Ένα διαχρονικό και βασικό πρόβλημα στη λειτουργία της χώρας είναι η έλλειψη διαφάνειας και κατ’ επέκταση η διαφθορά που αυτή συνεπάγεται. Απλώνεται σε όλα τα επίπεδα της Δημόσιας Διοίκησης, από την κεντρική εξουσία ως τους Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο το κόστος μόνο από τη διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις ανέρχεται στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ειδικότερα σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, η εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων με γνωστούς, συγγενείς και γενικώς «ημετέρους», είναι παγιωμένη και θεωρείται φυσιολογική πρακτική. Αυτό κοστίζει στις τοπικές κοινωνίες και πλήττει τα συμφέροντα των πολιτών αποτελώντας ταυτόχρονα και τροχοπέδη στην ανάπτυξή και εξέλιξη του τόπου.
Σε επίπεδο περιφερειακής αυτοδιοίκησης, είναι δυνατόν να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις προς ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και των καλών πρακτικών διοίκησης και πάταξης της διαφθοράς, που θα οδηγήσουν στην καλύτερη λειτουργία της και, σταδιακά, στην οικονομική ανάπτυξη και εξέλιξη.
Τέτοια μέτρα είναι ενδεικτικά τα εξής:
-
Η, κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων μεγάλου προϋπολογισμού με χρηματοδότηση και από ευρωπαϊκά κονδύλια, υπογραφή Συμφώνου Ακεραιότητας ανάμεσα στην Περιφέρεια και σε ανεξάρτητο παρατηρητή, όπως για παράδειγμα ο οργανισμός «Διεθνής Διαφάνεια- Ελλάς». Ο Ανεξάρτητος Παρατηρητής παρακολουθεί όλα τα στάδια της διαδικασίας ανάθεσης της σύμβασης και εκτέλεσης του έργου, επισημαίνει ενδεχόμενες παραβιάσεις των όρων του Συμφώνου Ακεραιότητας και διατυπώνει γνώμες και συστάσεις για την αποκατάσταση και μελλοντική πρόληψή τους (http://integritypact.gr/to-symfono-akeraiotitas/). Αυτό είναι ένα μέτρο ενισχυτικό της διαφάνειας πέραν του ελέγχου που γίνεται από την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) και την ανάρτηση των δημοσίων συμβάσεων στο κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ).
-
Η ενίσχυση του ρόλου της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης μέσα στο προβλεπόμενο νομικό πλαίσιο του Ν. 4555/2018 (Κλεισθένης). Η σωστή στελέχωσή της και η αξιοποίηση των γνωμοδοτήσεών της από το Περιφερειακό Συμβούλιο πριν τη λήψη σημαντικών για την τοπική κοινωνία αποφάσεων σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση, μπορεί να συμβάλει στη λήψη ορθότερων και δικαιότερων αποφάσεων από την περιφερειακή διοίκηση. Η διάδοση του θεσμού της ηλεκτρονικής διαβούλευσης στους κατοίκους της περιοχής πάνω στα ζητήματα που τους αφορούν, ώστε να γίνει μαζικότερη η συμμετοχή τους και η ενασχόλησή τους με τα κοινά, θα ενισχύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες και θα έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων.
-
Κατά τη λήψη σημαντικών αποφάσεων που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική και κοινωνική ζωή της περιφέρειας, θα μπορούσε να εκπονείται μελέτη συνεπειών των επικείμενων ρυθμίσεων που θα κατατίθεται στο Περιφερειακό Συμβούλιο, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι αρνητικές επιπτώσεις για την τοπική κοινωνία και να υπάρχει η μέγιστη απόδοση από την εφαρμογή τους. Τέτοια μελέτη μπορεί να γίνεται ανάλογα με το αντικείμενο του ζητήματος που πρόκειται να ρυθμιστεί, από εξειδικευμένους επιστήμονες, από μέλη της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης και από το Πανεπιστήμιο. Η στάθμιση κόστους-οφέλους και σε επίπεδο Περιφέρειας είναι σημαντική για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη διαφάνεια κατά τη λήψη αποφάσεων.
-
Η σωστή λειτουργία της Περιφέρειας, με εποπτεία των οργάνων της και σωστή αξιολόγησή τους με νομιμότητα, διαφάνεια και αξιοκρατία. Διερεύνηση αναφορών των πολιτών για προβλήματα και δυσλειτουργίες της διοίκησης και, όταν εντοπίζονται παθογένειες, καταπολέμησή τους.
Αυτές είναι μερικές μόνο δράσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν προκειμένου να μπορούμε να μιλάμε για μια Περιφέρεια προσβάσιμη στον πολίτη, που λειτουργεί «διάφανα» και αξιοκρατικά και περιορίζει τα κρούσματα διαφθοράς.
Ελένη(Λιάνα) Μπήινα
Δικηγόρος-Διαμεσολαβήτρια
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Δημοσίου Δικαίου Νομικής Α.Π.Θ.
Υποψ. Διδάκτωρ Νομικής Α.Π.Θ.
