Οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα σχετικά με το θέμα της χρήσης μάσκας στα παιδιά ποικίλουν. Παρατηρείται μια πόλωση τον τελευταίο καιρό, όπου από τη μια πλευρά υπάρχουν οι άνθρωποι που μάχονται εναντίον της χρήσης μάσκας και από την άλλη πλευρά οι άνθρωποι που είναι υπερ, θεωρώντας ότι είναι σωστό μέτρο και βοηθητικό στην πρόληψη για τη μετάδοση του υιού. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της «μάχης» ωστόσο είναι ο μη σεβασμός, οι κατηγορίες, η διάδοση μίσους αλλά πολύ περισσότερο η σύγχυση των ίδιων των παιδιών σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν.

Πριν αναλυθούν κάποιοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να προσαρμοστεί με τη μάσκα, αξίζει να αναφερθεί ότι η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, το CDC (Centers for Disease Control and Prevention) και η Παγκόσμια Παιδιατρική Εταιρία συνιστούν τη χρήση μάσκας σε παιδιά άνω των δυο ετών. Μάλιστα, πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έδωσε στη δημοσιότητα κάποιες οδηγίες προς τους γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με τη χρήση μάσκας στα παιδιά. Μέσα σε αυτές ανέφερε με σαφήνεια ότι συνίσταται η χρήση μάσκας σε παιδιά άνω των δώδεκα ετών, στις ίδιες ακριβώς περιπτώσεις που είναι υπεχρεωτική και για τους ενηλίκους. Όσον αφορά τα μικρότερα παιδιά από έξι έως έντεκα ετών, η σύσταση της χρήσης μάσκας σχετίζεται στενά με το ποσοστό μετάδοσης του ιού που επικρατεί στην εκάστοτε περιοχή αλλά και στις περιπτώσεις που το παιδί έχει στενή αλληλεπίδραση με άτομα υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ευπαθείς ομάδες, ηλικιωμένοι κλπ. Τέλος, αναφέρει ότι τα παιδιά που είναι μικρότερα των 5 ετών δεν θα πρέπει να φορούν μάσκα.

Πως μπορούμε, λοιπόν, να βοηθήσουμε ένα παιδί να προσαρμοστεί με τη μάσκα;

Εξοικείωση, αποδοχή και απόδοση νοήματος των ίδιων των γονέων

Για να μπορέσεις να βοηθήσεις ένα παιδί να εξοικειωθεί, να προσαρμοστεί και να αντιμετωπίσει με έναν θετικό τρόπο τη μάσκα θα πρέπει πρώτα εσύ ως γονέας/κηδεμόνας/εκπαιδευτικός να αντιληφθείς αυτό το μέτρο με έναν θετικό τρόπο. Σε περίπτωση που εσύ ο ίδιος δυσκολεύεσαι να προσαρμοστείς και δεν μπορείς να αποδεχθείς αυτό το μέτρο, τότε είναι πολύ πιθανό να δυσκολευτεί και το παιδί. Συχνά, εμείς οι ψυχολόγοι καλούμε τους γονείς/κηδεμόνες/εκπαιδευτικούς να αναζητήσουν ένα δικό τους προσωπικό νόημα στο νέο αυτό μέτρο… «πως βλέπουν αυτό το μέτρο, ως ένα μέτρο πρόληψης διάδοσης ή ως ένα μέτρο που στερεί δικαιώματα;», «Τι σημαίνει για τους ίδιους η χρήση της μάσκας; και τι η μη χρήση μάσκας;», «η πιθανή αντίσταση έχει να κάνει με το ίδιο το μέτρο ή με αυτούς που το εισάγουν;», «θεωρούν ότι υπάρχει στην πραγματικότητα ο ιός;» κ.α.

Καμιά φορά το δυσκόλεμα των γονέων/ενηλίκων όσον αφορά μια κατάσταση είναι αυτό που τελικά δυσκολεύει και το ίδιο το παιδί να προσαρμοστεί και να αποδεχθεί ένα γεγονός, μια κατάσταση, μια αντίδραση.

Χρήση μάσκας από τον ίδιο τον γονέα

Τα παιδιά σε μικρές ηλικίες έχουν την τάση να μιμούνται και να μαθαίνουν συμπεριφορές μέσα από την παρατήρηση των «μεγάλων». Για να βοηθήσεις το παιδί να εξοικειωθεί και να φορά με συνέπεια και σταθερότητα τη μάσκα του θα πρέπει να τη φοράς εσύ ο ίδιος ως γονέας/κηδεμόνας/εκπαιδευτικός και να λειτουργείς ως πρότυπο για το παιδί.

Χρήση απλού και κατάλληλου για την ηλικία λεξιλογίου

Όταν έρθει η στιγμή να ενημερώσεις το παιδί για το «γιατί» πρέπει να φοράει τη μάσκα του, είναι εξαιρετικά σημαντικό να λάβεις πρώτα απ’όλα υπόψιν την ηλικία αλλά και το γνωστικό επίπεδο του παιδιού. Έτσι, θα μπορέσεις να προσαρμόσεις το λεξιλόγιο, το ύφος αλλά και τις εκφράσεις σου με βάση το τι μπορεί να κατανοήσει το ίδιο το παιδί. Συνίσταται η αποφυγή χρήσης όρων, που είναι δυσνόητοι ακόμη και στους ενήλικες, καθώς αυτό μπορεί να δημιουργήσει φόβο και δυσκολία στην αφομοίωση πληροφοριών. Μπορείς να κάνεις χρήση παραδειγμάτων, ιστοριών, αλληγοριών για να βοηθήσεις το παιδί να αντιληφθεί σε βάθος αυτό που θέλεις να του πεις.

Διερεύνηση των ήδη υπάρχουσων γνώσεων του παιδιού σχετικά με τη χρήση μάσκας

Ρώτησε το παιδί: «τι γνωρίζει ήδη για τη χρήση μάσκας;», «Που πιστεύει ότι πρέπει να τη φοράει;», «γιατί πρέπει να τη φοράει;», «τι αποφεύγεται όταν τη φοράει;» «ποιον προστατεύει όταν τη φοράει;», «τι άλλο πρέπει να κάνει για να προστατεύει τον εαυτό του εκτός από τη χρήση μάσκας (π.χ. πλύσιμο χεριών κλπ)», «αν πρέπει να τη φοράει μόνο το ίδιο το παιδί ή εάν είναι για όλα τα παιδιάκια;», «πως νιώθει που πρέπει να τη φοράει;», «τι το δυσκολεύει περισσότερο;»

Η διερεύνηση βοηθάει στο να εντοπιστούν πιθανές παρανοήσεις του παιδιού. Εάν για παράδειγμα, το παιδί απαντήσει ότι θεωρεί πως η χρήση μάσκας είναι πολύ κακή τότε θα πρέπει είσαι προετοιμασμένος/η ότι θα επακολουθήσει μια αρνητική αντίδραση προς την εφαρμογή της ή στην ερώτηση σχετικά με το πώς προστατεύει η μάσκα μπορεί να μην μπορεί να απαντήσει, επομένως αμέσως δίνεται έμμεσα η πληροφορία ότι το παιδί δεν έχει κατανοήσει την χρησιμότητα της.

Χρήση της μάσκας και σταδιακή αύξηση του χρόνου που τη φορά

Προετοίμασε το παιδί και ενθαρρυνέ το να έχει μαζί του τη μάσκα όπου κι αν πηγαίνετε και να τη φοράτε μαζί. Σε δραστηριότητες παρότρυνε το να τη φορά κάθε φορά και περισσότερο. Η σταδιακή αύξηση της χρήσης και η εξοικείωση του παιδιού με τη μάσκα θα βοηθήσει σημαντικά στην προσαρμογή του στο σχολείο, καθώς ήδη από πριν θα έχει συνηθίσει να τη φορά αρκετή ώρα. Μην περιμένεις ξαφνικά μόλις ανοίξουν τα σχολεία να μάθεις στο παιδί πώς να φοράει τη μάσκα του και να μην τη βγάζει. Η υιοθέτηση μιας συμπεριφοράς πρόληψης, όπως είναι αυτή της μάσκας απαιτεί χρόνο και προσπάθεια.

Επιβράβευση παιδιού

Επιβράβευσε το παιδί όταν καταφέρνει και φορά τη μάσκα του, την τοποθετεί ή τη βγάζει σωστά. Ωστόσο, πρόσεχε όσον αφορά τον τρόπο που θα το επιβραβεύσεις. Απέφυγε εκφράσεις όπως: «τι καλό παιδί που είσαι», «μπράβο είσαι το καλύτερο παιδί». Τέτοιου είδους εκφράσεις υπονοούν ότι είναι καλό παιδί μόνο όταν κάνει κάτι σωστά. Αντί των παραπάνω εκφράσεων μπορείς να διαλέξεις κάποιες από τις ακόλουθες: «πίστευα ότι θα τα καταφέρεις», «Μπράβο», «το ξέρω ότι μπορεί να δυσκολεύτηκες αλλά να νιώθεις περήφανος/η για τον εαυτό σου που προσπάθησες να κρατήσεις τόση ώρα τη μάσκα», «μπορώ να φανταστώ ότι ήταν αρκετά δύσκολο για εσένα αλλά είδες ότι όταν θέλεις κάτι μπορείς και να το καταφέρεις;», «σε ευχαριστώ που προσπάθησες».

Έμφαση ότι η μάσκα ισχύει για όλα τα παιδιά

Εξήγησε ότι όλα τα παιδιά θα χρειαστεί να φορέσουν μάσκα και ότι δεν θα είναι μόνο αυτό που θα φοράει. Μπορείς να του πεις: «όπως όταν βγαίνουμε χρειάζεται να φοράμε τα ρούχα μας και τα παπούτσια μας έτσι τώρα πρέπει να φοράμε τη μάσκα μας… όπως φοράμε τα παπούτσια μας για να μην τραυματίσουμε ή λερώσουμε τα πόδια μας, έτσι φοράμε τη μάσκα για να μην αρρωστήσουμε ούτε εμείς ούτε όμως και οι άλλοι»

Κατανοήση και αποδοχή πιθανών δυσκολιών του παιδιού

Εξήγησε στο παιδί ότι είναι απόλυτα λογικό και φυσιολογικό κάποιες στιγμές να νιώθει δυσφορία, να δυσκολεύτεται και να «σκάει». Ενθάρρυνέ το να σου αναφέρει τις στιγμές που δεν αντέχει άλλο ώστε να βρίσκετε μαζί μια λύση (να τη βγάζει για 5 λεπτά, να πηγαίνει στο μπάνιο να ρίχνει λίγο νερό στο πρόσωπο του προσεκτικά και μετά να την ξαναβάζει κλπ). Μην μαλώσεις ή νευριάσεις εάν το παιδί στην αρχή βγάλει απότομα τη μάσκα ή εκφράζει έντονα τη δυσφορία του. Ειδικά στις πιο μικρές ηλικίες είναι συχνό να κάνουν απότομες κινήσεις και να εκφράζουν με έναν διαφορετικό τρόπο την αντίδρασή τους. Άλλωστε είναι παιδιά και τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους έχουν το δικό τους τρόπο να εκφράζουν τη δυσφορία τους. Μην απαιτείς από ένα παιδί να φέρεται σαν ενήλικας γιατί είναι απλά παιδί και φυσικά θα φερθεί «παιδιάστικα».

Διάθεση χρόνου σκέψης και ενθάρρυνση ερωτήσεων

Μόλις ενημερώσεις το παιδί, δώσε του λίγο χρόνο να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που του έδωσες και ενθάρρυνέ το να έρθει οποιαδήποτε στιγμή και να ρωτήσει ό,τι δεν κατάλαβε σωστά ή νιώθει ότι δυσκολεύεται να το αφομοιώσει. Για να επιβεβαιώσεις ότι έχει αντιληφθεί με σωστό και βοηθητικό τρόπο τις πληροφορίες μπορείς να του προτείνεις να εξηγήσει στο αγαπημένο του κουκλάκι γιατί πρέπει να φοράει μάσκα, πώς να τη φοράει και τι πρέπει να προσέξει. Με αυτόν τον τρόπο μπορείς να παρατηρήσεις πως το παιδί θα εξηγήσει αυτά που έμαθε και να εντοπίσεις πιθανές παρανοήσεις.

Στο παρακάτω pdf έχω παραθέσει κάποιες δραστηριότητες (παιχνίδια, παραμύθια) που μπορείς να κάνεις μαζί με το παιδί για να διευκολύνεις την ενημέρωση και προσαρμογή.

Ελπίζω να βρήκες το άρθρο μου βοηθητικό! Σε ευχαριστώ που το διάβασες, δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο!!

Με εκτίμηση,

Μελίδου Πηνελόπη

MSc Ψυχολόγος Υγείας