Ερώτηση: Τα αποτελέσματα του 2018 που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, με τις μεγάλες ζημιές, προκάλεσαν ποικίλα σχόλια, και ανησυχίες για το μέλλον της ΔΕΗ, πράγμα που αποτυπώθηκε και στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου. Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση;
Απάντηση: Τα οικονομικά αποτελέσματα του 2018 αν και αναμενόμενα δεν είναι ικανοποιητικά. Αδικούν τις προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια με τις οποίες εκτός των άλλων μειώσαμε τις ελεγχόμενες δαπάνες και τα χρηματοοικονομικά, κατά € 160 εκατ. Είναι ακόμη αναντίστοιχα με το πλούσιο δυναμικό και βέβαια με το επενδεδυμένο κεφάλαιο της ΔΕΗ. Ωστόσο -όπως θα εξηγήσω στη συνέχεια- κάθε άλλο παρά προβληματική, μη αντιστρεπτή κατάσταση αποτυπώνουν. Και βέβαια δεν έχουν καμία βασιμότητα χαρακτηρισμοί όπως «συστημικός κίνδυνος» ή «εταιρεία ζόμπι» που έχουν ακουστεί, ατυχώς, από δημόσιους παράγοντες. Άλλωστε οι Οίκος S&P έδωσε τη δική του απάντηση για αυτά.
Σε ότι αφορά στα σχόλια διακρίνω δύο κατηγορίες. Αυτά των έγκυρων οικονομικών αναλυτών, που χαρακτηρίζονται από ψυχραιμία, και προσπάθεια εντοπισμού των αιτιών, και εκείνα με έκδηλη την πολιτική σκοπιμότητα που χαρακτηρίζονται από καταστροφολογία και απόπειρα δικαίωσης προηγούμενων επιλογών.
Την πρώτη κατηγορία των σχολίων την ακούμε με προσοχή, λαμβάνουμε υπόψη τις παρατηρήσεις, με άλλα λόγια συνδιαλεγόμαστε με τους αναλυτές.
Για τις πολιτικές σκοπιμότητες προφανώς δεν είναι ο ρόλος μου να μετάσχω στη σχετική αντιπαράθεση. Θα τονίσω ωστόσο, όπως έχω πει από την αρχή της θητείας μου, ότι η ΔΕΗ είναι Εθνικό Κεφάλαιο και πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς τις σκοπιμότητες της εκάστοτε πολιτικής συγκυρίας, όπως οι εκλογές. Και ακόμη ότι άλλο κριτική, παράθεση πολιτικών προτάσεων και προγραμμάτων, και άλλο μηδενιστική αντιμετώπιση και καταστροφολογία, που μόνο ζημιά μπορεί να προκαλέσει στην επιχείρηση. Δεν θέλω να πιστέψω ότι μπορεί ορισμένοι να έχουν ακριβώς αυτό το στόχο, την απαξίωση της ΔΕΗ!
Ερώτηση: Αν και αντιλαμβάνομαι τη θέση σας για αποφυγή της πολιτικής αντιπαράθεσης, θα ήθελα να επιμείνω και να σας ζητήσω την άποψή σας για παλαιότερες επιλογές όπως η «Μικρή ΔΕΗ», και επίσης για την κατάσταση που παραλάβατε σε σύγκριση με τη σημερινή εικόνα.
Απάντηση: Όπως έχετε διαπιστώσει όλα αυτά τα χρόνια έχω επιλέξει να μην αναφέρομαι στο παρελθόν. Δεν το θεωρώ ούτε σκόπιμο ούτε επωφελές για τη ΔΕΗ, για την οποία το δικό μου καθήκον είναι να ενεργώ με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, συσπειρώνοντας στους στόχους ανάπτυξης της επιχείρησης όλο το δυναμικό της, στελέχη και απλούς εργαζόμενους. Αυτό φυσικά κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι δεν έχω να πω πράγματα για σοβαρότατα λάθη και παραλείψεις που έχουν γίνει, το βαρύ τίμημα των οποίων καταβάλλουμε σήμερα. Είμαι βαθύτατα απογοητευμένος και προβληματισμένος για την παντελή έλλειψη αυτοκριτικής όσων διαχειρίστηκαν τον τομέα του ηλεκτρισμού από υπεύθυνες θέσεις.
Ας δούμε τώρα τι παραλάβαμε, από οικονομική μόνο άποψη. Το 2014 η ΔΕΗ μαζί με τον ΑΔΜΗΕ, είχε € 91 εκατ. κέρδη. Χωρίς τον ΑΔΜΗΕ, και εάν η τιμή των δικαιωμάτων CO2 ήταν το 2014 ίδια με το 2018 ( 16 € αντί 6 € ο τόνος) η ΔΕΗ θα είχε ζημιές € 410 εκατ. Εάν μάλιστα τότε είχε καθιερωθεί η έκπτωση συνέπειας 15%, οι ζημιές θα ξεπερνούσαν τα € 700 εκατ. Πρέπει ακόμη να ληφθεί υπόψη η μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στην αγορά κατά 15% (2018: 82% έναντι 97% το 2017) λόγω του ανοίγματος της αγοράς το οποίο όλοι πρεσβεύουν ώστε να προκύψει το πραγματικό μέτρο σύγκρισης, της ΔΕΗ του 2014 με τη ΔΕΗ του 2018.
Τέλος το 2014 είχαν ήδη δημιουργηθεί τα μεγάλα ελλείμματα του Ειδικού Λογαριασμού των ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), συνεπεία των λανθασμένων πολιτικών για τις ΑΠΕ το 2008-2013, και για τα οποία η ΔΕΗ κατέβαλε από το 2016 μέχρι και το 2018, € 578 εκατ.
Ερώτηση: Και η Μικρή ΔΕΗ;
Απάντηση: Σε ότι αφορά στη Μικρή ΔΕΗ, που όλο και πιο συχνά και έντονα αναφέρεται τελευταία, ίσως όχι μόνο για λόγους δικαίωσης των τότε επιλογών, η εικόνα έχει ως εξής. Η Μικρή ΔΕΗ, που θα πωλούνταν σε ιδιώτες επενδυτές περιλάμβανε τον ΑΗΣ Μελίτης με τα παρακείμενα ορυχεία, τον ΑΗΣ Κομοτηνής, Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς ισχύος 930 MW, και το 30% των πελατών της ΔΕΗ. Το τελευταίο εξαιρετικά αμφίβολης συνταγματικότητας λόγω υποχρεωτικής αλλαγής προμηθευτή. Με αυτό το σχέδιο υποτίθεται ότι θα δημιουργείτο ανταγωνισμός και θα άνοιγε η αγορά, πράγμα που ως χώρα είχαμε αποφύγει να κάνουμε την προηγούμενη 15ετία. Αντίθετα η αγορά τραυματίστηκε καίρια και το άνοιγμα της αναχαιτίστηκε από τη γνωστή υπόθεση ENERGA–HELLAS POWER, αποτέλεσμα συγκεκριμένων σφαλμάτων (;) για τα οποία κανείς δεν ανέλαβε ποτέ τουλάχιστον την πολιτική ευθύνη. Σημειώνω ότι από αυτή την υπόθεση ο Όμιλος ΔΕΗ ζημιώθηκε εκατοντάδες εκατομμύρια. Μόνο το 2017 η ΔΕΗ κατέβαλε € 128 εκατ.
Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι η ΔΕΗ, με την πώληση της Μικρής ΔΕΗ θα εισέπραττε σημαντικά ποσά. Αναφέρονται διάφορα νούμερα, από 1,5 έως 4 δις, με έντονη την υποκειμενικότητα. Όλα είναι αβάσιμα αφού ούτε μελέτη αποτίμησης είχε γίνει, ούτε έγινε ποτέ διαγωνισμός για να αποφανθεί η αγορά. Και βέβαια δεν συνυπολογίζονται οι παράπλευρες απώλειες και οι παρεμπίπτουσες οικονομικές επιπτώσεις για την ίδια τη ΔΕΗ.
Προσωπικά δεν θέλω να αναλογιστώ τη ΔΕΗ σήμερα χωρίς τους Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς των 930 MW που της αποφέρουν περίπου € 100 εκατ. το χρόνο, και τον ΑΗΣ Κομοτηνής, σταθμό ΦΑ ιδιαίτερης αξίας σήμερα, ενόψη των περιορισμών της λιγνιτικής παραγωγής.
Γενικά κρίνοντας με τους όρους του σήμερα, αποστασιοποιημένα από τις φορτίσεις του παρελθόντος, θεωρώ ότι η Μικρή ΔΕΗ δεν είχε να προσφέρει τίποτε θετικό στην αγορά, στους καταναλωτές και στην οικονομία. Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, που δεν προσφέρεται σε διοικητικά μέτρα και κατασκευές απλά για να ικανοποιηθούν επιφανειακά γενικότερες πολιτικές. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε χώρας, η αποτυχία είναι η πιθανότερη κατάληξη. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για τα ΝΟΜΕ.
Ερώτηση: Ας επανέλθουμε στα αποτελέσματα. Πως τα αναλύετε και τα αποτιμάτε; Ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν σε αυτά;
Απάντηση: Κατ’ αρχάς να υπενθυμίσω, χωρίς αυτό να σημαίνει αναζήτηση άλλοθι, ότι και το 2008 η ΔΕΗ και μάλιστα ως μονοπώλιο μαζί με τη δραστηριότητα της Μεταφοράς (μετέπειτα ΑΔΜΗΕ) είχε ζημιές € 400 εκατ. Χωρίς τη Μεταφορά οι ζημιές θα ξεπερνούσαν τα € 500 εκατ., ενώ το EBITDA θα ήταν μόνο € 147 εκατ. Στη συνέχεια ωστόσο ανέκαμψε.
Από τις ζημιές του 2018 τα € 407 εκατ. είναι εφάπαξ λογιστικές εγγραφές χωρίς καμία συνέπεια ρευστότητας. Τα € 243 εκατ. αφορούν σε απομείωση της λογιστικής αξίας της Μελίτης και της Μεγαλόπολης που έγινε από σύμβουλο ενόψη της πώλησής τους, και τα υπόλοιπα € 164 εκατ. είναι πρόβλεψη έναντι των μελλοντικών αποζημιώσεων των συνταξιοδοτούμενων εργαζομένων.
Επί πλέον € 109,5 εκατ. είναι σχηματισμός πρόβλεψης έναντι τόκων που διεκδικεί ο ΑΔΜΗΕ για τους οποίους εκκρεμούν δικαστήρια. Πρόκειται για ποσά που η ΔΕΗ υποχρεούται να καταβάλλει στον ΑΔΜΗΕ έστω και εάν δεν τα έχει εισπράξει. Είναι λοιπόν εύλογο το αίτημα το θέμα να αντιμετωπιστεί νομοθετικά.
Πέραν αυτών:
-
€ 196 εκατ. καταβλήθηκαν για τα ελλείμματα του ΕΛΑΠΕ.
-
€ 224 εκατ. είναι η ζημιά λόγω ΝΟΜΕ, τα οποία ευελπιστούμε ότι θα μειωθούν με την πώληση των λιγνιτικών μονάδων, αν και πάγιο αίτημα και δικαστική διεκδίκηση της ΔΕΗ είναι το τερματισμός τους.
-
€ 128 εκατ. αφορούν στην πρόσθετη επιβάρυνση των δικαιωμάτων CO2 σε σχέση με το 2017 (συνολική επιβάρυνση CO2 € 279,5 εκατ.).
Είναι φανερό ότι χωρίς αυτούς τους εξωγενείς παράγοντες, τις επιπτώσεις των οποίων αποφύγαμε να μεταφέρουμε στην κατανάλωση, δεν θα υπήρχαν ζημιές.
Ερώτηση: Δηλαδή δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας; Προς τι τα σχόλια του Ορκωτού Ελεγκτή;
Aπάντηση: Yπάρχει λόγος επαγρύπνησης και ετοιμότητας. Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω την εικόνα. Οι τιμές των δικαιωμάτων CO2 είναι ένας αστάθμητος παράγοντας με ενδεχόμενες σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στα οικονομικά της ΔΕΗ. Κι αυτό παρά την αναμενόμενη έγκριση από την ΕΕ του μηχανισμού αποζημίωσης ισχύος (τα γνωστά ΑΔΙ),και από το σύστημα διαχείρισης κινδύνου που καθιερώσαμε και λειτουργούμε από πέρσι στη ΔΕΗ. Προσθέτω ότι πέραν της επιβάρυνσης της λιγνιτικής -κυρίως- παραγωγής, οι τιμές των δικαιωμάτων CO2 συντελούν σε αύξηση της Οριακής Τιμής του συστήματος, δηλαδή της χονδρικής τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2018 σε σχέση με το 2017 η αύξηση αυτή ήταν της τάξης του 25%.
Με την άνοδο της Οριακής Τιμής η ΔΕΗ επιβαρύνεται σημαντικά, καθώς για να καλύψει τις ανάγκες των πελατών της αγοράζει πάνω από το 70% της απαιτούμενης ενέργειας από το σύστημα, δηλαδή από τους άλλους παραγωγούς, με την Οριακή Τιμή. Κι αυτό γιατί η ενέργεια που παράγει η ίδια είναι πολύ λιγότερη από τις ανάγκες των πελατών της. Επιπλέον ένα σημαντικό τμήμα της παραγωγής της διατίθεται για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών (π.χ μεγάλη βιομηχανία) σε πολύ χαμηλές τιμές, και ένα άλλο μεγάλο μέρος διατίθεται για τα ΝΟΜΕ, σε τιμές 20% και πλέον χαμηλότερες της Οριακής Τιμής.
Αυτά ακριβώς ήθελε να τονίσει ο Ορκωτός Ελεγκτής με την αναφορά του περί «ουσιώδους αβεβαιότητας».
Εμείς ως Διοίκηση, παρακολουθούμε τις εξελίξεις και έχουμε ήδη επεξεργαστεί μηχανισμό αντιστάθμισης αυτών των επιπτώσεων, τον οποίο εάν χρειαστεί θα θέσουμε σε εφαρμογή.
Ερώτηση: Συμπερασματικά, ποια είναι η εκτίμηση σας για την εν γένει κατάσταση της ΔΕΗ;
Απάντηση: Πέραν των ανωτέρω θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας στα εξής: H ΔΕΗ το 2018 είχε λειτουργική κερδοφορία (EBITDA) € 260 εκατ. μέρος της οποίας οφείλεται στη συνεχιζόμενη μείωση των ελεγχόμενων λειτουργικών δαπανών (μισθοδοσία, εργολαβίες, χρηματοοικονομικά κ.λπ). Προφανώς η κερδοφορία αυτή κάθε άλλο πάρα μας ικανοποιεί, καθώς εκτός των άλλων δεν ήταν αρκετή για να καλύψει τις επιβαρύνσεις από τους τόκους, τους φόρους και τις αποσβέσεις, καθώς και τις εφάπαξ επιπτώσεις που αναφέραμε, με αποτέλεσμα τις ζημιές.
Η λειτουργική κερδοφορία θα ήταν πολύ μεγαλύτερη εάν δεν υπήρχαν οι παράγοντες που αναφέρθηκαν προηγουμένως και είναι στο σύνολό τους εξωγενείς οφειλόμενοι σε συγκεκριμένες πολιτικές της ΕΕ και της χώρας μας. Πρόκειται για τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή (τιμές δικαιωμάτων CO2), τα μέτρα (ΝΟΜΕ) για το άνοιγμα της αγοράς, το οποίο υποστηρίζεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων, καθώς και τη νομοθέτηση κάλυψης των ελλειμάτων του ΕΛΑΠΕ, που ψηφίστηκε το 2016 στη Βουλή από την Κυβέρνηση αλλά και από την Αξιωματική Αντιπολίτευση και άλλες δυνάμεις. Μ΄ αυτή τη συγκεκριμένη νομοθέτηση, τα ελλείματα του ΕΛΑΠΕ τα επωμίστηκε κατά 90% η ΔΕΗ, καταβάλλοντας την 3ετία € 578 εκατ. συνολικά. Αυτό έγινε για να μην επιβαρυνθούν άμεσα οι καταναλωτές με αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ, και να μη θιγούν οι παραγωγοί των ΑΠΕ με μείωση των τιμών τους.
Έτσι όμως πέραν της επιβάρυνσης της ΔΕΗ, αυξήθηκε το κόστος παραγωγής και επιβαρύνθηκε γενικά η αγορά.
Ωστόσο, παρά τις ανωτέρω επιβαρύνσεις το 2018 επιτύχαμε να μειώσουμε το δανεισμό κατά € 270 εκ. (συνολικά € 910 εκατ. από το τέλος του 2014), και να κάνουμε επενδύσεις ύψους € 750 εκατ., συμβάλλοντας σε χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Για το 2019 προγραμματίζονται επενδύσεις ύψους € 790 εκατ.! Η ΔΕΗ είναι μακράν ο μεγαλύτερος ιδιωτικός επενδυτικός φορέας της χώρας. Οι επενδύσεις αφορούν στην κατασκευή της Πτολεμαΐδας V, στις ΑΠΕ, στο Δίκτυο Διανομής, και στον εκσυγχρονισμό Μονάδων Παραγωγής και λειτουργία των Ορυχείων. Αυτά θα αποφέρουν σημαντικά έσοδα τα επόμενα χρόνια. Μόνο η Πτολεμαΐδα V, ανεξάρτητα από όποιους προβληματισμούς για τη συγκεκριμένη επιλογή, θα αποφέρει μετά το 2021 ετήσια έσοδα πλέον των 360εκ, με τις σημερινές τιμές ενέργειας.
Ερώτηση : Ανεξάρτητα από τα θετικά στοιχεία που παρουσιάζετε πως θα αντιμετωπιστούν οι επερχόμενες προκλήσεις ; Τι γίνεται με το περίφημο σχέδιο της McKinsey ;
Απάντηση : Κατ΄ αρχάς νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η εικόνα που σας περιέγραψα κάθε άλλο παρά σε προβληματική επιχείρηση αντιστοιχεί όπως αβασάνιστα ή – ίσως – σκόπιμα αναφέρεται το τελευταίο διάστημα. Άλλωστε ο Οίκος S&P έδωσε προχθές την θετική απάντησή του με τη διατήρηση της αναβάθμισης της ΔΕΗ με θετική προοπτική.
Πιστεύω ότι η ΔΕΗ διαθέτει πολύ μεγάλη δυναμική, η οποία υπό προϋποθέσεις μπορεί να την οδηγήσει όχι μόνο σε τροχιά μεγάλης κερδοφορίας αλλά και σε αλματώδη ανάπτυξη.
Όπως ανέφερα μειώσαμε σημαντικά τις ελεγχόμενες δαπάνες, και το ύψος του δανεισμού, με νοικοκυρεμένη και συνετή διαχείριση, και διάφορες εσωτερικές αλλαγές.
Τώρα είναι καιρός για βαθύτερες διαρθρωτικές αλλαγές, και πέραν αν θέλετε του επιχειρηματικού πλάνου της McKinsey, σημαντικές πλευρές του οποίου ήδη υλοποιούνται, για την επίτευξη των στόχων του Στρατηγικού Σχεδίου που επεξεργαστήκαμε με την εταιρεία αυτή.
Αναφέρω ενδεικτικά:
– Δραστική μείωση των ελεγχόμενων λειτουργικών δαπανών με συγκεκριμένες διαρθρωτικές αλλαγές που ετοιμάζουμε, και με γενναία ανανέωση, εμπλουτισμό και αναβάθμιση του Ανθρώπινου Δυναμικού.
– Αλλαγή του μίγματος παραγωγής με αποφασιστική στροφή στις ΑΠΕ, η ισχύς των οποίων θα 15πλασιαστεί μέχρι το 2030.
– Δραστηριοποίηση σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ιδιαίτερα στο Φυσικό Αέριο στην αγορά του οποίου προετοιμάζουμε δυναμική είσοδο τον προσεχή Σεπτέμβρη.
– Επέκταση στο εξωτερικό, πρωτίστως στην αγορά της Βαλκανικής, με στοχευμένες επενδύσεις κυρίως σε ΑΠΕ καθώς και στο εμπόριο (trading) ηλεκτρικής ενέργειας για το οποίο πρόκειται άμεσα να αναθέσουμε σχετική μελέτη.
– Αξιοποίηση του Δικτύου Διανομής που είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο της ΔΕΗ για υπηρεσίες και προϊόντα, όπως οι τηλεπικοινωνίες και βέβαια οικονομική εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των ψηφιακών («έξυπνων») μετρητών, θέμα με το οποίο ασχολήθηκε για πρώτη φορά το Δ.Σ. της ΔΕΗ στην τελευταία του συνεδρίαση. Η ΔΕΗ σκοπεύει να εμπλακεί ενεργά με αυτό το project.
Ερώτηση: Αναφερθήκατε σε «προϋποθέσεις». Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
Απάντηση : Εννοώ απολύτως καθαρά και συγκεκριμένα, την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου και του πλέγματος των σχέσεων της ΔΕΗ με το κράτος που καταπνίγουν την επιχειρηματική της δραστηριότητα και εμποδίζουν την εταιρική της λειτουργία με πλήρη εφαρμογή των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης.
Η μεταφορά των μετοχών του δημοσίου στην ΕΕΣΥΠ (Υπερταμείο), πρέπει να σημάνει και αντίστοιχες αλλαγές σε διαδικασίες για θέματα όπως προσλήψεις, αμοιβές, αρμοδιότητες παρεμβάσεων δικαστικών και άλλων Αρχών, ακόμη και προμηθειών και έργων, δεδομένου του ότι η ΔΕΗ είναι πλήρως εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό.
Γενικότερα θα έλεγα ότι η πολιτεία επιβάλλεται να προσδιορίσει το ρόλο της ΔΕΗ σήμερα και στο μέλλον. Δεν είναι αρκετή η αναφορά περί πυλώνα του ηλεκτρικού συστήματος. Η ΔΕΗ είναι ίσως ο σημαντικότερος αναπτυξιακός φορέας που μπορεί να φέρει πλούτο και ανάπτυξη στη χώρα. Η Πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει αυτό το ρόλο και να δώσει στην Επιχείρηση τα εφόδια για να τον εκπληρώσει. Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά!
Η παχια αγελαδα κυριοι εχει μπει πριν λιγα χρονια στην εντατικη και οι γιατροι ειπαν πως η μαχη με την αρρωστια ειναι ανιση. Καταλαβετε το πριν σας ερθει αποτομη η ειδηση.
οποιος κατεχει δημοσιο αξιωμα ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΑΥΤΟ εχει υποχρεωση να δινει λογο,και σε μια σοβαρη χωρα θα ειχε μεγαλα προβληματα ,οπιαδηποτε αλλη επιχειρηση με τετοια χαλια θα ειχε πτωχευσει εχθες, το ξερω εξαρχης οτι δε σου αρεσουν τα σχολια που θιγουν την ιερη αγελαδα των κηφηνων και θα τα διαγραψεις,αλλωστε ειναι τα τελευταια που γραφω σε ανα σαιτ που μεροληπτει…