Η 20η Μαΐου έχει οριστεί ,έπειτα από απόφαση του ΟΗΕ, ως παγκόσμια ημέρα μέλισσας. Η ημέρα αυτή δίνει την ευκαιρία να αναγνωριστεί ο σημαντικός ρόλος της μέλισσας και της μελισσοκομίας και να τονισθεί η αναγκαιότητα προστασίας όλων των επικονιαστών. Η ημερομηνία αυτή δεν επιλέχθηκε τυχαία αλλά συμπίπτει με την ημερομηνία γέννησης του Anton Janša, ο οποίος τον 18ο αιώνα υπήρξε πρωτοπόρος της σύγχρονης μελισσοκομίας και θαύμαζε τις μέλισσες για την ικανότητα τους να εργάζονται τόσο σκληρά.
Οι μέλισσες είναι γνωστές σε όλο τον κόσμο κυρίως για τα προϊόντα που παράγονται από αυτές και αποτελούν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας. Ο άνθρωπος από την αρχαιότητα χρησιμοποιούσε το μέλι που παράγουν οι μέλισσες ως τροφή αλλά και ως φάρμακο. Στην συνέχεια εκτίμησε το κερί από το οποίο παράγεται πλήθος προϊόντων. Αργότερα ασχολήθηκε με τα υπόλοιπα προϊόντα της κυψέλης όπως τη γύρη που συλλέγουν οι μέλισσες ως ένα εξαιρετικό συμπλήρωμα διατροφής, την πρόπολη για τις αντιμικροβιακές της ιδιότητες, τον βασιλικό πολτό για την μεγάλη του συνεισφορά στον ανθρώπινο οργανισμό καθώς επίσης και το δηλητήριο της μέλισσας.
Η συνεισφορά των μελισσών στην υγεία και την διατροφή του ανθρώπου είναι αναγνωρισμένη, ωστόσο αποτελεί ένα μικρό κομμάτι των αγαθών που αυτή μας προσφέρει. Η μεγαλύτερη συμβολή των μελισσών είναι η επικονίαση των φυτών, δηλαδή η διαδικασία μέσω της οποίας πραγματοποιείται γονιμοποίησή τους. Σχεδόν τα 3/4 των καλλιεργούμενων ειδών στον κόσμο εξαρτώνται κυρίως από τις μέλισσες (και από άλλους επικονιαστές). Οπωροφόρα δέντρα, λουλούδια, βότανα, θάμνοι οφείλουν την ύπαρξη τους σε αυτήν. Μέσω της επικονίασης οι μέλισσες συμβάλλουν στην διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην αύξηση της παραγωγής των τροφίμων καθώς και στην επισιτιστική ασφάλεια.
Τα τελευταία 30 χρόνια παρατηρήθηκε μείωση του αριθμού των μελισσών και των υπόλοιπων επικονιαστών στην Ευρώπη σε ποσοστό περίπου 75%. Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων (με κυριότερη την χρήση νεονικοτινοειδών φαρμάκων, τα οποία δρουν αρνητικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα καθώς και στο αναπαραγωγικό σύστημα των εντόμων), οι εντατικές γεωργικές πρακτικές και η κλιματική αλλαγή είναι οι κυριότεροι παράγοντες εξαφάνισης των μελισσών.
Είναι επιτακτική ανάγκη να προστατέψουμε όλοι τις μέλισσες και την μελισσοκομία. Η πολιτεία και η ΕΕ έχει ήδη αρχίσει να αντιλάμβανεται την αναγκαιότητα αυτήν και προσπαθεί να συμβάλλει στην προστασία τους (όπως για παράδειγμα η απαγόρευση νεονικοτινοειδών φαρμάκων στην ΕΕ).
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε εμείς προκειμένου να συμβάλλουμε στην προστασία τους;
1. Στηρίζουμε και αγοράζουμε μέλι και προϊόντα κυψέλης από τους παραγωγούς μελισσοκόμους, εξάλλου χωρίς αυτούς ο πληθυσμός των μελισσών θα είχε μειωθεί πολύ περισσότερο και σε κάποιες περιοχές οι μέλισσες θα είχαν ήδη εξαφανιστεί εάν αυτοί δεν υπήρχαν. Με τον τρόπο αυτό κερδίζουμε όλοι, και εμείς τρώμε ένα ποιοτικότερο, μη επεξεργασμένο προϊόν και προστατεύονται έμμεσα οι μέλισσες εφόσον δίνεται η δυνατότητα στους παραγωγούς να συνεχίσουν την ενασχόληση τους με τον κλάδο της μελισσοκομίας.
2. Φυτεύουμε διαφορετικά μελισσοκομικά φυτά στους κήπους μας, με διαφορετικές περιόδους άνθισης. Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε τις μέλισσες στο να βρίσκουν τροφή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
3. Προσφέρουμε λίγο νερό στις μέλισσες, ειδικά το καλοκαίρι είναι πολύ σημαντικό για αυτές να μπορούν να ξεκουράζονται στα μεγάλα ταξίδια που πραγματοποιούν. Αυτό μπορεί να γίνει βάζοντας ένα καθαρό ρηχό μπολ με νερό στο οποίο τοποθετούμε πέτρες με σκοπό να μπορούν οι μέλισσες να το προσεγγίσουν χωρίς να πνίγονται.
4. Τέλος, ας προσπαθήσουμε όλοι γεωργοί και όσοι καλλιεργούμε στους κήπους μας να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερα φυτοφάρμακα τα οποία αποτελούν την κυριότερη αιτία εξαφάνισης των μελισσών.
Κείμενο: Μαρίνου Ελισάβετ, Γεωπόνος Γ.Π.Α, Υπεύθυνη Κ.Μ Δυτικής Μακεδονίας.
