Ένα νέο πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία έρχεται στη Βουλή με τη διαδικασία του επείγοντος, αφού δόθηκε προς διαβούλευση μόνο για δύο εβδομάδες, αποκλείοντας έτσι, στην ουσία, κάθε διαδικασία ουσιαστικού διαλόγου για τα πολύ σοβαρά ζητήματα που θέτει και που αφορούν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Μάλιστα, η όποια διαβούλευση έγινε, μας βρήκε σε μια δύσκολη φάση της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής μας, ενώ βγαίνουμε δειλά δειλά από μια καραντίνα εβδομάδων σε μια «κανονικότητα» που καθόλου κανονική δε μοιάζει.
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, ως εργαζόμενοι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση χρειάστηκε να δουλέψουμε ακόμη πιο εντατικά από πριν, για να καταφέρουμε να μετασχηματίσουμε μέσα σε ελάχιστο χρόνο τα μαθήματά μας σε αποκλειστικά εξ αποστάσεως, επιλύοντας όλα τα προβλήματα που προέκυπταν, τεχνικά και μη. Κι όλα αυτά, ενώ προσπαθούσαμε να διαχειριστούμε μία επιδημιολογική κρίση που απειλούσε όλους/ες μας και ταυτόχρονα να βοηθάμε και να συμπαραστεκόμαστε σε φοιτητές/τριες και οικείους μας.
Θεωρούμε καθήκον μας αυτή τη στιγμή να παρέμβουμε και να εκφράσουμε κάποιες πάγιες θέσεις μας, καθώς το προς κατάθεση νομοσχέδιο περιέχει σε διάφορα σημεία του διατάξεις που προκαλούν τα δημοκρατικά, εργασιακά, και επιστημονικά αντανακλαστικά μας. Για τις διατάξεις που αφορούν την Α΄/θμια και Β΄/θμια εκπαίδευση το σχόλιο μας θα είναι σύντομο. Θεωρούμε ότι αυτές δυστυχώς προσιδιάζουν προς ένα αυταρχικό, εξετασιοκεντρικό και ακριβό σχολείο, το οποίο μόνο λίγοι και συχνά προνομιούχοι θα μπορούν να ολοκληρώσουν και εφόσον έχουν συναινέσει να παραχωρήσουν βασικά τους δημοκρατικά δικαιώματα, όπως το να μην παρακολουθείται η συμπεριφορά τους μέσα στην τάξη από κάμερες. Σε ό,τι αφορά την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση μεταξύ άλλων προβλέπεται, η ισοτιμία των «πτυχίων» των κολλεγίων με εκείνα των ΑΕΙ – ρύθμιση που συνιστά έμμεση καταστρατήγηση του άρθρου 16 του Συντάγματος -, η σύνδεση της αξιολόγησης με τη χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων, η αυστηροποίηση των ρυθμίσεων για τη μονιμοποίηση των μελών ΔΕΠ, η απελευθέρωση των διδάκτρων και των αμοιβών των διδασκόντων στα ΠΜΣ. Στο κείμενο που ακολουθεί θα αναφερθούμε αναλυτικά σε ορισμένα από τα σημεία του πολυνομοσχεδίου που κατά τη γνώμη μας είναι από τα πιο αμφιλεγόμενα.
Ανάμεσα στις «βελτιωτικές ρυθμίσεις» του πολυνομοσχεδίου, προβλέπεται η ίδρυση Ξενόγλωσσων Προγραμμάτων Σπουδών (ΞΠΣ), πρώτου κύκλου. Αυτή τη στιγμή που τα ελληνόγλωσσα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημιακών τμημάτων είναι υποστελεχωμένα σε μόνιμο διδακτικό προσωπικό και κανένας νέος διορισμός μελών ΔΕΠ δεν έχει ανακοινωθεί, η καθιέρωση ΞΠΣ μοιάζει τουλάχιστον με υπερφίαλη κενοδοξία. Είναι γνωστό ότι τα προγράμματα σπουδών των τμημάτων υποστηρίζονται από υπερεργασία των μελών ΔΕΠ, κι από ελαστικές και επισφαλείς συνθήκες εργασίας συμβασιούχων διδασκόντων. Στη βάση αυτής της πραγματικότητας δεν μπορούμε παρά να ανησυχούμε πως τέτοιες κι ακόμα χειρότερες συνθήκες εργασίας θα εφαρμοστούν για να στελεχωθούν τα ΞΠΣ, με αποτέλεσμα αυτές να παγιωθούν και να επεκταθούν για όλους τους εργαζόμενους στην εκπαίδευση. Επίσης, ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας των ΞΠΣ, πέρα από τα προβλήματα νομιμότητας που εγείρει, απειλεί άμεσα με ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, θίγοντας ακόμα και τα τελευταία χαρακτηριστικά του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα που της έχουν απομείνει. Τέλος, τα ΞΠΣ ανοίγουν το δρόμο στην κατάργηση της ακαδημαϊκής οντότητας του Τμήματος που διαθέτει πρόγραμμα σπουδών με διακριτό γνωστικό αντικείμενο και προσφέρει ανάλογο πτυχίο. Με τον τρόπο αυτό επαπειλείται η όποια κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων πολλών ειδικοτήτων, και προκαλείται νέα υποτίμηση των πτυχίων τους.
Η «εξωστρέφεια» και τα άλλα πλεονεκτήματα που ευαγγελίζονται τα ΞΠΣ, όπως η καλλιέργεια των γραμμάτων, η ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας και η στήριξη της κινητικότητας διδασκόντων, ερευνητών και φοιτητών, θα μπορούσαν να ενισχυθούν με αύξηση της χρηματοδότησης για διδασκαλία και έρευνα, κάτι το οποίο δεν συζητείται καν στην παρούσα κατάσταση. Ένα άλλο σημείο στο οποίο θέλουμε να σταθούμε είναι το ενιαίο ψηφοδέλτιο εκλογής Πρύτανη και Αντιπρυτάνεων με μειωμένο εκλεκτορικό σώμα και με μόνιμη καθιέρωση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που προβλέπει το σχέδιο νόμου. Ο αποκλεισμός των μελών ΕΔΙΠ, ΕΕΠ, ΕΤΕΠ, του Διοικητικού Προσωπικού από τις πρυτανικές εκλογές παραβιάζει την αρχή της αντιπροσωπευτικότητας των θεσμών και πλήττει βάναυσα τη δημοκρατική λειτουργία των οργάνων του αυτοδιοικούμενου Πανεπιστημίου. Τέλος, η χρήση της ηλεκτρονικής κάλπης, θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει μόνο ως εναλλακτική επιλογή που εφαρμόζεται σε έκτακτες καταστάσεις και με τρόπο που να εξασφαλίζει το αδιάβλητο της ψηφοφορίας. Μεγάλη σημασία έχουν για εμάς, ως περιφερειακό πανεπιστήμιο, και οι διατάξεις για τις μετεγγραφές των φοιτητών/τριών.
Επηρεάζουν άμεσα τόσο τον αριθμό όσο και το επίπεδο των φοιτητών μας. Όμως, πέρα από το συμφέρον του ιδρύματός μας, δεν μπορούμε παρά να συνεκτιμήσουμε τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι οικογένειες των φοιτητών/τριών της χώρας. Για τον λόγο αυτό εκφράζουμε τον έντονο προβληματισμό μας για οριζόντια μέτρα ποσοτικών ορίων, όπως η διαφορά των 2750 μονάδων, που προτείνεται από το σχέδιο νόμου, καθώς αποτελούν μια αποσπασματική παρέμβαση, με αμφίβολο αποτέλεσμα. Οι μετεγγραφές αφορούν έκτακτες καταστάσεις και τα κριτήρια πρέπει να είναι αποκλειστικά κοινωνικά και όχι βαθμολογικά. Δυστυχώς δεν βλέπουμε να υπάρχει πρόθεση να αντιμετωπιστούν τα χρονίζοντα καίρια προβλήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης όπως είναι η υποστελέχωσή της. Προτάσεις όπως αυτή της ΠΟΣΔΕΠ για την επέκταση του χρόνου αφυπηρέτησης των μελών ΔΕΠ μέχρις ότου συμπληρωθεί από νέο προσωπικό η κενωθείσα θέση, μας βρίσκουν κάθετα αντίθετους. Διεκδικούμε την στελέχωση των Πανεπιστημίων με νέο προσωπικό, το οποίο θα τα ανανεώσει, φέρνοντας δυναμισμό, διάθεση και φρέσκιες ιδέες.
Καλούμε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων να προβεί σε πρωτοβουλίες και δράσεις για την αντιμετώπιση των πραγματικά σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η εκπαίδευση εν καιρώ πανδημίας και να αποσύρει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο που καμία ουσιαστική λύση στα προβλήματα της εκπαίδευσης δεν προτείνει. Τέλος, αποτελεί πάγια θέση μας η αναγκαιότητα αποτελεσματικής χρηματοδότησης της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης για να μπορεί, απρόσκοπτα, να επιτελεί το έργο της, ανταποκρινόμενη στη συνταγματική υποχρέωσή της. Αυτή τη στιγμή είναι απολύτως αναγκαία η άμεση προκήρυξη νέων θέσεων μελών ΔΕΠ για την επαρκή στελέχωση των πανεπιστημιακών τμημάτων.
ΔΣ ΕΣΔΕΠ Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
