικητήριο) από την προϊσταμένη της ΕΦΑ Κοζάνης κ. Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη κι από την προϊσταμένη της Γενική Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς την κ. Ελένη Κόρκα. Κεντρική ομιλήτρια της εκδήλωσης η προϊσταμένη κ. Α.Χονδρογιάννη. Σύντομους χαιρετισμούς απεύθυναν ο εκπρόσωπο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Φώτης Κεχαγιάς, ο δήμαρχος Κοζάνης Λευτέρης Ιωαννίδης, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού Έλενα Κόρκα και η πρώην διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου – Μεντεσίδη. Χαρακτηριστικό της εκδήλωσης ο πολύς κόσμος που όλοι μας φύγαμε ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα, από τα πολλά εκθέματα. Με το τέλος της περιήγησης ακολούθησε κέρασμα με νηστήσιμα και μη εδέσματα στον αύλειο χώρο. Όλα ήταν όμορφα. Αξίζουν συγχαρητήρια σε όσους εργάστηκαν για το στήσιμο της αρχαιολογικής συλλογής που σίγουρα κοσμεί την πόλη μας.

Το κτήριο είναι δωρεά του οίκου Κατσικά-Παναγιωτίδη προς το δήμο ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε για στέγαση της αρχαιολογικής συλλογής. Εκτίθενται εκθέματα από πολλούς οικισμούς της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης σε πέντε (αρ.5) αίθουσες α) προϊστορικά ευρήματα όπως πήλινα αγγεία, λίθινα εργαλεία μεταξύ των οποίων το αρχαιότερο εργαλείο της Ελλάδας ο παλαιολιθικός χειροπέλεκυς Παλαιοκάστρου ηλικίας 100.000 χρόνων περίπου. (6.500 ως 700 π.Χ.) β)μεταλλικά αντικείμενα. Τα παλιότερα ανάγονται στην 5^η π.Χ χιλιετία. Μεταξύ αυτών όπλα, κοσμήματα γ)πήλινα αγγεία και ειδώλια δ)ταφικά ευρήματα ε)στήλες και αγάλματα θεοτήτων. Εδώ με χαρά αντίκρισα το αγαλματίδιο με την τριπρόσωπη κεφαλή. Προέρχεται από την αρχαιολογική συλλογή Λικνάδων Βοΐου. Όταν το 1981 τοποθετήθηκα ως δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Διχείμαρρου χρεώθηκα και την αρχαιολογική συλλογή Λικνάδων που στεγαζόταν σε αίθουσα του εκεί μη λειτουργούντος δημοτικού σχολείου. Όταν επισκέφτηκα τη συλλογή συνάντησα τον πρόεδρο της κοινότητας δε θυμάμαι το όνομά του. Ο πρόεδρος με υπευθυνότητα, με σοβαρότητα με προσκάλεσε στην οικία του. Εκεί μου αποκάλυψε «δάσκαλε κάτω από το κρεβάτι που κοιμάμαι φυλάω το άγαλμα της θεάς με τα τρία πρόσωπα. Δεν το αποχωρίζομαι γιατί φοβάμαι να μη μου το κλέψουν». Το είχε επιμελώς τυλιγμένο σε κουβέρτα. Με χαρά το είδα να εκτίθεται στην αρχαιολογική συλλογή άμεσα θυμήθηκα τον ευσυνείδητο πρόεδρο που συνέβαλε τα μέγιστα στη διάσωση των αρχαιοτήτων του χωριού του.

Στον αύλειο χώρο εκτίθενται μαρμάρινα και λίθινα ευρήματα. Εντυπωσιάζουν οι δύο μαρμάρινες σαρκοφάγοι της Κοζάνης και του Κέντρου Γρεβενών. Τα εκθέματα είναι πάρα πολλά από όλες τις περιoχές της Π.Ε Κοζάνης.

Για πρώτη φορά η έκθεση εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 1989. Έπαψε να λειτουργεί με το σεισμό του 1995. Πολλά από τα ευρήματα βρέθηκαν με τις σωστικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στα ορυχεία της ΔΕΗ και κατά τη διάρκεια της κατασκευής της Εγνατίας οδού. Λόγω ελλείψεως χώρου δεν εκτίθενται όλα τα εκθέματα.

Σημασία: Η αρχαιολογική συλλογή δείχνει περίτρανα την κατοίκηση της περιοχής με ανθρώπους με ανώτερο τεχνικό πολιτισμό, απερίφραστα καταδεικνύει την ενότητα του ελλαδικού χώρου. Τα εκθέματα είναι σημαντικά, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς του πολιτισμού της πόλης. Η επισκεψιμότητα θα είναι μεγάλη. Η πόλη της Κοζάνης σε συνδυασμό με την παρουσία νεοκλασικών κτηρίων όπως του Ερμιόνιου, του δημαρχείου, του Βαλταδώρειου, του δημοτικού σχολείου Χ.Μούκα, της Εθνικής Τράπεζας, την καινούργια πλατεία, το καμπαναριό, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου, η Μητρόπολη και πρωτίστως το Ιστορικό-Λαογραφικό & Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης αποτελούν τα καμάρια της πόλης και σίγουρα αποτελούν τουριστικό προορισμό.

Το ίδιο πρέπει να γίνει και για τα Γρεβενά. Υπάρχουν και εκεί πλεονεκτήματα. Η αναβάθμιση του Γρεβενίτη ποταμού, ο τόπος αναψυχής στο Καστράκι με το υπαίθριο θέατρο, το ρολόι στην πλατεία της Ελευθερίας, τα καταστήματα εστίασης, τυροκομικών προϊόντων, τα μανιταροπροϊόντα, το παλαιοντολογικό μουσείο, σε συνδυασμό με τη λειτουργία αρχαιολογικού Μουσείου με τα πολλά αρχαιολογικά εκθέματα που βρέθηκαν στην περιοχή θα συμπληρώσει την αρχαιολογική ενότητα των δύο πόλεων που τόσο κοντά βρέθηκαν οι πόλεις με τη λειτουργία της Εγνατίας οδού. Ως κάτοικος της Κοζάνης ένοιωσα μία ικανοποίηση για την αρχαιολογική συλλογή Κοζάνης, ως γρεβενιώτης νοιώθω μία απογοήτευση που από το 2006 δεν κατέστη δυνατό να στεγασθεί η 17^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σήμερα έχει καταργηθεί, και δε βρίσκεται τρόπος να στεγασθεί έστω και προσωρινά η νεοσυσταθείσα, το 2014, Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών στα Γρεβενά ή σε ένα κτήριο των πρώην Δήμων , σε ένα δημοτικό σχολείο από τα πολλά μη λειτουργούντα, όπως ορίζεται στο ΦΕΚ 171/ 28-8-2014.