Οι προτάσεις μας στην διαβούλευση για το νέο ΕΣΕΚ (Δημοτική Συνεργασία Δήμου Σερβίων – Β. Κωνσταντόπουλος)

Ο Δήμος Σερβίων, που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Ν. Κοζάνης, με πληθυσμό 11.382 κατοίκων, διαθέτει στα διοικητικά του όρια δύο ορυχεία λιγνίτη, το ορυχείο Προσηλίου και το ορυχείο Λάβας. Στα διοικητικά του όρια βρίσκονται επίσης και δύο από τους μεγαλύτερους ταμιευτήρες της ΔΕΗ, οι Πολυφύτου και Ιλαρίωνα, επί του ποταμού Αλιάκμωνα, που τροφοδοτούν τους υδροηλεκτρικού σταθμούς Πολυφύτου και Ιλαρίωνα αντίστοιχα.

Ο λιγνίτης των ορυχείων Λάβας και Προσηλίου είναι υψηλότερης θερμιδικής αξίας (μέση κατώτερη θερμογόνος δύναμη 2.000 έως 2.400 Kcal/Kg) σε σχέση με τους λιγνίτες των λεκανοπεδίων Κοζάνης – Πτολεμαϊδας και Φλώρινας (1.100 έως 1.450 Kcal/kg). Για τον λόγο αυτό τα δύο αυτά ορυχεία τροφοδοτούν τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ με λιγνίτη για εμπλουτισμό του μίγματος καυσίμου, με ποσότητες που κυμαίνονται από 900 έως 1200 χιλ ετησίως τόνους λιγνίτη, συνολικού κόστους περί τα 40 εκ. ευρώ, συμβάλλοντας κατά 40% στο ΑΕΠ της περιοχής.

Η οικονομική δραστηριότητα των ορυχείων αυτών είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον Δήμο Σερβίων, αφού εξασφαλίζουν περισσότερες από 400 άμεσες και περί τις 1000 έμμεσες θέσεις εργασίας, με σχεδόν αποκλειστικό “πελάτη” την ΔΕΗ.

Η βίαιη απολιγνιτοποίηση σημαίνει ότι Δήμος Σερβίων θα περιέλθει σε οικονομικό μαρασμό, με την απότομη αύξηση της ανεργίας σε επίπεδα που θα ξεπεράσουν και το 50% (!!!) και την συνεπαγόμενη φτωχοποίηση των νοικοκυριών. Ήδη η περιοχή έχει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Π.Ε Κοζάνης, που εκτιμάται ότι βρίσκονται πάνω από 30% στον σύνολο του πληθυσμού και πάνω από 60% στους νέους κάτω των 30 ετών.

Η μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, που ήδη είναι ιδιαίτερα έντονη στην περιοχή, θα γενικευτεί, και η περιοχή μετά από λίγα χρόνια θα ερημώσει, ως αποτέλεσμα της τόσο βίαιης και χωρίς σχέδιο απολιγνιτοποίησης!!!

Στο ΕΣΕΚ γίνεται αναφορά για ένα “Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης” για τις λιγνιτικές περιοχές, χωρίς να γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο κείμενο του ΕΣΕΚ για πολιτικές, διοικητικά και οικονομικά μέτρα, εξειδίκευση αυτών, πόρους χρηματοδότησης και χρονοδιάγραμμα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης. Εξάλλου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόβαλε ενστάσεις για την απουσία αναφοράς στην εξειδίκευση του σχεδίου δίκαιης μετάβασης στο σχέδιο του προηγούμενου ΕΣΕΚ.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προαναφερόμενα, προτείνεται να ληφθούν υπόψη στο ΕΣΕΚ:

1. Ο Δήμος Σερβίων να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα και τον σχεδιασμό του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης του ΕΣΕΚ ως Δήμος άμεσα πληττόμενος από την βίαιη απολιγνιτοποίηση,

2. Η μετάβαση στην πλήρη απολιγνιτοποίηση πρέπει να είναι περισσότερο ομαλή με χρονικό ορίζοντα αυτόν που υιοθέτησαν τα ευρωπαϊκά όργανα, δηλαδή ως το 2050, με σταδιακή απόσυρση των παλαιών λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2030 και των νέων (Άγιος Δημήτριος 5, Πτολεμαϊδα 5, Μελίτη) ως το 2050). Επίσης να είναι ισοδύναμα κατανεμημένη στις πληττόμενες περιοχές, που σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεχίσει η λειτουργία των ορυχείων λιγνίτη περιοχής Σερβίων για όσο διάστημα θα λειτουργούν λιγνιτικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή. Η απόφαση για πλήρη απολιγνιτοποίηση έως το 2028 (5η μονάδα Πτολεμαϊδας) και 2023 όλες οι υπόλοιπες μονάδες, σύμφωνα με τις τελευταίες εξαγγελίες του πρωθυπουργού, θα αποτελέσει φοβερά βίαια αλλαγή, που θα οδηγήσει στην πλήρη αποδιοργάνωση και ερημοποίηση όλου του νομού Κοζάνης αλλά και της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Σε κάθε περίπτωση:

3. Ο σχεδιασμός δίκαιης μετάβασης πρέπει να συμπεριληφθεί στο ΕΣΕΚ άμεσα ώστε να ξεκινήσει και η υλοποίησή του.

4. Ο σχεδιασμός δίκαιης μετάβασης πρέπει να μεριμνήσει για την ομαλή μετάβαση, που σημαίνει και την εξασφάλιση της βιώσιμης λειτουργίας των ορυχείων της περιοχής με χρήση λιγνίτη σε συστήματα μικτής καύσης ή άλλες χρήσεις.

5. Για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας θα πρέπει το σχέδιο μετάβασης να μεριμνήσει όχι μόνο για την συνέχιση της λειτουργίας των υφιστάμενων τηλεθερμάνσεων της περιοχής με εναλλακτικά καύσιμα, αλλά και να δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη νέων μικρών συστημάτων τηλεθέρμανσης υψηλής απόδοσης στους μικρούς οικισμούς/πόλεις, με συστήματα μικτής καύσης βιομάζας και λιγνίτη, στα πλαίσια μιας κυκλικής τοπικής οικονομίας που θα μεγιστοποιήσει την προστιθέμενη αξία στην περιοχή και θα συμβάλλει στην διατήρηση θέσεων εργασίας. Άλλωστε αυτού του είδους οι δραστηριότητες (καύσης λιγνίτη) δεν συμμετέχουν στο εμπόριο των ρύπων του CO2. Επομένως, στο πλαίσιο της δίκαιης μετάβασης, θα πρέπει να υπάρχει ως στόχος η κατά το δυνατό συνέχιση της λειτουργίας των ορυχείων της περιοχής, παράγοντας λιγνίτη για χρήσεις μικρής κλίμακας που δεν συμμετέχουν στο χρηματιστήριο CO2. Οι δράσεις αυτές πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχέδιο δίκαιης μετάβασης. Η μικτή χρήση βιομάζας και συμβατικών ορυκτών καυσίμων (π.χ. λιγνίτη) να θεωρείται τηλεθέρμανση ή συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης, βάσει της οδηγίας 27/2012.

6. Οι δύο μεγάλοι ταμιευτήρες, Πολυφύτου και Ιλαρίωνα, θα πρέπει κατά προτεραιότητα να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό διαχείρισης και αποθήκευσης ενέργειας για την ευστάθεια του συστήματος, με την μετατροπή τους σε αντλησιοταμιευτικούς, από απλούς ηλεκτροπαραγωγικούς. Έτσι θα μεγιστοποιηθεί η συνεισφορά τους στο εθνικό ενεργειακό σύστημα, με παράλληλα οφέλη στην περιοχή από την ανάπτυξη των νέων έργων και θέσεων εργασίας

7. Ο σχεδιασμός της δίκαιης μετάβασης πρέπει να συμπεριλάβει και την ολοκλήρωση των αρδευτικών υποδομών της περιοχής, που σχετίζονται με τους δύο ταμιευτήρες, Πολυφύτου και Ιλαρίωνα.

8. Το κλείσιμο των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και των ορυχείων δεν αφορά μόνο τους υπαλλήλους της ΔΕΗ Α.Ε., για τους οποίους έχει ήδη μεριμνήσει η πολιτεία με τον Ν.4643/2019 και μεριμνά η ΔΕΗ Α.Ε.. Αφορά και όλους τους άλλους, άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους με την λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή (όπως εταιρείες εργοληπτικές και εργαζόμενους σε αυτές, στα ορυχεία και τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, εκμεταλλευτές των άλλων ορυχείων, εργαζόμενους στα ορυχεία που δεν εκμεταλλεύεται η ΔΕΗ Α.Ε., μεταφορικές εταιρείες και εργαζόμενους σε αυτές, δορυφορικές της ΔΕΗ Α.Ε. επιχειρήσεις, κλπ), συμπεριλαμβανομένων και όλων των άμεσα και έμμεσα απασχολούμενων στα ορυχεία περιοχής Σερβίων, για τους οποίους η πολιτεία δεν έχει μεριμνήσει και οφείλει να σχεδιάσει για το μέλλον τους!!! Όλοι αυτοί, όπως και οι υπόλοιποι κάτοικοι της περιοχής, θα πληγούν ανεπανόρθωτα, με την σημαντική αλλαγή της οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής. Είναι ζωτικής σημασίας, να ληφθούν μέτρα στο Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης για όλους τους κατοίκους της περιοχής, και του Δήμου Σερβίων, οι οποίοι σημειώνεται πως έχουν ήδη πληγεί σημαντικά από την κατασκευή του ταμιευτήρα Πολυφύτου με την δέσμευση μεγάλων εκτάσεων.