Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για μένα. Έχω την τιμή να ομιλώ ως πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Δυτικής Μακεδονίας στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης μου για ένα κρίσιμο θέμα για το παρόν και το μέλλον της περιοχής.
Πολλά από αυτά που θα αναφέρω είναι συμπυκνωμένα για να προσαρμοστούν χρονικά. Επίσης δε θα παραθέσω αριθμούς διότι θα είναι δύσκολο σε αυτές τις συνθήκες να με παρακολουθήσετε.
Τους τελευταίους μήνες το ζήτημα της αποβιομηχάνισης έχει πάρει επιτέλους τη σωστή θέση στις προτεραιότητες της κοινωνίας μας. Φαίνεται να συνειδητοποιούμε έστω και καθυστερημένα τις επιπτώσεις. Πολύ σωστά ακούγεται η άποψη ότι πρέπει να υπάρξει σύγκλιση δυνάμεων σε επίπεδο περιφέρειας. Γιατί αυτό είναι σημαντικό; Είναι σημαντικό διότι έτσι ισχυροποιούμε τη θέση μας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Διότι αν είμαστε όλοι ενωμένοι και έχουμε κοινούς ξεκάθαρους στόχους τότε είναι πιο εφικτό να μπει το θέμα μας στην κορυφή της κυβερνητικής ατζέντας. Κι αυτό ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση βρίσκεται στα πράγματα. Εξάλλου να είστε βέβαιοι το πρόγραμμα μετάβασης της οικονομίας στη ΔΜ θα πάει πολύ πιο μακριά από την επόμενη προγραμματική περίοδο, το νέο ΕΣΠΑ. Με ικανοποίηση παρακολούθησα τον πρωθυπουργό, στις διαπραγματεύσεις για την νέα προγραμματική περίοδο της ΕΕ, να έχει τοποθετήσει το θέμα της απολιγνιτοποίησης σε κορυφαίο επίπεδο.
Είμαι βέβαιος ότι η τοπική ασυνεννοησία και η ιδιοτέλεια θα υποχωρήσουν τελικά μπροστά στο μέγεθος του διακυβεύματος. Αισιοδοξώ ότι αυτό θα συμβεί διότι εδραιώνεται ως απαίτηση από την πλειοψηφία των συμπολιτών μας. Η αντιπολίτευση δεν είναι απλώς θεμιτή, είναι αναγκαία στη δημοκρατία. Είναι όμως καλύτερη όταν γίνεται για να πάμε εμπρός και όχι να μένουμε στάσιμοι, κλεισμένοι στην εσωστρέφειά μας.
Σε συζητήσεις με συναδέλφους οικονομολόγους, και όχι μόνο, συχνά προτείνεται η ανάληψη εκπόνησης ενός πλάνου μετάβασης από το Οικονομικό Επιμελητήριο ή και σε συνεργασία με τα άλλα επιμελητήρια. Παρόμοιες εργασίες έχουν πραγματοποιηθεί από διάφορους φορείς στο παρελθόν και όλες αποτελούν πολύτιμο μέρος της σχετικής βιβλιογραφίας και οδηγό για την πορεία που αυτή τη στιγμή πρέπει επιτακτικά να χαραχθεί. Σήμερα καταρτίζεται το “μάστερπλαν” με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου. Είναι σοφότερο, αντί να κάνουμε άλλη μια μελέτη, να επικεντρωθούμε στο πλάνο αυτό με γόνιμη συνεισφορά. Κάθε λέξη, κάθε αριθμός που προστίθεται ή αφαιρείται στο κείμενο αυτό θα επηρεάσει τη ζωή μας και τη ζωή αυτών που θα ζήσουν εδώ μετά από εμάς.
Τo ΟΕΕ δηλώνει και από εδώ έτοιμο να ανταποκριθεί στο θεσμικό του ρόλο και να συνδράμει θετικά. Ήδη προσπαθούμε να ενημερώσουμε τους συναδέλφους αλλά και όλους τους πολίτες στη Δυτική Μακεδονία για τη σοβαρότητα του ζητήματος, τις συνέπιες και τις δυνατότητες που μπορούν να δημιουργηθούν. Eπιδιώκουμε να δώσουμε μια καθαρή εικόνα στην κοινωνία απομονώνοντας ακραίες και υστερόβουλες φωνές.
Η τάση για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα έχει επικρατήσει παγκοσμίως κι αυτό διότι σύμφωνα με τους επιστήμονες το περιβαλλοντικό αποτύπωμα πλέον είναι τέτοιο που βάζει σε κίνδυνο το μέλλον του πλανήτη και της ζωής σε αυτόν. Η απολιγνιτοποίηση της ελληνικής οικονομίας έχει ξεκινήσει σταδιακά εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία και δε φαίνεται να υπάρχει πιθανότητα αντιστροφής. Η πολιτική αυτή δυστυχώς θέτει σε δύσκολη θέση την περιοχή μας μιας και στη λειτουργία των ορυχείων και των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στηρίχθηκε η ανάπτυξη της οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες. Η επιμονή κάποιων να συνεχιστεί η λειτουργία των ορυχείων μας φέρνει στο νου τον Δον Κιχώτη… Είναι βασικό να προσαρμόσουμε τα συμφέροντα και τους σχεδιασμούς μας στις διεθνείς εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας.
Στο επίκεντρο του προβλήματος της αποβιομηχάνισης βρίσκεται η ΔΕΗ. Στην επιχείρηση αυτή στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη όχι μόνο του λεκανοπεδίου Κοζάνης -Εορδαίας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Στο μέλλον η εταιρεία φαίνεται ότι θα προσπαθήσει να λειτουργήσει σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, μακριά από το μονοπωλιακό της παρελθόν, σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς. Αυτός είναι και ο μόνος δρόμος για την επιβίωσή της. Είναι απολύτως λογικό μέσα στον επενδυτικό σχεδιασμό της εταιρίας να περιλαμβάνεται και η Δυτική Μακεδονία. Κι αυτό γιατί η ΔΕΗ έχει περιουσία, έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις, κατέχει τεχνογνωσία στην περιοχή. Οι υποδομές του ΑΔΜΗΕ στην περιοχή μας την καθιστούν πιο ελκυστική για επενδύσεις στην ενέργεια(αποθήκευση ενέργειας κ.α.). Φυσικά δεν εννοούμε ότι θα πρέπει να στηριχθούμε μόνο στην ΔΕΗ όπως στο περιελθόν. Μέσα στο πλαίσιο της ισόρροπης ανάπτυξης στην Δυτική Μακεδονία μπορεί η ΔΕΗ να έχει το μερίδιο της, χαμηλότερο από το παρελθόν αλλά σημαντικό.
Επιπλέον, η ΔΕΗ έχει εκκρεμότητες που έχουν να κάνουν με την αποκατάσταση των εδαφών. Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό και οικονομικό ζήτημα. Για τι είδους αποκατάσταση μιλάμε; Να μπαζώσουμε τις τρύπες όπως όπως ή να γίνει πραγματική αποκατάσταση με σεβασμό στο περιβάλλον προς όφελος της εταιρίας και της περιοχής; Υπενθυμίζω ότι η παραχώρηση των εδαφών προς τη δημόσια ΔΕΗ για την εξόρυξη λιγνίτη έγινε στο όνομα της ανάπτυξης όλης της χώρας με εγγυητή το ελληνικό κράτος. Σήμερα, στη μεταλιγνιτική περίοδο, όπου ο λιγνίτης έχει εξορυχθεί και ενώ η ΔΕΗ πλέον είναι ανώνυμη εταιρεία και οι μετοχές της είναι εισηγμένες στο ΧΑΑ, το θέμα της ιδιοκτησίας των εδαφών, της περιβαλλοντικής αποκατάστασης και της εκμετάλλευσης είναι το πλέον σοβαρό. Θα τολμούσα να πω ότι το ζήτημα εκτείνεται στο επίπεδο των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολίτων και της κοινωνίας, άρα του Συντάγματος. Τονίζω ότι δε μιλάμε απλώς για μεγάλες εκτάσεις αλλά για το μεγαλύτερο κομμάτι του κάμπου Κοζάνης Πτολεμαΐδας. Επιπλέον τα εδάφη αυτά ήταν πριν την απαλλοτρίωσή τους τα πλέον αποδοτικά, όσον αφορά την γεωργική εκμετάλλευση, στην περιοχή.
Στο πλαίσιο της στροφής της εταιρείας στις ΑΠΕ περιλαμβάνεται και ο σχεδιασμός για τη δημιουργία ενός ή περισσότερων γιγάντιων φωτοβολταϊκών πάρκων στις εκτάσεις αυτές. Πιστεύουμε ότι από τις επενδύσεις αυτές επιβάλλεται να προκύψει όφελος και για την τοπική κοινωνία. Ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για τη ροή του οφέλους σε όλους τους πολίτες είναι μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Στη νέα περίοδο που ανατέλλει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας μπορεί να αποτελέσει το βασικό πυλώνα ανάπτυξης. Σήμερα στο νέο πανεπιστήμιο διδάσκουν περίπου 200 καθηγητές διαφόρων βαθμίδων, ερευνητές , υποψήφιοι διδάκτορες και εκατοντάδες φοιτητές. Πόσοι από αυτούς έχουν ενεργή συμμετοχή στην αναπτυξιακή προσπάθεια της περιοχής; Η απάντηση δυστυχώς είναι πολλοί λίγοι. Μια πολύτιμη δεξαμενή ιδεών, πρακτικών, γνώσεων μένει ανεκμετάλλευτη. Ένα ακόμη τρανταχτό παράδειγμα χαμένων πόρων. Η προσπάθεια για τη δημιουργία θερμοκοιτίδας νεοφυών, καινοτόμων επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο και την Περιφερειακή Αρχή είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Ως ΟΕΕ ευχόμαστε να έχει επιτυχία και δηλώνουμε ότι είμαστε απολύτως πρόθυμοι να συμβάλουμε στην προσπάθεια αυτή.
Πέρα από αυτό, έχουμε ξανατονίσει την προοπτική συνεργασίας του Πανεπιστημίου με τη ΔΕΗ κατά το πρότυπο συνεργασιών στο εξωτερικό. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτή η συνεργασία θα έχει πολύ θετικές επιπτώσεις και για τις δύο πλευρές. Κλείνοντας εδώ θα τονίσω την αυτονόητη επιρροή που έχει η ελληνική κυβέρνηση και στους δύο οργανισμούς,
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι κλασσικό πρόβλημα αναδιάρθρωσης της οικονομίας με τα δικά του βέβαια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το ζητούμενο είναι ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, ισόρροπης, χωρίς εξαρτήσεις που την καθιστούν ευάλωτη και σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.
Τα ειδικά οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων στη φάση αυτή είναι περισσότερο από επιβεβλημένα. Τα κίνητρα αυτά πρέπει να είναι πολύ ισχυρά ώστε να αντιμετωπιστούνε τα σοβαρά μειονεκτήματα της περιοχής. Εμείς πρέπει να αναζητήσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να επενδύσουμε σε αυτά. Το ΟΕΕ έχει συγκεκριμένες προτάσεις για τους κλάδους της οικονομίας που πρέπει να δοθεί προτεραιότητα κατά τη μεταβατική περίοδο.
Το ζήτημα του χρόνου που είναι διαθέσιμος για τη μετάβαση της περιοχής έχει δικαίως προκαλέσει έντονη αντιπαράθεση στο δημόσιο διάλογο . Καλούμαστε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε μέσα σε ένα ασφυκτικό χρονικά περιβάλλον. Δεν έχουμε χρόνο να σπαταλήσουμε για να βρούμε ποιος φταίει για αυτό. Σημασία έχει τι κάνουμε στο εξής. Σε ανεπτυγμένες και καλά οργανωμένες χώρες η περίοδος της οικονομικής μετάβασης διαρκεί δεκαετίες, σε πολλές περιπτώσεις συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, με τα θετικά αποτελέσματα ακόμη να μην είναι ικανοποιητικά. Με τα δεόμενα αυτά αποτελεί ουτοπία να μιλάμε για ομαλή μετάβαση σε τρία ή σε εφτά χρόνια. Πρόταση μας είναι η απολιγνιτοποίηση να πραγματοποιηθεί σε φάσεις με βάση την πραγματική χρονική διάρκεια λειτουργίας των υφιστάμενων μονάδων. Για κάθε ενέργεια που αφήνει ένα κενό στην οικονομία να εφαρμόζεται το ισοδύναμο αντίστοιχο θετικό μέτρο και να προχωράμε στην επόμενη φάση όταν επέρχεται σχετική ισορροπία.
Ακόμη πιο σοβαρό ζήτημα είναι αυτό της απορροφητικότητας των κονδυλίων που προορίζονται για τη δίκαιη όπως λέγεται μετάβαση. Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας υστερεί σταθερά στην απορροφητικότητα ανάλογων κονδυλίων τόσο στο ΠΕΠ όσο και σε τομεακά προγράμματα. Τι να το κάνουμε το ταμείο δίκαιης μετάβασης εάν δεν είμαστε σε θέση να αξιοποιήσουμε τους πόρους του; Επαναλαμβάνω ότι το θέμα αυτό είναι πολύ κρίσιμο και εδώ πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα άμεσα. Φορείς όπως η διαχειριστική αρχή της ΠΔΜ, η ΑΝΚΟ και το ΚΕΠΑ ΑΝΕΜ διαχειρίζονται προγράμματα ιδιωτικών επενδύσεων και έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν πολύ χρήσιμα στοιχεία ώστε να διαπιστωθούν οι λόγοι της υστέρησης ιδιωτικών επενδύσεων στην περιοχή και να ληφθούν υπόψη στο νέο σχεδιασμό.
Ένα μόνιμο αντιεπιχειρηματικό πρόβλημα είναι η γραφειοκρατία και η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στις κρατικές, περιφερειακές και δημοτικές υπηρεσίες. Το ΟΕΕ προτείνει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό και με την απασχόληση σε φορείς και υπηρεσίες που εμπλέκονται στο πρόγραμμα μετάβασης της Περιφέρειας, νέων ανέργων επιστημόνων. Με τον τρόπο αυτό αξιοποιούμε δυνάμεις που αυτή τη στιγμή παραμένουν αδρανείς και δίνουμε μια απάντηση στο πρόβλημα της μαζικής φυγής νέων ειδικευόμενων συμπολιτών μας στο εξωτερικό. Να τους δοθεί η δυνατότητα να παραμείνουν και να εργαστούν στον τόπο τους, εάν το θέλουν.
Στην αγωνιά για το μέλλον του τόπου ακούγονται διάφορες απόψεις για το τι πρέπει να γίνει. Συχνά ακούγεται ότι πρέπει να στραφούμε στη βαριά βιομηχανία της χώρας, τον τουρισμό. Πράγματι η ΔΜ είναι η περιφέρεια που έχει τη μικρότερη προστιθέμενη αξία στον κλάδο αυτό σε επίπεδο χώρας. Πρέπει να είμαστε όμως προσεκτικοί διότι το τουριστικό προϊόν μας είναι εντελώς διαφοροποιημένο σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα και είναι αμφίβολο το μέγεθος της στήριξης που μπορεί ο κλάδος να επιφέρει στην οικονομία της ΔΜ.
Θα αναφέρω στο σημείο αυτό κάποια πράγματα που προορίζονταν να κατατεθούν στο Περιφερειακό Συμβούλιο σχετικά με τον τουρισμό, κάτι που δεν έγινε διότι στην έκτακτη συνεδρίαση την Κυριακή της μικρής αποκριάς τρεις παρατάξεις απείχαν, για λόγους που προσωπικά δεν έχω καταλάβει, οπότε κρίναμε σαν ΟΕΕ να τοποθετηθούμε γενικά και να μη μπούμε στην ουσία εκεί. Πρόσφατα εγκρίθηκε το πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης στο Δήμο Κοζάνης για το 2020. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους άλλους δήμους της περιφέρειας κάθε χρόνο. Η άποψή μας είναι ότι η προσέγγιση αυτή είναι λανθασμένη ή τουλάχιστον αναποτελεσματική. Ο Τουρισμός στη Δυτική Μακεδονία πρέπει να προσεγγιστεί σε επίπεδο περιφέρειας. Η ΔΜ έχει χαρακτηριστικά μοναδικά στον ελλαδικό χώρο που εάν αναδειχθούν με το σωστό τρόπο οπωσδήποτε μπορούν να δώσουν προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης. Όσο αυξάνεται η τουριστική κίνηση στην Περιφέρεια συνολικά τόσο πιο εύκολο είναι για την Κοζάνη να αυξήσει τον τουριστικό της τζίρο. Αρκεί να δουλέψουμε τοπικά στην ανάδειξη της ταυτότητας της πόλης. Πρωτεύουσα της Δυτικής Μακεδονίας, κέντρο των γραμμάτων και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Πανεπιστημιούπολη, πόλη του γλεντιού και της Αποκριάς κ.α.
Το ΟΕΕ προτείνει την ανάληψη δράσεων από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με τη συνεργασία των δήμων(ΠΕΔ) και πυρήνα την δημιουργία και προώθηση ενός brand name για όλη την Περιφέρεια. Ο όρος ΑΝΩ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ίσως ενδείκνυται για το σκοπό αυτό. Για όσους δε γνωρίζουν η αρχαία Άνω Μακεδονία ταυτίζεται περίπου με τα όρια της Δυτικής Μακεδονίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Είναι ένας όρος που αποτελεί μέρος της ταυτότητάς μας και εξηγεί πολύ καλά και σύντονα τι είναι η δυτική Μακεδονία. Ένας ορεινός τόπος, αυθεντικός, με βαθιά ιστορία, διακριτός γεωγραφικά όχι μόνο από την πεδινή Μακεδονία αλλά το σύνολο της χώρας. Το γράμμα Α, ως πρώτο της αλφάβητου , δημιουργεί θετικούς συνειρμούς στο μυαλό μας. Συμπωματικά μερικές από τις πιο επιτυχημένες δυτικομακεδονικές επιχειρήσεις με δραστηριοποίηση σε όλη την χώρα και το εξωτερικό έχουν το γράμμα Α στην επωνυμία τους .(Αlfa pastries Κουκουτάρης, Κτήμα Άλφα, Αlfa Wood).
Ένας εφικτός δρόμος τουριστικής ανάπτυξης διέρχεται από την γαστρονομία. Υπάρχει μακρά, πλούσια γαστρονομική παράδοση στην περιοχή μας με προσμείξεις από Μεσόγειο, Βαλκάνια, Μικρά Ασία, Πόντο κλπ. Στην περιοχή μας ευδοκιμούν ποικιλίες αμπελιών που προφέρουν ιδιαίτερα ποιοτική πρώτη ύλη προς οινοποίηση. Στην Άνω Μακεδονία υπάρχει αρχαία παράδοση τυροκομίας. Τα τυριά της περιοχής είναι πραγματικά άριστης ποιότητας και αυτό είναι λογικό αφού το κλίμα και η γεωγραφία της είναι κατάλληλα για τις δραστηριότητες αυτές. Τα δύο αυτά προϊόντα συνδυάζονται πολύ καλά και αποτελούν τις πλέον εξελίξιμες αγορές στον κλάδο της βιομηχανίας τροφίμων παγκοσμίως. Εάν προσθέσουμε και τον κρόκο, ένα μοναδικό προϊόν σήμα κατατεθέν της περιοχής μας, έχουμε μια καλή βάση για να δουλέψουμε. Τα εξαιρετικά, βραβευμένα εστιατόρια της περιοχής Αμυνταίου αποτελούν τον οδηγό και για άλλους επιχειρηματίες. Υπάρχουν και στην Κοζάνη επιχειρήσεις που έχουν τις προϋποθέσεις να επιτύχουν και να αποκτήσουν πανελλαδική φήμη…
Πως όμως μπορούν όλα αυτά να συνδυαστούν για να δημιουργηθεί και να προβληθεί η ταυτότητα της Άνω Μακεδονίας; Ο στόχος είναι εφικτός αλλά δύσκολος. Ίσως είναι η ώρα να στραφούμε στους ειδικούς. Μια εξειδικευμένη εταιρία μάρκετινγκ και διαμόρφωσης κοινής γνώμης μπορεί να πάρει τις γενικές κατευθύνσεις (Άνω Μακεδονία, αυθεντικοί άνθρωποι, απαράμιλλης ομορφιάς φύση, παραδόσεις, έθιμα, περιπέτεια και πολλά άλλα) για να πραγματοποιήσει μια καλά οργανωμένη πανελλαδική σε πρώτη φάση καμπάνια ώστε μεσοπρόθεσμα να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η οικονομική επιστήμη είναι η επιστήμη του ευ ζην και όχι απλώς η επιστήμη της άριστης κατανομής των διαθέσιμων πόρων. Συνοπτικά θα προσπαθήσω να εκθέσω τις απόψεις του ΟΕΕ για κάποια ειδικότερα θέματα που αφορούν στο Δήμο Κοζάνης.
Ως οικονομολόγος θεωρώ σκόπιμο να υπενθυμίσω μια βασική διάκριση στην επιστήμη μας. Η οικονομική μεγέθυνση αφορά στην αύξηση του κύκλου εργασιών σε μια οικονομία. Ο όρος ανάπτυξη είναι ευρύτερος και περιλαμβάνει και άλλους τομείς, ποιοτικούς αλλά σε ένα βαθμό μετρήσιμους. Στόχος μας πρέπει να είναι όχι απλώς η οικονομική μεγέθυνση αλλά η ανάπτυξη της κοινωνίας. Υπάρχουν διάφοροι δείκτες που μετρούν την ανάπτυξη όπως ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης(Human Development Index). Πολλά από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τις μετρήσεις εμπίπτουν σε αρμοδιότητες των ΟΤΑ. Άποψη μας είναι ότι η αντιδημαρχία ανάπτυξης θα πρέπει με οδηγό αυτούς τους δείκτες να έχει ως στόχο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στο Δήμο Κοζάνης.
Η ΔΙΑΔΥΜΑ είναι μια αρκετά επιτυχημένη επιχείρηση στο χώρο της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η εταιρία μπορεί χωρίς υπερβολές να θεωρηθεί πρωτοπόρος στον κλάδο της πανελλαδικά. Ένας κλάδος που ανθεί κυρίως στις πολύ ανεπτυγμένες οικονομίες της βόρειας Ευρώπης. Κι αυτό από μόνο του λέει πολλά. Η πρόκληση για την εταιρία είναι να εδραιωθεί ως ηγέτης του κλάδου στην Ελλάδα και να προετοιμαστεί για τον ανταγωνισμό που θα είναι πιο έντονος στο άμεσο μέλλον. Στη μεταβατική φάση πρέπει να περιλαμβάνεται ειδικός σχεδιασμός για την ενδυνάμωση και την ανοδική πορεία της εταιρίας. Η ΔΙΑΔΥΜΑ πρέπει έχει πανελλαδική εμβέλεια βεληνεκές όσον αφορά τη δραστηριότητα της και να πρωτοπορεί σε θέματα σχετικής τεχνολογίας και εφαρμογής καινοτομιών.
Η ΔΕΥΑΚ θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί τη ναυαρχίδα των δημοτικών επιχειρήσεων. Παρόλο που η επιχείρηση διαχειρίζεται βασικά, ανελαστικά αγαθά, υπάρχει η δυνατότητα επιχειρηματικής δράσης με κριτήρια αγοράς. Όχι κερδοσκοπικά αλλά προς όφελος του συνόλου των πολιτών.
Η απολιγνιτοποίηση δημιουργεί ανασφάλεια σχετικά με την λειτουργία της τηλεθέρμανσης σε όλους τους ενεργειακούς δήμους. Στο ζήτημα αυτό δε μπορούμε ως τοπική κοινωνία παρά να είμαστε ανυποχώρητοι. Η τηλεθέρμανση πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί και μάλιστα με τρόπο βιώσιμο για την επιχείρηση(ΔΕΥΑΚ) και παράλληλα να στηρίζει το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Στο πλαίσιο της λύσης που θα δοθεί στις τηλεθερμάνσεις, ακόμη κι αν χρειαστεί να λειτουργούν επιδοτούμενες, είναι σημαντικό να μπει και το θέμα της χρήσης της για παραγωγικούς σκοπούς . Στο Δρέπανο υπάρχει παρατημένο και απαξιωμένο το πιλοτικό θερμοκήπιο της ΠΔΜ το οποίο όταν κατασκευάστηκε ήταν ένα από τα πιο σύγχρονα στην Ελλάδα. Μια ακόμη προσπάθεια που δεν πέρασε στην ουσία και έμεινε στα εγκαίνια. Επιβάλλεται λοιπόν να εξεταστεί η δυνατότητα εκσυγχρονισμού της αγροτικής παραγωγής με σύγχρονες μεθόδους υδροπονίας κ.α ώστε να αυξηθεί το εισόδημα των αγροτών. Για να γίνει αυτό θα πρέπει η κατασκευή και η λειτουργία ιδιωτικών θερμοκηπίων με χρήση τηλεθέρμανσης να είναι οικονομικά συμφέρουσα τόσο για τους αγρότες όσο και για τη ΔΕΥΑΚ.
Ο κάμπος της Ελίμειας αποτελεί τη φυσική αυλή της πόλης της Κοζάνης και είναι αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και του μέλλοντος της περιοχής. Ένας τόπος όμορφος, με παραδόσεις που χάνονται στο χρόνο. Ένας τόπος όμως σχετικά φτωχός που με δυσκολία συγκρατεί τους νέους ανθρώπους να παραμείνουν και να δημιουργήσουν εκεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά από 4 κοινοτικά πλαίσια στήριξης και ενώ η χώρα ανήκει στην ΕΕ εδώ και μισό σχεδόν αιώνα δεν έχει γίνει κάποιο σημαντικό αρδευτικό έργο την περιοχή αυτή. Το παράδοξο είναι ότι η Ελίμεια είναι μια περιοχή με σημαντικό υδάτινο δυναμικό. Δεν αναφέρομαι μόνο στον Αλιάκμονα και την τεχνητή λίμνη. Αν προσέξουμε τον γεωφυσικό χάρτη θα διακρίνουμε τα ρέματα που από τις παρυφές της πόλης, σαν σύστημα αρτηριών διασχίζουν τον κάμπο ώσπου να χυθούν στη λίμνη και από εκεί στον Θερμαϊκό κόλπο. Τονίζεται ότι κάποια από αυτά τα ρέματα έχουν φυσική και αδιάλειπτη ροή νερού , δηλαδή όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το πολύτιμο αυτό υδάτινο δυναμικό παραμένει αναξιοποίητο. Αν έχεις τη μαμά ΔΕΗ να πληρώνει ποιος ασχολείται με νερά, έργα υποδομής και παραγωγή στον πρωτογενή τομέα… Το ΟΕΕ προτείνει ο Δήμος Κοζάνης(ΔΕΥΑΚ) σε συνεργασία με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και το Υπουργείο Περιβάλλοντος να διερευνήσουν την προοπτική κατασκευής μικρών φραγμάτων στα ρέματα αυτά ώστε να δημιουργηθούν ταμιευτήρες νερού. Οι ταμιευτήρες μπορούν να είναι χρήσιμοι στην άρδευση των εκτάσεων στο κάμπου της Ελίμειας και ενδεχομένως στην παραγωγή ενέργειας (πολύ μικρά υδροηλεκτρικά φράγματα). Στο σημείο αυτό πρέπει να πω ότι πέρα από το αυτονόητο ότι δεν είμαι μηχανικός, δεν έχω κάποια αξιόπιστα στοιχεία για το εάν το εγχείρημα αυτό είναι εφικτό μηχανικά, κατάλληλο περιβαλλοντικά και βιώσιμο χρηματοοικονομικά. Είμαι όμως πεπεισμένος ότι εάν είναι τελικά κάτι εφικτό και βιώσιμο μπορεί να αλλάξει τη μοίρα της περιοχής της Ελίμειας και της Αιανής.
Επειδή ο χρόνος είναι πιεστικός θα συνεχίσω με επιγραμματικές αναφορές σε ακόμη κάποια σημαντικά, κατά την άποψή μας. Ο δήμος Κοζάνης πρέπει να τρέξει για να είναι έτοιμος σε ότι τον αφορά άμεσα κατά την μεταλιγνιτική περίοδο. Εκκρεμότητες όπως οι χρήσεις γης, το ΒΙΠΑ, Η ΒΙΠΕ πρέπει να τακτοποιηθούν το συντομότερο δυνατό. Η ΑΝΔΗΚΟ, μπορεί να είναι ένα πάρα πολύ χρήσιμο εργαλείο στο βαθμό που μπορεί να εκτελεί μελέτες και άλλες δράσεις για λογαριασμό του Δήμου. Ο δήμος Κοζάνης, σε σχέση με άλλους δήμους της Περιφέρειας είναι αρκετά καλά στελεχωμένος και οργανωμένος. Το ανθρώπινο αυτό δυναμικό πρέπει να εμπλουτιστεί διότι θα αποτελέσει τον μοχλό του δήμου και άρα της κοινωνίας μας στο γεμάτο προκλήσεις μέλλον που μας περιμένει.
Κλείνοντας δε θα μπορούσα να παραλείψω να αναφερθώ σε κάποια έργα που θεωρώ ορόσημα για την πόλη και τον Δήμο. Είναι αυτό που λένε αν όχι τώρα πότε…
Περιφερειακή Λεωφόρος από το σημείο της γκρεμισμένης γέφυρας του ΟΣΕ κατά μήκος του νοτίου τμήματος της πόλης(γραμμή τρένου). Ο αυτοκινητόδρομος αυτός θα είναι ωφέλιμος στους οδηγούς αφού θα αποφεύγουν την εμπλοκή στο στενό πολεοδομικά κέντρο της πόλης όταν δεν το επιθυμούν. Κυρίως όμως θα επιφέρει δυνατότητες για φιλικότερη προς τους πολίτες αξιοποίηση περιοχών στην καρδιά της πόλης, αποσυμφορημένης πλέον από το βάρος της μηχανοκίνησης. Τονίζω ότι η σύνδεση αυτής της λεωφόρου με την οδό Παπανδρέου είναι ακόμη εφικτή…
Αν κοιτάξει κανείς την Κοζάνη πανοραμικά, θα διακρίνει μια μεγάλη σχετικά έκταση χωρίς οικοδόμηση, κάτι σπάνιο για την πόλη μας. Είναι η περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού η οποία διχοτομεί την πόλη. Αυτή η περιοχή είναι υπερπολύτιμη για την ανάπτυξη της πόλης. Ήδη έχει γίνει από το δήμο Κοζάνης( με την άδεια του ΟΣΕ) μελέτη αξιοποίησης της περιοχής με ήπιες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας. Προτείνεται η μελέτη πιο δυναμικής αξιοποίησης της περιοχής, πάντα με όρους σύγχρονης αστικής ανάπτυξης. Η έκταση είναι αρκετά μεγάλη και θα μπορούσε να αποτελέσει την περιοχή όπου θα αναπτυχθεί ένα νέο κέντρο της πόλης μας, πιο λειτουργικό και πάρα πολύ κοντά στο σημερινό ιστορικό της κέντρο. Δύσκολος στόχος για τα ελληνικά δεδομένα αλλά πιο ορθολογικός από το να προσδοκούμε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει στο Παϊάμπορο(ΖΕΠ).
Η τριπλέτα ολοκληρώνεται με το αστικό πάρκο που όλοι οι κοζανίτες επιθυμούν να δημιουργηθεί στο χώρο του στρατοπέδου της πόλης. Το θέμα είναι ευαίσθητο αφού εμπλέκει το υπουργείο εθνικής άμυνας. Εάν το συγκεκριμένο στρατόπεδο εξυπηρετεί σήμερα τις ανάγκες του ελληνικού στρατού όπως πριν ,μερικές δεκαετίες η συζήτηση σταματάει και το θέμα κλείνει. Εάν όμως ένα στρατόπεδο που χτίστηκε στις παρυφές της πόλης, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες, δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά το σκοπό του σήμερα, τότε νομίζω ότι ήρθε η ώρα να μιλήσουμε σοβαρά για τη δημιουργία του αστικού πάρκου Μακεδονομάχων στην πόλη της Κοζάνης. Ένα έργο που πραγματικά θα αλλάξει τη φυσιογνωμία τη πόλης και θα προσφέρει διεξόδους και ελεύθερο χώρο στους κατοίκους, κάτι που έχουμε μεγάλη ανάγκη στην Κοζάνη.
Σχετικά με τη σιδηροδρομική σύνδεση της πόλης, οφείλω να πω ότι είμαι πολύ συγκρατημένος σχετικά με τη χρήση του τρένου στη χώρα μας. Κι αυτό όχι μόνο λόγω του ανάγλυφου της γης αλλά κυρίως διότι το τρένο απαιτεί μεγάλο πληθυσμιακό όγκο για να είναι βιώσιμο. Υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα. Παρόλα αυτά η σιδηροδρομική γραμμή είναι μια σημαντική υποδομή. Έχει ενδιαφέρον να προσεγγιστεί το θέμα στο πεδίο των μεταφορών (logistics) εκμεταλλευόμενοι μια γραμμή που θα συνδέει δύο σημαντικά λιμάνια, της Θεσσαλονίκης και της Ηγουμενίτσας. Το στρατόπεδο Ρωμανέλη, το οποίο ανήκει στο δήμο Κοζάνης βρίσκεται στο μέσο περίπου, μεταξύ των λιμανιών, βρίσκεται κοντά στην πόλη και έχει πρόσβαση σε μεγάλους αυτοκινητοδρόμους. Από το στρατόπεδο αυτό διέρχεται η γραμμή του τρένου, οπότε θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως διαμετακομιστικό κέντρο…
Όσον αφορά στο επιβατικό κοινό, θα είχε ενδιαφέρον μια ειδική γραμμή υπερταχείας αμαξοστοιχίας που θα συνδέει την Κοζάνη και την Πτολεμαΐδα. Εάν αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιείται με τρένο σε 15΄ και με χαμηλό κόστος για τον επιβάτη θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σημαντικές οικονομίες κλίμακας στο λεκανοπέδιο. Η πόλεις της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας έχουν ένα σπάνιο για την Ελλάδα χαρακτηριστικό. Δύο αστικά κέντρα σε τόσο κοντινή απόσταση που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένα ενιαίο σύνολο. Πληθυσμιακά είναι τα 5ο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας εκτός Αττικής και ευρύτερης Θεσσαλονίκης. Όμως και πάλι είναι αμφίβολο εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να είναι βιώσιμη οικονομικά μια τέτοια σύνδεση.
Ακόμη πιο φιλόδοξο και δύσκολο εγχείρημα είναι αυτό της αξιοποίησης του αεροδρομίου της πόλης. Μπορεί το αεροδρόμιο της Κοζάνης στο μέλλον να γίνει ένα περιφερειακό αεροδρόμιο που θα έχει καθημερινή, εκτενή λειτουργία με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το δήμο μας; Πολύ δύσκολα. Παρόλα αυτά ένα αεροδρόμιο δυτικά της Θεσσαλονίκης είναι κάτι που στο μέλλον θα είναι αναγκαίο σύμφωνα με τους ειδικούς. Η Εγνατία οδός, ο αυτοκινητόδρομος Ε65 που βρίσκεται υπό κατασκευή, ο δρόμος Λάρισα- Κοζάνη – Νίκη που ίσως κάποια στιγμή πραγματοποιηθεί επιτέλους, το Πανεπιστήμιο και άλλα δίνουν κάποια εφόδια διεκδίκησης. Εάν μάλιστα οι κάθετοι άξονες της Εγνατίας που βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία αποτελέσουν τμήμα ενός διεθνούς οδικού δικτύου τότε το δυναμώνουμε ακόμη περισσότερο. Τα Τίρανα και τα Σκόπια είναι πρωτεύουσες πόλεις και με τα παραπάνω δεδομένα απέχουν από την Δυτική Μακεδονία και την Κοζάνη λιγότερο από τρεις ώρες.
Επειδή έχω ήδη κάνει κατάχρηση της καλοσύνης και της συναδελφικής αλληλεγγύης της Προέδρου δε θα αναφερθώ στις παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν στο κέντρο της πόλης ή στις παρατημένες πλατείες της, στο Ξενία, στο Κουρί , στις αναδασώσεις, τι μπορεί να γίνει στον Κρόκο και την Αιανή κ.α.
Το Πρόγραμμα μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας στη νέα μεταλιγνιτική περίοδο ίσως είναι η μόνη, η μεγάλη ευκαιρία για να γίνουν πράγματα που δύσκολα θα γινόταν αλλιώς ή θα γινόταν δεκαετίες μετά.
Κλείνοντας θα ήθελα να πω και να το βάλουμε καλά στο μυαλό μας όλοι:
Για να γίνει η Κοζάνη ΤΟΠΟΣ ΝΑ ΖΕΙΣ πρέπει να έχουμε ΕΝΟΤΗΤΑ κατά τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ.
Δημήτρης Κοεμτζόπουλος
Πρόεδρος 5ου Περιφερειακού Τμήματος
Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
(Δυτικής Μακεδονίας)
“Επιπλέον τα εδάφη αυτά ήταν πριν την απαλλοτρίωσή τους τα πλέον αποδοτικά, όσον αφορά την γεωργική εκμετάλλευση, στην περιοχή” Να δεις πόσο αποδοτικά (σε εκατομμύρια) ήταν μετά την απαλλοτρίωσή τους…
Αοριστίες που κάποιος του έγραψε. Ποιος είναι ο κύριος;