Λευτέρης Ιωαννίδης: “Η μάχη του master plan για την περιοχή χάθηκε – Ας μη χαθεί και η κρίσιμη μάχη των εδαφικών σχεδίων”

Την περασμένη Πέμπτη, στο Περιφερειακό Συμβούλιο έγινε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συνεδρίαση, καθώς κάθισαν στο ίδιο τραπέζι (έστω και διαδικτυακά) ο Συντονιστής του Σχεδίου Μετάβασης Κωστής Μουρουρούλης, οι βουλευτές της περιοχής, οι Δήμαρχοι και φυσικά ο Περιφερειάρχης και τα μέλη του Περιφερειακού Συμβουλίου, για να συζητήσουν για το master plan της μετάβασης.

Παρακολούθησα με προσοχή όλη τη συζήτηση και δυστυχώς το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξα είναι πως το Υπουργείο Περιβάλλοντος και η Συντονιστική Επιτροπή για τη Δίκαιη Μετάβαση δια του Συντονιστή, ενώ έχουν όλη την πρόθεση να εξηγήσουν τους στόχους τους και τους σχεδιασμούς που έκαναν μόνοι τους στην Αθήνα, δεν έχουν διάθεση να ακούσουν. Από την άλλη, ένα χρόνο μετά την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού, η περιοχή μέσω των εκπροσώπων της αδυνατεί να εκφέρει θέση με τεκμηριωμένες προτάσεις.

Αυτό το σχήμα είναι δυστυχώς συνταγή αποτυχίας!

Είχε έγκαιρα επισημανθεί ότι η πρόκληση της Δίκαιης Μετάβασης της περιοχής μας στη μεταλιγνιτική εποχή είναι δύσκολο και πολυπαραγοντικό εγχείρημα. Ένας όμως παράγοντας έπρεπε να είναι αυτονόητος: Η συμμετοχικότητα της κοινωνίας στο σχεδιασμό.

Είμαι σίγουρος πως αν η κυβέρνηση, αντί μιας απλής διαβούλευσης σε μια ξεκάθαρα από τα άνω προς τα κάτω προσέγγιση (top down approach) είχε επιλέξει έναν περισσότερο συμμετοχικό τρόπο εκπόνησης του πλάνου για την επόμενη μέρα, το αποτέλεσμα θα ήταν πολύ καλύτερο.

Δυστυχώς όμως δρομολογήθηκε μια από τα πάνω διαδικασία, που κατά την γνώμη μου είναι απόλυτα ελλιπής, καθώς αφήνει εκτός στην πράξη όλες τις τοπικές δυνάμεις και οδηγεί, με μαθηματικό τρόπο, σε προβλήματα αποδοχής του σχεδίου που εκπονείται, αλλά και της υλοποίησής του.

Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως ο σχεδιασμός για την παραγωγική ανασυγκρότηση μιας περιοχής πρέπει να είναι συμμετοχικός και μάλιστα σε όλα του τα στάδια.

Και το σχέδιο που έχει παρουσιαστεί, έχει σοβαρές αδυναμίες και ελλείψεις για τις οποίες δικαίως υπάρχουν αντιδράσεις. Με μια περισσότερο συμμετοχική διαδικασία θα τα είχαμε αποφύγει.

Από την άλλη όμως πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και με τους εαυτούς μας προτού αναζητήσουμε τις αδυναμίες του Σχεδίου. Έχουν περάσει πλέον 14 μήνες από την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού και ως περιοχή δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε αυτό που από την πρώτη στιγμή παρουσιάστηκε ως απόλυτη ανάγκη, την εκπόνηση δηλαδή ενός συνεκτικού σχεδίου και μιας ολοκληρωμένης πρότασης που θα ήταν το αποτέλεσμα ενός τοπικού πλαισίου συναίνεσης μεταξύ όλων των τοπικών φορέων. Ένα δικό μας τεκμηριωμένο σχέδιο, με το οποίο θα μπορούσαμε να διαβουλευτούμε με τον κ. Μουσουρούλη.

Θα πρέπει ως τοπική κοινωνία να συμβάλουμε καθοριστικά στο σχεδιασμό του μέλλοντος της περιοχής!

Είναι κρίσιμο να υπάρξει μεγαλύτερη εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών σε αυτό που πρέπει να σχεδιαστεί για τον τόπο.

Δυστυχώς όμως κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει, με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειψη συνεκτικής πρότασης και τεκμηριωμένου αντιλόγου στα όσα η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο έχουν ανακοινώσει.

Και το χειρότερο είναι πως η κοινωνία αισθάνεται όλο και περισσότερο αμέτοχη, φοβισμένη για το μέλλον και απογοητευμένη, ενώ κάθε μέρα αποστασιοποιείται όλο και περισσότερο..

Την κύρια ευθύνη για τα παραπάνω σαφώς φέρουν η Περιφέρεια και οι Ενεργειακοί Δήμοι ως έχοντες την ευθύνη διοίκησης, αλλά όχι μόνο.

Έστω και τώρα, όμως, ας κοιτάξουμε το αύριο.

Το επόμενο βήμα είναι η εκπόνηση των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης που θα εξειδικεύσουν ακόμα πιο διεξοδικά τις αναγκαίες δράσεις σε επίπεδο περιοχών μετάβασης.

Είναι τα σχέδια που θα δοθούν για έγκριση στην Ε.Ε. και θα είναι ο οδηγός της περιοχής για επόμενα πολλά χρόνια, καθώς θα συνδέονται με τις χρηματοδοτήσεις του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.

Η εμπειρία από την μη συμμετοχή στη διαδικασία σχεδιασμού του Master Plan, πρέπει να είναι ένα παράδειγμα που θα πρέπει να αποφύγουμε και επιτέλους να ανοίξει μια πραγματικά ανοιχτή και συμμετοχική διαδικασία που θα αγγίξει τόσο την ίδια την κοινωνία, όσο και κάθε πολίτη ξεχωριστά μέσω μιας δομημένης συμμετοχικής διαδικασίας.

Και παράλληλα, δεδομένου ότι ο χρόνος τρέχει και είναι αμείλικτος, επιβάλλεται ένα σχέδιο άμεσης υποστήριξης της περιοχής για τα επόμενα χρόνια που θα διασφαλίσει τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στην περιοχή, μέχρι την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου.