Η Γερμανική RWΕ ενδιαφέρεται να επενδύσει σε Φ/Β στα Ελληνικά Λιγνιτωρυχεία, όχι, όμως, στα δικά της – γερμανικά – Λιγνιτωρυχεία (του Χρήστου Γ. Παπαγεωργίου, τ. δντη ΛΚΔΜ ΔΕΗ)

Σχετικά με την πρόθεση της RWΕ να επενδύσει στην εγκατάσταση φωτοβολταικών (Φ/Β) πάρκων στα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία σημειώνονται τα ακόλουθα:

1. Στο β΄ 6μηνο 2019, μετά από επίσκεψη αρμοδίων της ανώτατης διοίκησης της RWΕ, γερμανικής εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.), στο γραφείο του νεοεκλεγέντος έλληνα πρωθυπουργού, ανακοινώθηκε το ενδιαφέρον της RWΕ, μεταξύ άλλων, για τη συμμετοχή της στην εγκατάσταση μεγαφωτοβολταïκού (ΜΦ/Β) πάρκου στις απαλλοτριωμένες και αποκατεστημένες εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ, οι οποίες θα προκύψουν από την πρόωρη απολιγνιτοποίηση 2023-2028. Σημειώνεται ότι η συνεργασία της RWΕ με τη ΔΕΗ για θέματα λιγνιτικών εκμεταλλεύσεων χρονολογείται τουλάχιστο από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, με κορυφαία φάση τη μελέτη αναδιοργάνωσης της λειτουργίας των ορυχείων (REORGANIZATION OF MINE OPERATION, Μαρ. 1994) και την κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου εκμ/σης των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ στην περιοχή Πτολ/δας-Αμυνταίου και Μεγαλόπολης (TECHNICAL MINE MASTER PLAN, TMMP, Ιαν. 1996). Πρόκειται σαφώς για τον πλέον βαθύ, εκτός ΔΕΗ, γνώστη της λιγνιτικής και της ηλεκτρενεργειακής δραστηριότητας γενικότερα της χώρας μας.                     Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι για την εγκατάσταση ΜΦ/Β πάρκου π.χ. 1000 MW απαιτείται η δέσμευση οριζοντίων και παραοριζοντίων εκτάσεων που ξεπερνούν τα 20.000 στρ., στις οποίες, όμως, ακυρώνεται οποιαδήποτε δυνατότητα μελλοντικής γεωργικής εκμ/σης. Εξάλλου, στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που εγκρίθηκε από τη σχετική απόφαση των περιβαλλοντικών όρων των λιγνιτωρυχείων Πτολ/δας (ΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011, Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929), με ισχύ μέχρι την 9-11–2021, μεταξύ άλλων αναφέρεται:  

« .. Σηµειώνεται ότι στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα τµήµατα των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ. η εγκατάσταση διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.), καθώς και Ζώνης Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής επέµβασης..» καθώς, επίσης, αναφορικά με τις μελλοντικές χρήσεις των εδαφών:

«…• Αγροτική χρήση. Οι καλλιεργήσιµες εκτάσεις διαµορφώνονται σε επίπεδες ή παραεπίπεδες εκτάσεις µε επικρατούσες µικρές κλίσεις. Μετά τη συστηµατική σταδιακή ολοκλήρωση των επεµβάσεων αποκατάστασης οι εκτάσεις αυτές εκµισθώνονται σε αγρότες της περιοχής έναντι χαµηλού τιµήµατος και καλλιεργούνται στο σύνολό τους σχεδόν µε σκληρό σιτάρι. Μελλοντικά, µε την προϋπόθεση της ανάπτυξης υποδοµών άρδευσης γύρω από τις λίµνες που θα διαµορφωθούν στις τελικές εκσκαφές των ορυχείων, στις παραπάνω εκτάσεις θα είναι δυνατή η καλλιέργεια µονοετών ή πολυετών φυτών µε µεγαλύτερες στρεµµατικές αποδόσεις…».

Επομένως, η αξιοποίηση των εκτάσεων των λιγνιτωρυχείων με γεωργικές εκμεταλλεύσεις αποτελεί τη ρητή βούληση του νομοθέτη και συνάδει με την εταιρική κοινωνική ευθύνη της ΔΕΗ ΑΕ προς τους κατοίκους της Δ. Μακεδονίας, η αξιοποίηση των λιγνιτών της οποίας μέχρι σήμερα εισέφερε τα μέγιστα στον εξηλεκτρισμό, τη βιομηχανική και τη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας μας στα τελευταία 60 χρόνια.

2. Εύλογα, μετά τα πιο πάνω, προκύπτει το ερώτημα: τι γίνεται στις κολοσσιαίων διαστάσεων λιγνιτικές δραστηριότητες της RWΕ στη Γερμανία και συγκεκριμένα στην περιοχή της Β. Ρηνανίας– Βεστφαλίας (NRW) αναφορικά με τα Φ/Β πάρκα; Τονίζεται με έμφαση η υπερανάπτυξη των ΑΠΕ στη Γερμανία κατά την τελευταία 20ετία, ιδίως των αιολικών και των Φ/Β που ξεπερνούσαν αθροιστικά κατά το 2017 το 45% της εγκατεστημένης ισχύος για παραγωγή Η.Ε. και το 22% της παραγωγής Η.Ε., αντίστοιχα. Ενδεικτικά, στο διάστημα 2000-2017 αυξήθηκε κατά 9 φορές η εγκατεστημένη ισχύς για παραγωγή Η.Ε. από αιολικά και 423 φορές από Φ/Β !!!.

Προσεκτική, λοιπόν, περιήγηση και επισκόπηση όλων των περιοχών των αποκατεστημένων εδαφών των λιγνιτικών εκμ/σεων της RWΕ (Garzweiler, Hambach, Inden, Frechen, Bergheim, Bedburg, Grevenbroich κλπ), μέσω του διαδικτύου, παρέχει εναργέστατη εικόνα των σημερινών χρήσεων γης, από όπου προκύπτει ότι πουθενά δεν φαίνεται καμία αξιόλογη εγκατάσταση Φ/Β πάρκων, παρά μόνο αιολικά πάρκα που συνυπάρχουν με τις γεωργικές χρήσεις των αντίστοιχων εκτάσεων.

 Η μη εγκατάσταση Φ/Β πάρκων στα λιγνιτωρυχεία της RWΕ οφείλεται στο γεγονός της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων για το σχεδιασμό των λιγνιτικών εκμ/σεων της NRW, η οποία προκρίνει την ανάπτυξη γεωργικών δραστηριοτήτων στις αποκατεστημένες εκτάσεις, δασικές χρήσεις, χρήσεις αναψυχής κ.α. Τούτο προκύπτει εμφανώς από τα αναφερθέντα σε σχετική εκδήλωση στις 11/06/2014 στην Κολωνία, σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές στην παραγωγή λιγνίτη και, συγκεκριμένα, για την αποδοχή και την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των περιοχών εκμ/σης στο σχεδιασμό και την αποκατάσταση των περιοχών των λιγνιτωρυχείων. Περισσότερα, επίκαιρα και άκρως ενδιαφέροντα, ιδιαίτερα για τους κατοίκους της Δ. Μακεδονίας και της Αρκαδίας σχετικά στοιχεία, μπορεί να έχει οποιοσδήποτε από το διαδίκτυο (Bestpracticesinligniteproduction: public participation in the planning and the rehabilitation of lignite sites to win acceptance, 10th Coal Dialogue Wednesday, 11 June 2014, Michael Eyll-Vetter, Vice President, Mine Planning RWE Power, Cologne). Ειδικότερα, σημειώνονται τα ακόλουθα:

-α) Η Επιτροπή Λιγνίτη του κρατιδίου της Β. Ρηνανίας –Βεστφαλίας (NRW), απαρτίζεται από εκπρόσωπους των δήμων των περιοχών των λιγνιτικών εκμ/σεων, των πόλεων που δεν επηρεάζονται άμεσα, αλλά έμμεσα, από τη δραστηριότητα των λιγνιτικών εκμ/σεων, εκπρόσωπους επαγγελματικών επιμελητηρίων, ενώσεων, συνδικάτων και αντιπρόσωπους από τους αγρότες, εκπρόσωπους άλλων δήμων της διοικητικής αρμοδιότητας της περιοχής της Κολωνίας και του Ντύσσελντορφ καθώς και αρμόδιους εκπρόσωπους του ομόσπονδου κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας–Βεστφαλίας (NRW) για θέματα εκμ/σης μεταλλείων, δασών, γεωλογίας, οικολογίας, σχεδιασμού χρήσης εδαφών, δασοκομίας, οδοποιίας κ.α. Επίσης, η Επιτροπή Λιγνίτη δρα σε συνεργασία με τους μετόχους της περιοχής και ειδικούς αντιπρόσωπους και καταρτίζει το σχεδιασμό των λιγνιτικών εκμ/σεων, λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Περαιτέρω επιμέρους θέματα και λεπτομέρειες εξετάζονται στα πλαίσια της μεταλλευτικής νομοθεσίας, της αντίστοιχης για τη διαχείριση των νερών και της γενικότερης νομοθεσίας.

-β) Ο λιγνίτης συνεισφέρει σημαντικά στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και στον έλεγχο των τιμών του γερμανικού ενεργειακού μίγματος. Ακόμη, η αξιοποίηση του λιγνίτη, εκτός από τη συμβατική παραγωγή Η.Ε. όπου καταναλώνεται η μεγαλύτερη ποσότητα, περιλαμβάνει τη χρήση ξηρού λιγνίτη σε διάφορες βιομηχανικές εφαρμογές, αεριοποίηση – παραγωγή αερίου σύνθεσης με δυνατότητα αξιοποίησής του σε συνδυασμό με το φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα, άλεση λιγνίτη-κατεργασία-υγροποίηση- παραγωγή υγρών καυσίμων και διαφόρων χημικών προïόντων κ.α. Κατά το 2014 οι τρεις μεγαλύτερες εκμ/σεις της RWΕ αφορούσαν τα λιγνιτωρυχεία Garzweiler, Hambach και Inden που θα τροφοδοτούν τις νεότερες λιγνιτικές μονάδες παραγωγής Η.Ε. με νέα τεχνολογία καύσης και προοπτική λειτουργίας των τουλάχιστο μέχρι το 2038.

-γ) Η συμμετοχή των τοπικών φορέων στη λήψη των αποφάσεων έχει, μερικές φορές, άτυπο χαρακτήρα (π.χ. ανασχεδιασμός επανακαλλιέργειας, τελική παραμένουσα λίμνη στο ορυχείο του Inden) αλλά και τυπικό για θέματα σχεδιασμού και λειτουργίας των λιγνιτικών εκμ/σεων, μετεγκαταστάσεων οικισμών, απαλλοτριώσεων ιδιοκτησιών, ειδικών σχεδίων λειτουργίας για την προστασία των ειδών, συμμετοχή των πληττομένων στα συνεργεία κλπ. -δ) Υψηλά οικολογικά standards εφαρμόζονται για την προστασία της βιοποικιλότητας και του επανακαλλιεργούμενου νέου τελικού «φυσικού» εδάφους. Μέχρι σήμερα στην περιοχή των λιγνιτικών εκμ/σεων της Ρηνανίας έχουν αποδοθεί για επανακαλλιέργεια εκτάσεις περίπου 200.000 στρεμμάτων. Οι εκτάσεις αυτές συγκριτικά με την περίοδο πριν την εκμ/ση του λιγνίτη χαρακτηρίζονται από λιγότερες βιομηχανικές εκτάσεις, λιγότερες εγκαταστάσεις και δρόμους, περισσότερους νέους ελκυστικούς χώρους αναψυχής, περίπου 2200 ζωικά είδη και πάνω από 700 φυτικά, αντίστοιχα, που ταυτοποιήθηκαν μετά την επανακαλλιέργεια, συμπεριλαμβανομένων και 429 ειδών απειλούμενων με εξαφάνιση!

3. Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ο καταλυτικός ρόλος της περιφερειακής (κρατίδια) και της τοπικής αυτοδιοίκησης στη λήψη των αποφάσεων για τα θέματα των λιγνιτικών εκμ/σεων της RWΕ. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η εγκατάσταση Φ/Β σε μεγάλη κλίμακα στα γερμανικά λιγνιτωρυχεία, όχι λόγω του μεγάλου γεωγραφικού πλάτους (~50^ο), αλλά επειδή προέχει η ανάπτυξη της επανακαλλιέργειας των εδαφών. Για την ιστορία, η πρώτη σχετική νομοθεσία για τις διαδικασίες των εκμ/σεων γαιανθράκων της περιοχής της NRW διατυπώθηκε το 1785, πολλές δεκαετίες πριν την ενοποίηση των κρατιδίων σε ένα ενιαίο γερμανικό κράτος!! Είναι, εξάλλου, ευρύτατα γνωστό ότι ο ομοσπονδιακός χαρακτήρας της Γερμανίας με την ισχυρή παράδοση και την ποικιλόμορφη αποκέντρωση βρίσκεται στον πυρήνα της πολύ υψηλής οικονομικής, κι όχι μόνο, θέσης της χώρας.

Ωστόσο, στη χώρα μας, διαφαίνεται η πρόθεση καταστρατήγησης από τους αρμόδιους της εγκεκριμένης ΜΠΕ των λιγνιτικών εκμ/σεων του ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ με την επιχειρούμενη εγκατάσταση ΜΦ/Β πάρκων 1000, πολύ δε χειρότερα 2000 MW, ενέργεια που, εάν τελικά υλοποιηθεί, θα οδηγήσει στην οριστική αχρήστευση των οριζόντιων και παραοριζόντιων εκτάσεων (απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων) των λιγνιτωρυχείων για παραγωγικές γεωργικές καλλιέργειες στο ορατό μέλλον. Τονίζεται, επίσης, ο σημαντικός κίνδυνος από τις καθιζήσεις των αποκατεστημένων εδαφών λόγω της φύσης των αγόνων υλικών, που ενδεχόμενα θα επισύρουν σημαντικές τεχνικές και οικονομικές επιβαρύνσεις κατά την εγκατάσταση και τη διάρκεια ¨ζωής¨ ενός ΜΦ/Β πάρκου. Ακόμη, τα ΜΦ/Β πάρκα θα εξαφανίσουν τις εκτάσεις για αναψυχή, για περιαστικές χρήσεις και άλλες δραστηριότητες. Αντίθετα, με την κατάλληλη αναβάθμιση και αξιοποίηση (άρδευση, δυναμικές καλλιέργειες κλπ) των γεωργικών αυτών εκτάσεων, όπως τούτο προβλέπεται ρητά στην ισχύουσα ΜΠΕ, διασφαλίζονται μακράν πολλαπλάσιες, συγκριτικά με τα ΜΦ/Β πάρκα, καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης στο διηνεκές. Έτσι, ενισχύεται δραστικά ο αναντικατάστατος, πλην όμως υποβαθμισμένος, πρωτογενής τομέας και η οικονομία της περιοχής και της χώρας.

4.Τέλος, είναι απόλυτα κατανοητή η αναγκαιότητα της ανάπτυξης Φ/Β από τη ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή σε μεγάλη κλίμακα λόγω της ύπαρξης του δικτύου μεταφοράς Η.Ε. Το πρόβλημα τούτο επιλύεται αποτελεσματικά με την «ανταλλαγή» εδαφών μεταξύ ΔΕΗ ΑΕ και της τοπικής κοινωνίας, δηλ. με την παραχώρηση εύφορων απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων εκτάσεων από τη ΔΕΗ ΑΕ για ανάπτυξη γεωργικών δραστηριοτήτων και την αντίστοιχη -«ισοδύναμη» παραχώρηση άγονων εκτάσεων (π.χ. δημόσιων ή/και κοινοτικών) στη ΔΕΗ ΑΕ για εγκατάσταση Φ/Β πάρκων. Συγχρόνως, στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου προτείνεται η παράταση της λειτουργίας των μονάδων Πτολ/δα 5 και ΑΗΣΑΔ 5 και πέραν του 2028, όπως και της αντίστοιχης μονάδας στη Μελίτη Φλώρινας, ώστε εκτός από την παραγωγής Η.Ε. να διευκολυνθεί και η οικονομικότητα στην αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτωρυχείων. Τονίζεται ιδιαίτερα, ότι η πρακτική της ανταλλαγής ισοδύναμης αξίας εκτάσεων αποτελεί ήδη την πάγια μεθοδολογία των απαλλοτριώσεων στις λιγνιτικές εκμ/σεις της Β. Ρηνανίας – Βεστφαλίας για πάρα πολλές δεκαετίες. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζονται τα συμφέροντα της περιοχής, της ΔΕΗ ΑΕ και της χώρας.

ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΠΟΙΕΙΝ ΚΑΚΕΙΝΟ ΜΗ ΑΦΙΕΝΑΙ, έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, ή απλούστερα κι η πίτα σωστή και ο σκύλος χορτάτος, οι νεοέλληνες στην καθομιλουμένη. Ιδού, λοιπόν, πεδίο ζωτικής και ουσιαστικής δραστηριότητας για τους εκπρόσωπους της περιοχής, κι όχι μόνο, σε όλα τα επίπεδα εξουσίας για την επίλυση του προβλήματος της αξιοποίησης των εκτάσεων (απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων) των λιγνιτωρυχείων και της ταχείας και πολύ σημαντικής ανάπτυξης των ΑΠΕ από τη ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία.

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ και τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ – Λευκόβρυση Κοζάνης, 14/09/2020