Ένα απόκοσμο και εγκαταλελειμμένο τοπίο που φωνάζει ότι κάποτε υπήρχε ζωή. Τα Κορέστεια της Δυτικής Μακεδονίας είναι ένα ιστορικό σύμπλεγμα χωριών που αποτελείται από την Άνω και Κάτω Κρανιώνα, τα Χάλαρα, τον Μελά, το Μακροχώρι, το Μαυρόκαµπο, τον Άγιο Αντώνιο, τον Γάβρο, τον Κώττα και το Βατοχώρι.
Βρίσκονται ανάμεσα στην διαδρομή Καστοριά -Φλώρινα και καλύπτουν γεωγραφικά τους δυτικούς πρόποδες του όρους Βίτσι, τους ανατολικούς πρόποδες του όρους Όρλοβο και τους ανατολικούς πρόποδες του όρους Τρικλάριο. Xτίστηκαν τον 19ο αιώνα και εγκαταλείφθηκαν κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
Η Κρανιώνα αποτέλεσε ιδανικό σκηνικό για τον σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη στην ταινία του «Ψυχή Βαθιά», ενώ τοπία των Κορεστείων έχουν αποτελέσει το σκηνικό κινηματογραφικών ταινιών, όπως το «Παύλος Μελάς» του Φίλιππου Φυλακτού, «Τζέιμς Μποντ: Για τα μάτια σου μόνο» και «Το Μετέωρο Βήµα του Πελαργού», του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Δείτε τον Κρανιώνα από ψηλά. Το χωριό στην απογραφή του 2011 αριθμούσε μόλις 5 κατοίκους:
Σπίτια πλινθόκτιστα, φτιαγμένα με κοκκινόχωμα. Το ξεθωριασμένο κοκκινωπό τους χρώμα δηλώνει τη φθορά του χρόνου, αλλά και την εγκατάλειψη. Η Κρανιώνα αποτελείται από δύο «μαχαλάδες», την Άνω και την Κάτω, που τους χωρίζει το ένα από τα δύο ποτάμια της λεκάνης που συμβάλλουν στην τοποθεσία «Σμέση» για να αποτελέσουν το βασικό βραχίονα του μεγαλύτερου ποταμού της Μακεδονίας, του Αλιάκμονα.
Η μαρτυρία του συνταξιούχου δάσκαλου Βασίλη Χρηστίδη στο Ελληνικό Πανόραμα για το κύμα φυγής στο εξωτερικό είναι χαρακτηριστική:
«Όταν αποφάσιζε να ξενιτευτεί κάποιος και να πάει στον Καναδά, όπου είχαν πάει οι περισσότεροι δικοί μας, περνούσε από γιατρούς και κάποιος γνωστός του, φίλος ή συγγενής, τον περίμενε στα ξένα για να τον υποδεχθεί. Κάποτε, πήγε κι ένας που δεν είχε κανέναν εκεί. Έφτασε στο Τορόντο και πήγε σε μία από τις οδούς της πόλης, αλλά δεν ήξερε τι να κάνει. Ποιον να βρει; Ούτε τη γλώσσα ήξερε. Εδώ ήταν βοσκός. Και άρχισε να φωνάζει, όπως περπατούσε στη λεωφόρο «Κρανιώνα, Μαυρόκαμπος». Πενήντα άτομα τον σταμάτησαν και τον ρωτούσαν «ποιος είσαι εσύ»
Πενήντα του έλεγαν, εγώ είμαι ο γιος του τάδε κλπ».
Στο περιβάλλον αυτό βρέθηκε και η «Μηχανή του Χρόνου» για να καταγράψει μαρτυρίες και ντοκουμέντα από την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα. Όταν στις αρχές του 20ου αιώνα η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο της σκληρής σύγκρουσης των βούλγαρων κομιτατζήδων και των ελλήνων μακεδονομάχων.
Μια κορυφαία προσωπικότητα της εποχής εκείνης υπήρξε ο Παύλος Μελάς ο οποίος στις 13 Οκτωβρίου του 1904 έπεσε νεκρός στο χωριό Στάτιστα από βόλι τούρκου στρατιώτη. Προς ένδειξη αναγνώρισης και τιμής η πολιτεία μετονόμασε αργότερα το χωριό σε Μελάς. Σήμερα στο σπίτι όπου έγινε μάχη με τους Τούρκους, λειτουργεί το Μουσείο.
http://www.mixanitouxronou.gr/
Και πολλούς από αυτούς που μετανάστευσαν στον Καναδά τους αφαίρεσαν την ιθαγένεια γιατί άκουσον άκουσον είχαν το θράσος να επαναφέρουν τα πραγμαικά τους επίθετα στην ξενιτιά
Μεγαλύτερο θράσος απ το να παριστάνουν κάποιοι τους Μακεδόνες αλλα μη Έλληνες δεν υπάρχει.
Θράσος έχετε εσείς που δεν αναγνωρίζεται την πραγματικότητα εδώ και 100 χρόνια. Ποιούς βρήκατε εδώ, τι γλώσσα μιλούσαν πως τους αντιμετωπίσατε.
Εγώ καλέ μου δεν βρήκα κανέναν. Είμαι γηγενής με Έλληνες προγόνους πολύ πρίν την απελευθέρωση.Αυτοί που βρήκαν κάποιους στη Μακεδονία είναι οι φυλές επήλυδων Σλάβων και των επήλυδων τουρκοειδών Βουλγάρων. Μίλα μου για θράσος και για πραγματικότητα 🙂
Οι συμμορίτες που διέπραξαν εγκλήματα στον Εμφύλιο, προσπάθησαν να διαφύγουν μέσω Αλβανίας για να μη συλληφθούν και τους αφαιρέθηκε η ιθαγένεια.
Σε άλλους αναφέρεσαι.
Μετά τον εμφύλιο πολλοί που μετανάστευσαν Καναδά & Αυστραλία ως οικονομικοί μετανάστες τους αφαίρεσαν την ιθαγένεια επειδή χρησιμοποιούσαν τα πραγματικά τους επίθετα και συμμετείχαν σε μακεδονικούς συλλόγους
Οι Μακεδόνες είμαστε Έλληνες.Οι Μακεδονικοί σύλλογοι είναι Ελληνικοί σύλλογοι αλλιώς δεν είναι Μακεδονικοί αλλα μαιμού νοτιοσλάβικοι και απότοκα του πανσλαβισμού και της κομιντερν. Την Ιθαγένεια τους την αφαίρεσαν και πολύ καλά έκαναν επειδή οι ίδιοι δεν θεωρούσαν οτι είναι Έλληνες στο Γένος.Ε αφού δεν είναι-είσαστε Ελληνες καλό δρόμο.Και φτηνά τη γλίτωσαν με βάση τα εγκλήματα τους.
Για δεκαετίες μετά τον Εμφύλιο υπήρχαν φυλάκια ελέγχου στο δρόμο, μη επιτρέποντας την εντελώς ελεύθερη κίνηση των κατοίκων και των διερχομένων. Ποιος θα καθόταν εκεί;