Τεχνικό Πρόγραμμα 2020, χωρίς όραμα, κατεύθυνση και στίγμα (του Κώστα Δεσποτίδη)

Το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου Κοζάνης για το 2020, όπως παρουσιάστηκε στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο από τη νέα Δημοτική Αρχή, αποτελείται στο σύνολό του σχεδόν από έργα, μελέτες, προμήθειες και εργασίες, συνεχιζόμενα από την προηγούμενη δημοτική περίοδο.

Το Τεχνικό Πρόγραμμα, το οποίο αποτελεί τον βασικό κορμό και αναπόσπαστο τμήμα του Προϋπολογισμού του Δήμου, αποτυπώνει την παρούσα κατάσταση και τις επιθυμίες των τοπικών κοινωνιών, δεν αποτυπώνει όμως το όραμα της Δημοτικής Αρχής.

Να υπενθυμίσω ότι στο παρελθόν η παράταξη του κ. Δημάρχου μάς κατηγορούσε για έλλειψη στίγματος και αναπτυξιακού οράματος, όπως και ότι καταψήφισε το Τεχνικό Πρόγραμμα, αυτό που τώρα κατέθεσε προς ψήφιση. Θα συμφωνήσω, βέβαια, ότι τα έργα που έχουν ξεκινήσει στην προηγούμενη θητεία επιβάλλεται να συνεχιστούν, άλλωστε ο Δήμος έχει συνέχεια. Όμως θα περιμέναμε, μετά από ένα εξάμηνο από την εκλογή της νέας Δημοτικής Αρχής, να δούμε το αναπτυξιακό της στίγμα, τουλάχιστον σε επίπεδο προγραμματικών κατευθύνσεων, με την ευκαιρία συζήτησης για το Τεχνικό Πρόγραμμα του 2020.

Αυτό το όραμα δεν το έχουμε δει ούτε σε προγραμματικές δηλώσεις ούτε σε κάποιο κείμενο συμφωνίας βάσης, μεταξύ των τριών παρατάξεων που συνδιοικούν τον Δήμο, όπως θα ήταν αναμενόμενο.

Με την ευκαιρία, λοιπόν, της συζήτησης του Τεχνικού Προγράμματος θα ήθελα να παραθέσω εν συντομία το δικό μας σχέδιο-όραμα, όπως αυτό έχει καταγραφεί στον Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχεδιασμό του Δήμου και αποτέλεσε για εμάς τον οδικό χάρτη για ένα σύγχρονο Δήμο.

Οι βασικοί πυλώνες που εμείς κινηθήκαμε την προηγούμενη πενταετία σε επίπεδο στρατηγικής ήταν :

1. Δίκαιη Μετάβαση της περιοχής σε μια νέα εποχή για την αποτροπή καταστάσεων και συνεπειών μιας βίαιης απολιγνιτοποίησης της περιοχής, με διεθνοποίηση του θέματος και απαρχή λήψης σοβαρών αποφάσεων, μεθόδευση των ενεργειών ώστε να προλάβουμε όσο το δυνατόν τις εξελίξεις, προβάλλοντας το δικό μας σχέδιο.

2. Βελτίωση των Οικονομικών του Δήμου με παράλληλη αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών μέσω σύγχρονων συστημάτων (ISO 9001) για αύξηση της αποδοτικότητας με διαφάνεια.

3. Στρατηγικές επιλογές για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη και τις κοινότητες, για το περιβάλλον, την αγροτική οικονομία και την επιχειρηματικότητα με απώτερο στόχο την ελκυστικότητα της πόλης και των δημοτικών ενοτήτων και την επακόλουθη αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαχρονικού προβλήματος της ανεργίας, που είχε ήδη ενσκήψει στην περιοχή ακόμα και πριν από την κρίση.

Οι επιλογές αυτές συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους αποτελώντας μια ενιαία ολοκληρωμένη στρατηγική, συνθέτοντας την μεγάλη εικόνα της πόλης του μέλλοντος.

Θα επικεντρωθώ όμως στον τρίτο πυλώνα που αφορά στις στρατηγικές επιλογές για μια βιώσιμη πόλη και να τονίσω τον βαθμό σύνδεσης και αλληλεξάρτηση αυτών.

Α. Αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου με αναδιάρθρωση των Πολεοδομικών Ενοτήτων ώστε να καταστούν υλοποιήσιμες οι πολεοδομικές και οι μελέτες εφαρμογής που θα ακολουθήσουν, ενσωματώνοντας όλες τις εισερχόμενες επιλογές επί μέρους σχεδιασμών (ΣΒΑΚ, ΟΣΕ κλπ).

Β. Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας που αφορά στο αστικό περιβάλλον της πόλης με τη δημιουργία συνθηκών ισορροπίας στις μετακινήσεις στην πόλη με έμφαση στις ήπιες που έχουν βάση το περπάτημα, το ποδήλατο και την δημόσια συγκοινωνία. Η εφαρμογή αυτού του σχεδιασμού αποτελεί κεντρικό στόχο για την θετική συμβολή της πόλης στην Κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, στόχο αποτελεί η ανάκτηση του χαμένου δημόσιου χώρου προς όφελος του συνόλου των πολιτών και η διαμόρφωση και ανάπτυξη μιας πιο υπεύθυνης και ήπιας κουλτούρας κινητικότητας. Στο ΣΒΑΚ ενσωματώνονται η λειτουργική και τεχνολογική αναβάθμιση των ΜΜΜ, καινοτόμα συστήματα ελέγχου στάθμευσης και πρόσβασης των οχημάτων στο κέντρο της πόλης και τέλος κανονισμός λειτουργίας της πόλης.

Γ. Επιχειρησιακό Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΒΑΑ) που αφορά στο βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την περίοδο 2014-2020, όπου ο Δήμος Κοζάνης συμμετέχει με μια ολοκληρωμένη πρόταση ανάπλασης και οικονομικής ανάκαμψης μιας μεγάλης περιοχής στα νότια της πόλης με επίκεντρο την περιοχή του ΟΣΕ, η οποία παραχωρήθηκε με μακροχρόνια μίσθωση στον Δήμο Κοζάνης. Η πρόταση προβλέπει την λειτουργική σύνδεση του κέντρου της πόλης με την περιοχή του ΟΣΕ μέσω της οδού Ολύμπου. Στον σχεδιασμό εντάσσονται η ανάπλαση της πλατείας Λασσάνη, των βασικών οδών Ολύμπου, Αριστοτέλους (με μεταφορά της Λαϊκής Αγοράς), καθώς και των οδών που συμβάλλουν σε αυτές, και η ανάπλαση της περιοχής του ΟΣΕ, όπως προβλέπεται από την Ειδική Πολεοδομική Μελέτη που έχει εκπονηθεί και όπως καταγράφηκε ενδεικτικά στις προτάσεις που προέκυψαν από τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών. Συγκεκριμένα σε αυτή περιλαμβάνονται η ανάπτυξη βιοκλιματικού πάρκου, η χωροθέτηση στεγασμένης σύγχρονης λαϊκής αγοράς, δράσεις πολιτισμού, αθλητισμού, εκπαίδευσης και πρόνοιας, χώρος ΜΜΜ και χώροι στάθμευσης, παράλληλα με την λειτουργία Επιβατικού Σ.Σ. Εδώ να θυμίσω ότι η πρώτη πρόσκληση για το ΒΑΑ βγήκε από τη Περιφέρεια στα τέλη του 2018, η δεύτερη αρχές του 2019 και μέχρι σήμερα οι μελέτες που έχουν υποβληθεί από τη πλευρά του Δήμου, βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της αξιολόγησης.

Δ. Αξιοποίηση 220 στρ. του στρατοπέδου «Μακεδονομάχων» και των 19 στρ. του πρώην στρατοπέδου «Ψυχογιού» με εγκατάσταση κοινόχρηστων (ανάπτυξη πρασίνου και αναψυχής) και κοινωφελών εγκαταστάσεων (Δημοτικές Υπηρεσίες, Εκπαίδευση, Πυροσβεστική κλπ) με βάση το Πρωτόκολλο Συναντίληψης και Συνεργασίας, που υπογράφηκε με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Σύμφωνα με αυτό θα πρέπει να γίνουν κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις και από τις δύο πλευρές σε προδιαγραμμένο χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση το κόστος της παραχώρησης κατά χρήση του στρατοπέδου απέχει πολύ από αυτό που ο κος Δήμαρχος αναφέρει συχνά σε παρεμβάσεις του, απαξιώνοντας και υπονομεύοντας τελικά, πλήρως την προσπάθεια αξιοποίησης του συγκεκριμένου χώρου που αποτελεί αίτημα διαχρονικό των Κοζανιτών.

Ε. Ανάπτυξη του Σιδηροδρομικού Δικτύου της περιοχής με απαρχή την Προγραμματική Σύμβαση με τον ΟΣΕ, την πρόβλεψη για λειτουργία του Επιβατικού Σταθμού στον σημερινό χώρο του ΟΣΕ και την εγκατάσταση νέου Εμπορευματικού Σταθμού στην περιοχή του ΣΣ Μαυροδενδρίου, πλησίον της ΒΙΠΕ. Η ολοκληρωμένη πρότασή μας για δημιουργία υπερτοπικού Σιδηροδρομικού Κόμβου (τμήμα της Σιδηροδρομικής Εγνατίας) που έχει υποβληθεί, περιλαμβάνει την άμεση σιδηροδρομική σύνδεση με Θεσσαλονίκη (μέσω Βέροιας) και την υλοποίηση της ήδη μελετημένης όδευσης προς Καστοριά (με συνέχεια στο Αλβανικό έδαφος, όπως προβλέπεται στα διευρωπαϊκά δίκτυα, με προορισμό το Δυρράχιο (μέσω Πόγραδετς).

Όπως γίνεται αντιληπτό οι παραπάνω επιλογές, που εμείς επιμένουμε ότι θα προσδώσουν στην περιοχή την υπεροχή που είναι απαραίτητη για να ανταπεξέλθουμε στις σύνθετες προκλήσεις του μέλλοντος και τον άτυπο ανταγωνισμό των πόλεων, εμπεριέχουν ζητήματα θεσμικά που εκκρεμούν δεκαετίες και δεν είναι δυνατόν να λυθούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Με αυτή την έννοια απαιτείται συλλογική προσπάθεια, επιμονή και πίεση προς την πολιτεία σε όλα τα επίπεδα για να πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα προς όφελος των Δημοτών.

Τέλος θέματα που θεωρούμε ότι συνδέονται με τα παραπάνω, δεν μας δόθηκε δυστυχώς η ευκαιρία να τα συνεχίσουμε και με τα οποία κατά την άποψή μας θα πρέπει να ασχοληθεί η νέα Δημοτική Αρχή είναι:

• Προετοιμασία μελετών που συνδέονται με το ΣΒΑΚ, το Στρατόπεδο, τον σιδηρόδρομο κλπ και ωρίμανση έργων ενόψει του νέου ΕΣΠΑ 2023-2027. Σε αυτά εκτός των άλλων κορυφαία θέση έχει το θέμα της δημιουργίας περιμετρικού δρόμου στα όρια της σημερινής πόλης, όπως προβλέπεται στο υπό αναθεώρηση ΓΠΣ.

• Συνέχιση των ενεργειών για την κάλυψη των αναγκών σε υποδομές των Ειδικών Δομών (Ειδικό Δημοτικό Σχολείο, ΚΔΑΠ ΜΕΑ στη ΖΕΠ κλπ).

• Ανακατασκευή και προσθήκη των εγκαταστάσεων του ΕΠΑΛ.

• Ανοιχτά Κέντρα Εμπορίου (open Mall), υποχρέωση που έχουμε αναλάβει σε στενή συνεργασία με τον εμπορικό σύλλογο Κοζάνης.

• Συμπλήρωση μεγάλου αντιπλημμυρικού έργου στα βόρεια και δυτικά της πόλης κατ’ αρχήν μελετητικά, ως συμπλήρωμα του αντιπλημμυρικού έργου που ξεκινάει στα νότια της πόλης.

• Νέα Ποντοκώμη με εκκρεμή ζητήματα το θέμα των πυλώνων (ΑΔΜΗΕ) και το θέμα της ηλεκτροδότησης του οικισμού, με ευθύνη της ΔΕΗ.

• Αξιοποίηση του στρατοπέδου Ρωμανέλη με χωροθέτηση εγκαταστάσεων αθλητισμού και αναψυχής με λειτουργική σύνδεση με το Κουρί.

• Σύνδεση της πόλης με πεζόδρομο-ποδηλατόδρομο με το Κουρί, το ΤΕΙ και την ΖΕΠ-Πανεπιστήμιο.

• Εκπόνηση νέων Τοπικών Χωρικών Σχεδίων (ΤΧΣ) των τεσσάρων Δημοτικών Διαμερισμάτων.

Όπως αντιλαμβάνεστε όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό που η υλοποίησή του απαντά σε πρώτο βαθμό στις μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες θα αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία στο άμεσο μέλλον.

Θα περιμένουμε την τοποθέτηση της Δημοτικής Αρχής το επόμενο διάστημα πάνω στα βασικά αυτά ζητήματα που συνδέονται με την αναπτυξιακή πορεία του Δήμου στα δύσβατα μονοπάτια της μεταλιγνιτικής εποχής.

Θα περιμένουμε τον νέο Στρατηγικό και Επιχειρησιακό σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής για να δούμε αν και σε ποιο βαθμό υιοθετεί τον παραπάνω σχεδιασμό και ποια επί μέρους έργα βάζει ως προτεραιότητα.

Θα περιμένουμε το επόμενο διάστημα να μάθουμε ποια θεωρούνται «αμφίβολης χρησιμότητας έργα» για απένταξη από το ΕΑΠ, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στην τοποθέτησή του ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος.

Σε κάθε περίπτωση θα ήταν χρήσιμο να μάθουμε τόσο εμείς, όσο και οι πολίτες του Δήμου μας, πώς θα κινηθεί η Δημοτική Αρχή της συνδιοίκησης, ποιο είναι το όραμά της, ποιες οι άμεσες, μεσοπρόθεσμες, αλλά και μακροπρόθεσμες στοχεύσεις, ειδικά τώρα που διαμορφώνεται ένα διαφορετικό περιβάλλον για το μέλλον της περιοχής με την πλήρη απολιγνιτοποίηση το 2028 και το κλείσιμο όλων των παλιών μονάδων της ΔΕΗ το 2023.

Του Κώστα Δεσποτίδη Αρχιτέκτονα Μηχανικού, πρώην Αντιδημάρχου Προγραμματισμού Στρατηγικού Σχεδιασμού & Πολεοδομίας του Δήμου Κοζάνης