Αποκαταστάθηκε το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά. Από εδώ ξεκίνησε για να πολεμήσει στον Μακεδονικό Αγώνα. Γιατί άφησε πίσω οικογένεια και ανέσεις

Ο νεαρός αξιωματικός καταγόταν από τη μεγάλη και ιστορική οικογένεια των Μελάδων της Ηπείρου, μία από τις πιο ισχυρές στρατιωτικές και πολιτικές οικογένειες του Βυζαντίου. Το σπίτι του στην Κηφισιά, που ανακαινίστηκε πρόσφατα, επιβεβαιώνει ότι ο Μελάς όταν αποφάσισε να γίνει Μακεδονομάχος, άφησε πίσω του τις ανέσεις της μεγαλοαστικής ζωής.

Ο πατέρας του, Μιχαήλ Μελάς, ήταν έμπορος στη Μασσαλία με μεγάλη περιουσία. Εκεί γεννήθηκε και ο Παύλος στις 29 Μαρτίου του 1870. Η μητέρα του Ελένη ήταν κόρη πλούσιου εμπόρου από την Οδησσό. Η οικογένεια του ήρθε στην Ελλάδα το 1874. Εγκαταστάθηκε σε ένα μεγαλοπρεπές κτίριο στην Πανεπιστημίου, όπου σήμερα στεγάζεται η Αθηναϊκή Λέσχη.

Έζησε ανέμελα τα παιδικά και νεανικά του χρόνια, τη στιγμή που οι περισσότεροι Έλληνες πάλευαν για την επιβίωση τους. Ο πατέρας του έγινε βουλευτής και δήμαρχος Αθηναίων. Η οικογένεια του ήταν από τις πιο σημαντικές της ελληνικής κοινωνίας. Απολάμβαναν βόλτες με την προσωπική τους άμαξα και σύχναζαν στην Αθηναϊκή Λέσχη, την οποία ίδρυσε ο πατέρας του Παύλου.

Το σπίτι στην Κηφισιά

Ήταν η εξοχική κατοικία της οικογένειας Μελά στην Κηφισιά, που αποτελούσε δημοφιλές παραθεριστικό κέντρο της μεγαλοαστικής κοινωνίας των Αθηνών, τον 19^ο αιώνα. Φιλοξένησε από το 1895 -τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωή του- τον Παύλο Μελά, τη σύζυγό του Ναταλία –το γένος Δραγούμη- και τα δύο παιδιά τους, τον Μιχαήλ και  τη Ζωή -μητέρα της κ. Ναταλίας Ιωαννίδη.

Φωτογραφίες της εποχής, δείχνουν τον Παύλο Μελά να παίζει με τα παιδιά του, στην πίσω αυλή. Τα σχέδια της εξοχικής κατοικίας είχε κάνει ο ίδιος ο Παύλος Μελάς γράφοντας επάνω τους και  ποιος θα έμενε σε κάθε δωμάτιο.

Το σπίτι στην Κηφισιά

Το κτήριο με μικτό εμβαδόν 198 τ.μ., είναι μονώροφο, κεραμοσκεπές και ελαφρά υπερυψωμένο από το έδαφος. Αποτελείται από ένα μεγάλο καθιστικό με τζάκι και σε διάταξη -αριστερά και δεξιά- βρίσκονται τέσσερα μεγάλα, ψηλοτάβανα δωμάτια, στα οποία διατηρούνται τα αρχικά χρώματα και οροφοδιακόσμηση. Υπάρχουν οι βοηθητικοί χώροι.

Είναι υπερυψωμένη κατά ένα μέτρο από το έδαφος, πράγμα που της εξασφάλιζε στεγανότητα. Οι κορμοί -αγιορείτικη καστανιά- πάνω στους οποίους εδράζεται το οικοδόμημα παραμένουν άθικτοι.

Το στυλ αυτό διαδόθηκε μέσω πολλών έντυπων εκδόσεων οι οποίες κυκλοφόρησαν ευρέως στην Ευρώπη και στην Αμερική. Ειδικότερα, στο συγκεκριμένο αρχιτεκτόνημα διακρίνουμε τις επιρροές αυτές με βάση τόσο την πολύπλοκη διαμόρφωση της κάτοψης όσο και τις επιμέρους διακοσμητικές μορφές, που βασίζονται κυρίως στη χρήση διάτρητων ξύλινων στοιχείων, τα οποία κοσμούν ως δαντέλλα την κύρια όψη της οικίας. Περιβάλλεται από μεγάλο κήπο.

Η αποκατάσταση της οικίας έγινε με ακρίβεια χάρη στα σχέδια που υπήρχαν, το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και τη ζωντανή μαρτυρία της εγγονής του Ναταλίας Ιωαννίδη, που περνούσε τα καλοκαίρια της στο σπίτι της γιαγιάς, μαζί με τον αδελφό της. Η κ. Ιωαννίδη δώρισε την οικία Παύλου Μελά στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η αποκατάστασή της, μετά από τις κατά νόμον εγκρίσεις από τα αρμόδια όργανα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, υλοποιείται χάρη στη γενναία χορηγία του Δραμινού, Άρη Θεοδωρίδη.

Η οικία Μελά μετά την αποκατάσταση πέρασε στη δικαιοδοσία στη Σχολή Ευελπίδων.

Τα νεανικά χρόνια του Μελά

Στα 22 του χρόνια θα γίνει μέλος μιας εξίσου αριστοκρατικής οικογένειας. Της οικογένειας Δραγούμη. Πεθερός του γίνεται ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδος Στέφανος Δραγούμης και κουνιάδος του ο υποπρόξενος Ίων Δραγούμης. Ο Παύλος Μελάς ήταν τρισευτυχισμένος. Απολάμβανε καντάδες και ρομαντικούς περιπάτους με τη γυναίκα του Ναταλία. Πέρναγε τον ελεύθερο χρόνο του με τα δύο του παιδιά που υπεραγαπούσε.

Το Μιχάλη ή Μικέ, όπως τον φώναζαν χαϊδευτικά και τη Ζωή ή Ζάζα. Λάμβανε μέρος στις πιο περιζήτητες κοσμικές εκδηλώσεις της Αθήνας.
Κι όμως άφησε αυτή την τρυφηλή και χαρισματική ζωή για να γίνει αντάρτης, σε κακοτράχαλα βουνά που δεν είχε ξαναπατήσει.
Δεν λύγισε ούτε τη στιγμή που ο γιος του έκλαιγε απαρηγόρητα, παρακαλώντας τον να μη φύγει. Σε ένα γράμμα που έγραψε στη σύζυγό του ανέφερε:

  Αν το αίμα ενός επιφανούς Έλληνα βάψει τη μακεδονική γη, σύσσωμο το έθνος θα εγερθεί και η Μακεδονία θα σωθεί 

Οι λόγοι που τον έκαναν αντάρτη

Στα οκτώ του χρόνια ανακαλύπτει στο υπόγειο του σπιτιού του ξύλινες κάσες γεμάτες όπλα. Ο πατέρας του του εξήγησε ότι τα συγκέντρωνε για να τα στείλει κρυφά στους επαναστάτες της Κρήτης. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο μικρός Παύλος, άκουγε με θαυμασμό τον πατέρα του να μιλά για επανάσταση για τις κακουχίες του ελληνισμού και για το μέλλον της Ελλάδας. Σκεφτόταν ότι όταν μεγαλώσει θα γίνει στρατιωτικός για να πολεμήσει για την πατρίδα του.

Το 1886 έγινε δεκτός στη Σχολή Ευελπίδων. Μόλις αποφοίτησε το 1892, παντρεύτηκε αμέσως. Η σχέση του με την οικογένεια Δραγούμη τον επηρέασε βαθύτατα. Εκείνοι κατάγονταν από την περιοχή της Καστοριάς. Τους απασχολούσε ιδιαίτερα η τύχη της Μακεδονίας. Εκείνη την εποχή ήταν οθωμανική επαρχία και οι συνεχείς επιθέσεις των Βουλγάρων κομιτατζήδων ταλαιπωρούσαν τον ελληνικό πληθυσμό.

Ο Μελάς άρχισε να σκέφτεται, όπως και άλλοι αξιωματικοί, ότι κάτι πρέπει να γίνει. Το 1897 λαμβάνει μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο, όπου η Ελλάδα μετά την ήττα της αναγκάζεται να συνθηκολογήσει με τους Τούρκους. Τους αποζημιώνει και χάνει εδάφη που είχε κερδίσει από την ελληνική επανάσταση.
Απογοητευμένος από αυτές τις εξελίξεις, γίνεται με ενθουσιασμό ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Μακεδονικού Κομιτάτου.

Η διάσημη φωτογραφία

Πολύ πριν από την ένταξη της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος, ο Παύλος Μελάς είχε γίνει εθνικός ήρωας και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα. Ο Μελάς στις 21 Αυγούστου 1904 φωτογραφήθηκε από τον Λαρισαίο φωτογράφο Γεράσιμο Δαφνόπουλο, ένοπλος και ένστολος, ενδεδυμένος το μαύρο κεντητό ντουλαμά.

Έστειλε το πρώτο αντίτυπο της φωτογραφίας στη σύζυγό του, «υπό τον όρον να μην ιδή το φως της ημέρας», αλλά να μείνει ως ανάμνηση για την ίδια και τα παιδιά του, αν έχανε τη ζωή του στην αποστολή του. Θα ήταν «κωμικό» και «μαρτύριο», έγραψε, εάν επέστρεφε άπρακτος, να βλέπει «την φάτσαν του έτσι μασκαρεμένην».

Δείτε εδώ το βίντεο της «Μηχανής του Χρόνου» για τον θάνατο του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά, μετά από προδοσία

Η οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα

Σκοπός αυτής της οργάνωσης ήταν να προετοιμάσει την αντίδραση του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας απέναντι στις θηριωδίες των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Έτσι, τον Φεβρουάριο του 1904 ο Μελάς, μετά από κυβερνητική εντολή, μεταβαίνει κρυφά στη Μακεδονία.

Τον συνόδευσαν άλλοι τρεις αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων και ο εγγονός του Κολοκοτρώνη. Γύρισε πίσω απογοητευμένος, καθώς διαπίστωσε πως δεν υπήρχε διάθεση για αντίσταση. Δεν το έβαλε όμως κάτω. Τον Ιούλιο ξαναπήγε. Αυτή τη φορά μεταμφιέστηκε σε ζωέμπορα, με το όνομα Πέτρος Δέδες.

Κατάφερε να έρθει κοντά με τον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής, λόγω του χαρισματικού χαρακτήρα του. Τους μίλησε, έκανε τις σωστές επαφές και τους έπεισε ότι η ελευθερία δεν χαρίζεται. Πλέον, το έδαφος είχε προετοιμαστεί κατάλληλα.

Στις 13 Οκτωβρίου του 1904,  ο νεαρός ανθυπολοχαγός του πυροβολικού με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκης Ζέζας, οργανώνει αντάρτικο σώμα στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Προσπαθούσε με ανταρτοπόλεμο, καθώς δεν είχε στρατό στη διάθεση του, να προστατεύσει τους ντόπιους από τους Βούλγαρους, δηλώνοντας το παρών της ελληνικής πολιτείας, η οποία επισήμως δεν ήξερε τίποτα.

Ο Παύλος Μελάς σκοτώθηκε στις 13 Οκτωβρίου του 1904, στα Στάτιστα, από Οθωμανικό απόσπασμα.

Δείτε πως ήταν το σπίτι πριν την αποκατάσταση στις 20 Ιανουαρίου 2017:

ΠΗΓΗ https://www.mixanitouxronou.gr