Πραγματοποιήθηκε στο Βελβεντό η ‘’Ημέρα Μνήμης’’ για το ‘’Ολοκαύτωμα των Πιερίων – Δεκέμβριος 1943’’ (του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα)

Πραγματοποιήθηκε στο Βελβεντό, μέσα σε μια ηλιόλουστη χειμωνιάτικη ημέρα, (Κυριακή, 15-12-2019) με τη συμμετοχή ικανού αριθμού λαού και μαθητών των σχολείων Βελβεντού και με την παρουσία των αρχών του τόπου (και του τρόπου) μας η ‘’Ημέρα Μνήμης – Δεκέμβριος 2019’’ για το ‘’Ολοκαύτωμα των Πιερίων – Δεκέμβριος 1943’’.

Κέντρο των ιερών εκδηλώσεων ‘’Μνήμης’’ ο Ιερός Ναός του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.

Τη Θεία Λειτουργία, το ιερό Μνημόσυνο στο Ναό και την επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο τέλεσε ο πρωτοπ. Κωνσταντίνος Κώστας αρχιερατικός επίτροπος της Α.Π.Β. και προϊστάμενος του ως άνω Ιερού Ναού, ο οποίος μετέφερε στο εκκλησίασμα την ευλογία του Σεβ. Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου.

Στο αναλόγιο έψαλαν καλλίφωνα τους ύμνους οι ψάλτες: Γιάννης Τζινίκος, Γιώργος Καραγιάννης, Γιάννης Παπαγόρας, Δήμητρα Κίτση, Βασίλης Καρανώτας, Τάκης Στεφανόπουλος, Γιώργος Σεραφείμ.

Την τοπική Αυτοδιοίκηση εκπροσώπησαν: ο Δήμαρχος Βελβεντού Μανώλης Στεργίου, ο περιφερειακός Σύμβουλος της Π.Ε. Κοζάνης Μενέλαος Μακρυγιάννης, οι αντιδήμαρχοι Βελβεντού Κωνσταντίνος Κουρτέλης και Ζήνων Ζορζοβίλης, οι δημοτικοί Σύμβουλοι Βελβεντού Γιάννης Γκίκας, Σοφία Κουκόλη και Ζήνων Παπαδημητρίου. Ο πρόεδρος της Τ.Κ. Αγίας Κυριακής Δημήτριος Ζουζός.

Παρέστησαν επίσης: Ο υποδιευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Βελβεντού Λάμπρος Κουτσιούκης, νηπιαγωγοί, δάσκαλοι, καθηγητές. Ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Παλαιογρατσάνου ‘’Η ΓΡΑΤΣΑΝΗ’’ Γιάννης Μυλωνάς, η πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Αγίας Κυριακής ‘’Η ΤΣΙΟΥΚΑ’’ Ευθυμία Στεφανοπούλου. Μέλη του ΚΑΠΗ Βελβεντού.

Την ανάγνωση των κειμένων (Ιστορικό: Ολοκαύτωμα των Πιερίων – Δεκέμβριος 1943 και ένα ποίημα του Γιάννη Παπαγόρα) με ωραία, ευκρινή άρθρωση έκαναν οι μαθητές – μαθήτριες των Σχολείων Βελβεντού: Αναστασία Μαλιούση Α’ Γυμνασίου, Αντωνία Στεφανοπούλου Α’ Γυμνασίου, Βασιλική Μπιάλα Β’ Γυμνασίου, Αναστασία Κουτλιάμπα Β’ Γυμνασίου, Βασιλική Κουτλιάμπα Α’ Λυκείου, Μιχαήλ Αντωνίου Β’ Λυκείου, Λεωνίδας Ματόπουλος Β’ Λυκείου. Εύγε παιδιά. Σας χαιρόμαστε όλοι. Ο Θεός να σας έχει καλά.

Κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο: ο Δήμος Βελβεντού (ο Δήμαρχος Μανώλης Στεργίου), η Π. Ε. Κοζάνης (ο περιφερειακός Σύμβουλος Μενέλαος Μακρυγιάννης), η τοπική Εθνική Αντίσταση (ο Στέργιος Κακούλης).

Οι παριστάμενοι έψαλαν όλοι μαζί τον Εθνικό μας Ύμνο: Σε γνωρίζω από την κόψη // του σπαθιού την τρομερή // σε γνωρίζω από την όψη // που με βία μετράει τη γη. // Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη // των Ελλήνων τα ιερά // και σαν πρώτα αντρειωμένη // Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!

Τα εορταστικά εδέσματα προσφορά των πολιτιστικών συλλόγων Παλαιογρατσάνου ‘’Η ΓΡΑΤΣΑΝΗ’’ και Αγίας Κυριακής ‘’Η ΤΣΙΟΥΚΑ’’.

Ευχαριστίες στο συνεργείο καθαριότητας του Δήμου Βελβεντού για την καθαριότητα του χώρου γύρω από το Μνημείο. Λάμπον στην ηλιόλουστη ημέρα το Μνημείο. Μέσα από τα γράμματα και τις λέξεις των ονομάτων στις δύο μαρμάρινες πλάκες, σαν και να έδιναν την παρουσία τους τα πρόσωπα των νεκρών αγαλλόμενα από τη λειτουργική κοινωνία με τους πιστούς εν Χριστώ. Ευχαριστίες στους κηπουρούς Γιάννη Ζανδέ, Αργύρη Τέτο, Λάμπρο Κοσμά, Γιώργο Παπαγόρα, Περικλή Παπαγεωργίου, Δημήτριο Στεφάνου για την περιποίηση των κήπων του Ιερού Ναού.

Ολόκληρο το Ιστορικό του Ολοκαυτώματος, όπως το διάβασαν οι μαθητές, είναι το παρακάτω:

‘’ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ’’ για το ‘’ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΠΙΕΡΙΩΝ – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1943’’.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:

Το Δεκέμβριο του 1943 (από τη 12η Δεκεμβρίου και εξής) τα γερμανικά (ναζιστικά) στρατεύματα Κατοχής μπήκαν (όπως και στη χώρα μας) απρόσκλητα στα τρία ορεινά χωριά των Πιερίων, Παλαιογράτσανο, Καταφύγι και Αγία Κυριακή (προφανώς στο πλαίσιο των ‘’αντιποίνων’’) και έσπειραν τον όλεθρο και το θάνατο.

Έκαψαν εκκλησιές, σχολεία, σπίτια και ποιμνιοστάσια. Πυροβόλησαν και σκότωσαν εν ψυχρώ και εξ επαφής άοπλους ανθρώπους, που δεν είχαν καμιά σχέση με τις επιχειρήσεις των ανταρτών: γιαγιάδες ανήμπορες στα κρεβάτια, γυναίκες πάνω στη σκάφη την ώρα που ζύμωναν το ψωμί για την οικογένειά τους. Έκαψαν πρόβατα. Κρέμασαν νέους. Έκαψαν ζωντανή γυναίκα, αφού την περιτύλιξαν με άχυρο. Ξεκοίλιασαν με τις ξιφολόγχες βοσκό.

13 άνθρωποι στο Παλαιογράτσανο, 22 στο Καταφύγι και 7 στην Αγία Κυριακή (Σκούλιαρη), συνολικά 42, άοπλοι και αθώοι, έχασαν τη ζωή τους έτσι στα ξαφνικά, χωρίς να μάθουν ποτέ το ‘’γιατί’’.

ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΤΣΑΝΟΥ:

Η πυρπόληση του Παλαιογρατσάνου έγινε 11 προς 12 Δεκεμβρίου 1943, ξημερώνοντας του Αγίου Σπυρίδωνα.

Στο κάψιμο του Παλαιογρατσάνου τα θύματα ήταν 13:

Ο Νικόλαος Νικόπουλος, κάηκε ζωντανός μέσα στο σπίτι του.

Η Ασιμήνα Στεφάνου, κάηκε ζωντανή μέσα στο σπίτι της.

Ο Γεώργιος Γεργούλας, κάηκε ζωντανός μέσα στο σπίτι του.

Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας. Τον πυροβόλησαν στο δρόμο.

Ο Δημήτριος Χριστοδούλου. Τον πυροβόλησαν στο δρόμο.

Η Αικατερίνη Ρήγα. Την πυροβόλησαν στο δρόμο.

Η Μαρία Ματοπούλου. Την πυροβόλησαν στο δρόμο.

Ο Δημήτριος Στεφάνου. Τον εκτέλεσαν στη θέση του παιδιού του. Οι Γερμανοί είχαν συλλάβει το γιο του. Τον πήγαν για εκτέλεση. Ο πατέρας παρακάλεσε να αντικαταστήσει το παιδί του. Συμφώνησαν. Ελευθέρωσαν το γιο. Εκτέλεσαν τον πατέρα..

Ο Λάμπρος Κουτσιούκης. Τον εκτέλεσαν κοντά στο Ρύμνιο.

Η Ελένη Στεργιοπούλου. Την εκτέλεσαν κοντά στο Ρύμνιο.

Η Ελένη Ματοπούλου. Την εκτέλεσαν στα Κάτω Αλώνια.

Ο Ιωάννης Ματόπουλος. Του κάψανε μαντρί και πρόβατα. Του βοσκού, του ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Έπεσε κάτω και πέθανε ακαριαία.

Η Μαρία Γ. Μυλωνά, βρέφος 40 ημερών. Ξεπάγιασε από το κρύο μέσα στα χιόνια και τους πάγους. Πέθανε στο ξωκλήσι του Αη-Γιάννη.

Παλαιογράτσανο: Ο πατέρας που θυσιάζεται για το γιο του.

Ο Δημήτριος Στεφάνου συνελήφθη από τους Γερμανούς την ώρα που πήγε να πάρει τη μάνα του την Ασιμήνα που είχε καεί ζωντανή. Οι Γερμανοί τον πήγαν στην Κοζάνη, όπου ήταν εκεί αιχμάλωτος και ο γιος του Χρήστος καταδικασμένος σε θάνατο. Την ώρα της εκτέλεσης του γιου, ο πατέρας του Δημήτριος ζήτησε να εκτελεστεί αυτός στη θέση του παιδιού του. Το αίτημά του έγινε δεκτό. Ο Δημήτριος Στεφάνου εκτελέστηκε. Η σύλληψη του Χρήστου Στεφάνου συνδέεται με τον απαγχονισμό του Βελβεντινού Στάμκου Κλίγγου στο πλατάνι, στην τοποθεσία «Φιγκαταλώνια» Βελβεντού. Στην ομάδα των νέων που είχαν συλλάβει οι Γερμανοί ήταν και ο Χρήστος Στεφάνου.

Τα στοιχεία που αφορούν στην πυρπόληση του Παλαιογρατσάνου δόθηκαν (το 1985) στον π. Κωνσταντίνο Ι. Κώστα από τους αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων: Δημήτριο Φικιάρη, Θωμά Στεργιόπουλο, Παύλο Παπανώτα, Γεώργιο Ράπτη, Παναγιώτη και Βασιλική Παπαγόρα, Νικόλαο Στεργιόπουλο και Γιάννη Στεργιόπουλο. Και από τον Στέφανο Γ. Μυλωνά-το 2001.

ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ:

Οι Γερμανοί μπήκαν στο Καταφύγι στις 19 Δεκεμβρίου του 1943. Οι Καταφυγιώτες περίμεναν την εμφάνιση των Γερμανών. Είχε προηγηθεί το κάψιμο του Παλαιογρατσάνου και οι άνθρωποι στο Καταφύγι ήταν προετοιμασμένοι. Οι περισσότεροι είχαν φροντίσει να θάψουν το νοικοκυριό τους (ό,τι θάβονταν) για να το σώσουν. Με το πέσιμο των πρώτων ριπών οι νεότεροι βγήκαν στους δρόμους κι έφευγαν τρέχοντας προς το δάσος για να γλυτώσουν. Οι κατακτητές έβαλαν φωτιά στα σπίτια, σκότωσαν, κρέμασαν κι έκαψαν τους παρακάτω Καταφυγιώτες, στις 19 Δεκεμβρίου 1943:

Στο κάψιμο του Καταφυγίου τα θύματα ήταν 22:

Ο Ιωάννης Τάτσης, ετών 22. Ήταν το πρώτο θύμα. Τον ‘’γάζωσαν’’ στο καραούλι που φύλαγε.

Ο Παύλος Μιρλιαούντας. Τον κρέμασαν στην πλατεία και μετά τον έκαψαν.

Ο Ιωάννης Τζιόκας. Τον πυροβόλησαν μέσα στο σπίτι του.

Η Μαρία Παπλιόρη, γιαγιά κατάκοιτη στο κρεβάτι. Την πυροβόλησαν στο κεφάλι εξ επαφής.

Η Αγνή Γκάτζιου. Την πυροβόλησαν.

Ο Δημήτριος Βλαχοδήμος. Τον πυροβόλησαν.

Η Αικατερίνη Φίτσιου. Την πυροβόλησαν στο δρόμο.

Η Αικατερίνη Γκουτζιάνα. Την πυροβόλησαν.

Ο Αριστείδης Τσιουπλής. Τον πυροβόλησαν.

Η Ευθαλία Ζουζό. Την έκαψαν ζωντανή, αφού την τύλιξαν με άχυρα.

Η Αικατερίνη Ζουζό. Την πυροβόλησαν.

Ο Γρηγόριος Τσιτσιάνης. Τον πυροβόλησαν.

Ο Ευάγγελος Καράς. Τον πυροβόλησαν.

Ο Αστέριος Βαρβαρέζος. Τον πυροβόλησαν.

Η Αικατερίνη Βαρβαρέζου. Την πυροβόλησαν.

Ο Αστέριος Τσιάτσιος. Τον πυροβόλησαν.

Η Αικατερίνη Ψαροδήμου. Την πυροβόλησαν.

Η Ευγενία Ζαραμπούκα. Την πυροβόλησαν.

Ο Δημήτριος Γκουτζιομπίνης. Τον πυροβόλησαν.

Η Γιάννω Καραλέκα. Την πυροβόλησαν.

Η Ευφροσύνη Δανιήλ. Την πυροβόλησαν.

Ο Ευάγγελος Τσιώτσιος. Τον πυροβόλησαν.

Αφηγήσεις-μαρτυρίες Καταφυγιωτών.

Αυτά έγιναν στο Καταφύγι στις 19 Δεκεμβρίου του 1943. Όσοι κάτοικοι είχαν προλάβει να φύγουν στο βουνό, επέστρεψαν την άλλη μέρα στο χωριό. Έπρεπε να φροντίσουν τους νεκρούς τους. Οι Γερμανοί είχαν φύγει για τη Σκούλιαρη. Με την επιστροφή των κατοίκων στο χωριό, επέστρεψαν και οι Γερμανοί. Πώς έγινε αυτό; ρωτούν σήμερα και απορούν οι Καταφυγιώτες.

Όσοι ήταν στο χωριό τους συνέλαβαν όλους. Έκλεισαν στο Ταπητουργείο τους μισούς και τους υπόλοιπους στο Ναό του Αγίου Γεωργίου. Στις 23 Δεκεμβρίου τους έβγαλαν έξω και τους απομάκρυναν απ’ το χωριό. Τότε έβαλαν φωτιά σε όλα τα σπίτια και τα έκαψαν. Συνέβη και το εξής θαυμαστό: Τρεις φορές έβαλαν φωτιά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, αλλά η εκκλησία δεν κάηκε. Οι άλλες εκκλησίες κάηκαν. Κάηκε επίσης και το Σχολείο.

Αρκετοί Καταφυγιώτες βρήκαν τους νεκρούς τους καμένους, μόνο τα κόκκαλα είχαν απομείνει μέσα από τη φωτιά. Ό,τι βρέθηκε, τα λείψανά τους, θάφτηκαν στο νεκροταφείο του χωριού.

Τα στοιχεία που αφορούν στην πυρπόληση του Καταφυγίου κατέγραψε ο π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας (το 1986) συνομιλώντας με τους αυτόπτες των γεγονότων, το Νικόλαο Ι. Τζινίκο, τη Μαριάνθη Καρασίμου, την Ερμιόνη Τσακνάκη και την Ευθαλία Λιάλιου.

ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ:

Από το Καταφύγι οι Γερμανοί πήγαν στη Σκούλιαρη. Οι κτηνοτρόφοι της Σκούλιαρης είδαν τη μεγάλη φωτιά στο Καταφύγι, ρώτησαν κι έμαθαν για το τι συνέβη εκεί και μετάφεραν τις πληροφορίες στο χωριό τους. Τότε οι κάτοικοι αποφάσισαν να εκκενώσουν το χωριό τους. Μια από τις πρώτες φροντίδες ήταν να σώσουν τις εικόνες της εκκλησίας τους.

Στο κάψιμο της Αγίας Κυριακής τα θύματα ήταν 7.

Στο δρόμο προς τη Σκούλιαρη οι Γερμανοί συνάντησαν 3 Σκουλιαριώτες. Αυτοί είναι:

Η Μαρία Ρήγα. Την πυροβόλησαν ενώ κουβαλούσε ψωμιά. Την ξέσχισαν με τα μαχαίρια.

Ο Δημήτριος Γκαρμπούνης του Θωμά, Του έκοψαν τα αυτιά και τον σκότωσαν.

Ο Θωμάς Γκαρμπούνης, πατέρας του Δημητρίου. Τον πυροβόλησαν.

Όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο χωριό το βρήκαν σχεδόν άδειο. Τρεις κάτοικοι έμειναν στο χωριό.

Ο Γεώργιος Μίχος. Τον πυροβόλησαν.

Ο Ευθύμιος Σεραφείμ. Τον πυροβόλησαν.

Η Δέσποινα Σεραφείμ, γυναίκα του Ευθύμιου. Την πυροβόλησαν πάνω στη σκάφη την ώρα που ζύμωνε. Τα χέρια της μετά τα έφαγαν τα σκυλιά. Θέαμα φριχτό. Οι τρεις αυτοί ήταν στο ίδιο σπίτι. Εκεί τους σκότωσαν.

Ο Απόστολος Ανδρεόπουλος. Τον πυροβόλησαν έξω από το χωριό.

Το πρώτο σπίτι που έκαψαν ήταν του Αντώνιου Λανάρα. Έκαψαν κι άλλα σπίτια, την Εκκλησία, το Σχολείο. Ο υπόλοιπος κόσμος ήταν κρυμμένος στο βουνό. Κι είχαν μαζί τους τις, κότες, τα γουρούνια, το βιος τους. Το κρύο πολύ, παγωνιά, κρούσταλλο.

Η Μαρία Λ. Καρανάτσιου αφηγείται: ‘’Στο ένα χέρι κρατούσα την ασημένια εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου και στο άλλο χέρι το κορίτσι μου, τη Βάγια, ήταν τότε μωρό 40 ημερών. Τις εικόνες μαζί και τον πολυέλαιο τα κρύψαμε στο πυκνό δάσος για να τα σώσουμε. Ο καθένας πήγαινε να κρυφτεί όπου μπορούσε. Εμείς πήγαμε στο μαντρί μας, που ήταν προς την πλευρά του Καταφυγίου. Βλέπαμε τους Γερμανούς με μεγάλα ζώα να κατευθύνονται προς τη Σκούλιαρη. Ήταν πάρα πολλοί. Οι αντάρτες είχαν φύγει στο βουνό. Αποφασίσαμε να φύγουμε από την καλύβα. Οι σφαίρες έπεφταν γύρω μας σαν χαλάζι. Ο άντρας μου, ο Λάμπρος, χτυπήθηκε λίγο στα πλευρά’’.

 

Τα ιστορικά στοιχεία για την πυρπόληση της Σκούλιαρης δόθηκαν (το 1986) στον π. Κωνσταντίνο Ι. Κώστα από αυτόπτες των γεγονότων, τη Δέσποινα Στεργιοπούλου, τη Μαρία Λ. Καρανάτσιου, την Περιστέρα Τέτου, την Ελένη Στεργιοπούλου, τον Αντώνιο και Βάια Τσέγκο, τη Βάια Σταμάτη, τη Βασιλική Νατσιούλα, τον Αθανάσιο Ζουζό και τη Χρυσάνθη Σγούρου.

ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΒΕΛΒΕΝΤΙΝΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ:

Εκτελέσεις από τα στρατεύματα Κατοχής έγιναν και στο Βελβεντό:

Ο Γεώργιος Μπαλάνης, και ο Μάρκος Σαμαράς, εκτελέστηκαν στο πίσω (βόρειο) προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου Βελβεντού.

Ο Ζήνων Τζατζάρης, ο Αντώνιος Καραδήμος, ο Ελευθέριος Μαργαρίτης, ο Γεώργιος Κακούλης, και ο Χριστόδουλος Μαρκάλας, εκτελέστηκαν στην παλιά Γέφυρα του Αλιάκμονα στη Νεράιδα.

Ο Γεώργιος Χατζηιωάννου ή Μπαχασιώτας. Εκτελέστηκε.

Ο Περικλής και ο Ευθύμιος Λάπας πατέρας και γιος, εκτελέστηκαν στην περιοχή Προύτσιαβο.

Ο Ζορμπάς. Το μικρό του όνομα δεν μας δόθηκε. Εκτελέστηκε.

Δύο αδερφοί Μπουντιό. Εκτελέστηκαν σε ύψωμα κοντά στην εκκλησία Παναγία της Κοζάνης.

Ο Δημήτριος Μπαχτσές του Νικολάου, ετών 44. Εκτελέστηκε. (Η πληροφορία δόθηκε στον π. Κ. από τη Γαλάτεια Μπαχτσέ-Παπανώτα)

Ο Στάμκος Κλίγκος: Τον βασάνισαν σκληρά και τον κρέμασαν σ’ ένα από τα πλατάνια στα ‘’φιγκαταλώνια’’ Βελβεντού. Αυτόπτης μάρτυρας ο Γρηγόριος Φωκίδης.

Τα στοιχεία για το Βελβεντό δόθηκαν στον π. Κωνσταντίνο Ι. Κώστα από τον Μάρκο Μπαλάνη, (10-12-2005), ο οποίος τα κατέγραψε από τον Μάρκο Σιώμο, 90 ετών και την Άννα Μπαλάνη 93 ετών (Οκτώβριος 2005).

ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΜΟΣΧΟΧΩΡΙΟΥ:

Αναφορά στην πυρπόληση του Μοσχοχωρίου.

Πρακτικό του Κοινοτικού Συμβουλίου της Κοινότητας Μοσχοχωρίου (Αρ. 2/10-8-1945, με Πρόεδρο τον Αν. Τζούνα) απαντά σε ‘’ερωτήματα του Υπουργείου Υγιεινής και Κοινωνικής Πρόνοιας’’ και αναφέρεται στην πυρπόληση που υπέστη το Μοσχοχώρι από τα στρατεύματα Κατοχής, ως εξής: ‘’Ερώτηση: – Ημερομηνία καταστροφής; Απάντηση: -12 Δεκεμβρίου 1943. Ερώτηση: -Παρά τίνος; Απάντηση: Γερμανών. Ερώτηση: –Διά τίνα τρόπο κατεστράφη η Κοινότης; Απάντηση: Διά πυρκαϊάς’’.

Στο κάψιμο του Μοσχοχωρίου πληγώθηκε από τους πυροβολισμούς των Γερμανών η Γιαννούλα Τσιάπλα ηλικίας 2,5 ετών, μεταφέρθηκε από τους γονείς της στο Βελβεντό στο γιατρό Ιπποκράτη Παπαγεωργίου και πέθανε μετά από 7 ημέρες. (Πηγή: Γεώργιος Λαγογιάννης, Πρόεδρος τοπικής Κοινότητας Πλατανορέματος).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σεβόμαστε την καταγωγή και την πατρίδα του κάθε ανθρώπου όπου γης. Σεβόμαστε και αγαπούμε πρωτ’ απ’ όλα τη δική μας πατρίδα. Σεβόμαστε την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας, τη γλώσσα μας, την πίστη μας. Αγαπούμε τη γενέτειρά μας, αγαπούμε τη Μακεδονία μας και την αγάπη μας αυτή, δεν μπορεί κανείς να μας την αφαιρέσει από την ψυχή μας. Δεν το κρύβουμε αυτό, δεν ντρεπόμαστε και δεν φοβόμαστε να το λέμε.

Το Παλαιογράτσανο, το Καταφύγι, η Αγία Κυριακή, το Πολύφυτο, το Βελβεντό, όπως και κάθε πόλη και χωριό, όλα μαζί και το καθένα ξεχωριστά, είναι κόσμημα της μακεδονικής ελληνικής γης. Η πατρίδα μας δεν τεμαχίζεται, δεν εκποιείται, δεν πωλείται, δεν εκχωρείται.

Η Θουκυδίδεια επιστημολογία, της οποίας οι Έλληνες είμαστε (πρέπει να το αισθανόμαστε) κληρονόμοι, μάς διδάσκει ότι ‘’δίκαια εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται’’ (Ε’,89) [=κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλούμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ]. ‘’Δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσιν και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν’’. Διαφορετικά [=οι ισχυροί πράττουν ό, τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν].

Στη χριστιανική παράδοση ισχύει το: ‘’Ούτοι εν άρμασι και ούτοι εν ίπποις, ημείς δε εν ονόματι Κυρίου Θεού ημών μεγαλυνθησόμεθα. Αυτοί συνεποδίσθησαν και έπεσαν, ημείς δε ανέστημεν και ανωρθώθημεν’’ (Ψαλμ. 19, 8-9).

Και πάλι η πατρίδα μας είναι περικυκλωμένη από εχθρούς. Και πάλι η πατρίδα μας απειλείται και αντιμετωπίζει κινδύνους. Είθε να προστρέξουμε, λαός, πνευματικές και πολιτικές ηγεσίες όλων των βαθμίδων, στην Παναγία. Για να καλλιεργούμε, υπό την φωτοφόρο Σκέπη της, την ομοψυχία και την ενότητά μας.

Ο Γιάννης Ρίτσος με εκείνον τον εκπληκτικό στίχο από τις ‘’Γειτονιές του κόσμου’’ περιγράφει το ήθος του λαού μας: ‘’Ετούτος δω ο Λαός δεν γονατίζει παρά // μονάχα μπροστά στους νεκρούς του’’.

Και ο Ν. Καζαντζάκης έγραψε με ανεξίτηλα γράμματα για να μην το ξεχνάμε: ‘’ Αν λαχταράς την λευτεριά, // σε ξένους μην ελπίζεις, // μόνος σου παρ’ την αν μπορείς, // αλλιώς δεν την αξίζεις’’!

Ένα ποίημα του Γιάννη Παπαγόρα

Αδίκως χαμένοι, 1943

Μάρτυρες – ήρωες,

λόγια ταυτόσημα,

γι’ αυτές τις ψυχές.

Σκιές Ελλήνων,

μες στου Δεκέμβρη,

τις κρύες νύχτες,

αγγίζουν το νου μας,

και τις καρδιές.

Μας βλέπουν ελεύθερους

από πάνω ψηλά,

μας βλέπουν και χαίρονται.

Άγιες ψυχές.

Ελάτε αδέρφια,

ένα κεράκι, μια προσευχή,

δυο κόμπους δάκρυα,

ενός λεπτού σιγή,

στους μάρτυρες-ήρωες,

στους ήρωες-μάρτυρες.

(Γιάννης Παπαγόρας)

ΥΓ.

Το Ολοκαύτωμα των Πιερίων – Δεκέμβριος 1943 (Παλαιογρατσάνου, Καταφυγίου, Αγίας Κυριακής, Μοσχοχωρίου) παρουσιάστηκε με εισηγήσεις του π. Κωνσταντίνου Ι. Κώστα και του κ. Ζήνωνα Σατραζέμη φιλολόγου στο 1^ο Συνέδριο Ανάδειξης Μαρτυρικών Σημείων, που διοργάνωσε η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, στις 24 και 25 Ιουνίου 2016, στη Στέγη Ποντιακού Ελληνισμού στην Κοζάνη και φιλοξενείται ως θέμα στον εκδοθέντα Τόμο ‘’Πρακτικά 1^ου Συνεδρίου 24 & 25 Ιουνίου 2016’’ με θέμα: ‘’Ανάδειξη Μαρτυρικών Σημείων. Μαρτυρίες και Μαρτυρικοί Τόποι, 1941-1944. Καταγραφή, Ανάδειξη, Αναγνώριση, Διεκδίκηση’’. (Έκδοση 2019. Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας – Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης. Επιμέλεια Πρακτικών: Ιωάννης Γ. Δημαρχόπουλος, φιλόλογος-ιστορικός. Στέγη Ποντιακού Πολιτισμού, Ευξείνου Λέσχης Κοζάνης, 2019).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας,

παπαδάσκαλος,

16-12-2019