Πριν ξεκινήσω να την ανάλυση για τον σύνδρομο Asperger θα ήθελα να σε προσκαλέσω να σκεφτείς πως θα ήταν η ζωή σου αν δεν είχες κοινωνικές δεξιότητες; Πως θα ήταν αν δεν μπορούσες καθόλου ή δυσκολευόσουν αρκετά να μπεις στη θέση του άλλου; Πως θα ήταν εάν δυσκολευόσουν να αλληλεπιδράσεις με τους άλλους ανθρώπους; να κάνεις αστεία και να δυσκολεύεσαι να κατανοήσεις το μεταφορικό λόγο; πως θα ήταν να αγωνίζεσαι συνεχώς αλλα και να δυσκολεύεσαι να διατηρήσεις τις κοινωνικές επαφές σου;
Σκέφτομαι ότι σίγουρα όλο αυτό φαντάζει πολύ δύσκολο. Όλοι μας χρειαζόμαστε τις κοινωνικές μας δεξιότητες για να είμαστε σε θέση να επιλύουμε τυχόν συγκρούσεις, να κάνουμε καλή εντύπωση στους άλλους ανθρώπους, να κατανούμε συζητήσεις αλλά και να μπορούμε να καταλάβουμε πως μας αντιλαμβάνονται οι γύρω μας. Τα άτομα με σύνδρομο Asperger αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τα παραπάνω που αναφέρθηκαν. Δυσκολεύονται σημαντκά στις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικά το σύνδρομο.
Τι είναι το σύνδρομο Asperger;
Το σύνδρομο Asperger αποτελεί μια νευροβιολογική διαταραχή και εντάσσεται στο φάσμα του αυτισμού. Επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τα κοινωνικά ερεθίσματα και τον κόσμο. Γενικότερα, παρουσιάζουν δυσκολία στην κατανόηση άγραφων κοινωνικών κανόνων και στο «σχετίζεσθαι». Η νοημοσύνη δεν επηρεάζεται απαραίτητα. Μάλιστα, παρατηρείται να έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης από τον μέσο όρο. Επιπλέον, συνήθως δεν έχουν γνωστικά ή γλωσσικά ελλείμματα όπως στον αυτισμό. Είναι μια διαταραχή φάσματος καθώς επηρεάζει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους το κάθε άτομο αλλά και σε διαφορετικό βαθμό.
Τα άτομα με Asperger παρουσιάζουν δυσκολίες στην:
- Κοινωνική επικοινωνία
- Κοινωνική αλληλεπίδραση
- Κοινωνική φαντασία
Κοινωνική επικοινωνία:
Το άτομο με Asperger:
- Δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματα του
- Δυσκολεύεται να κατανοήσει και να αντιληφθεί μη λεκτικά σήματα (γλώσσα του σώματος, χειρονομίες)
- Έχει μια μονότονη ομιλία χωρίς να συνοδεύεται από κάποιο συναίσθημα
- Δυσκολεύεται να κατανοήσει τον μεταφορικό λόγο (μεταφορές, αλληγορίες), αφηρημένες συζητήσεις ή αστεία
Κοινωνική αλληλεπίδραση:
Το άτομο με Asperger:
- Δυσκολεύεται να ξεκινήσει ή/και να τελειώσει μια συζήτηση
- Δυσκολεύεται να καταλάβει πότε μπορεί να έρθει ένας άλλος άνθρωπος σε δύσκολη θέση
- Δυσκολεύεται στην κοινωνική συναναστροφή
- Δυσκολεύεται να δώσει συμπαράσταση σε έναν άνθρωπο
- Δυσκολεύεται να μπει στη θέση του άλλου
- Δυσκολεύεται να κατανοήσει πως σκέφτονται και πως συμπεριφέρονται οι άλλοι
Κοινωνική φαντασία:
Το άτομο με Asperger:
- Δυσκολεύεται να προβλέψει πως θα εξελιχθεί μια κοινωνική επαφή
- Δυσκολεύεται να ερμηνεύσει είτε τα λόγια είτε τις πράξεις και τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων
- Δυσκολεύεται με το φανταστικό παιχνίδι
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου με Asperger;
Τα χαρακτηριστικά μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχουν κάποια που εμφανίζονται στα περισσότερα άτομα. Εκτός από τα παραπάνω που έχουν να κάνουν με την κοινωνική επικοινωνία, αλληλεπίδραση και φαντασία υπάρχουν και κάποια ακόμη. Αυτά είναι:
- Η δυσκολία στην ανάληψη ευθυνών
- Η «εμμονή» στην ρουτίνα και την τάξη – σε περίπτωση που αλλάξει η ρουτίνα μπορεί να υπάρξει μεγάλη αναστάστωση, ακολουθούν συγκεκριμένες συμπεριφορές
- Η ενασχόληση με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα – σχολαστικό ενδιαφέρον για συγκεκριμένα αντικείμενα, χόμπυ – π.χ. συλλογές (σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να αποκτήσουν εξαιρετικά καλή γνώση επάνω στο αντικείμενο που ασχολούνται και να πετύχουν/διαπρέψουν επάνω σε αυτό)
- Οι αισθητηριακές δυσκολίες – (οι αισθήσεις μπορεί να είναι είτε πολύ έντονες (υπερευαισθησία) είτε πολύ άτονες (υποευαισθησία)
- Η ευαισθησία σε ζωηρά φώτα, έντονους θορύβους και οσμές, ασυνήθιστες υφές υλικών – φαίνεται να ενοχλούνται από τα παραπάνω
- Η δυσκολία στην εκτέλεση λεπτών χειρισμών – δυσκολεύονται να δέσουν τα κορδόνια τους
- Η δυσκολία στη διαχείριση του σώματος – φαίνονται αδέξια
Διάγνωση
Το σύνδρομο Asperger δεν έχει κάποιο εμφανές σύμπτωμα ούτε γίνεται αντιληπτό από την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσκολότερη η διάγνωση. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «κρυφή διαταραχή». Η διάγνωση μπορεί να γίνει από ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Μπορεί να διαγνωσθεί από μικρή ηλικία, 3 ετών. Σε πολλές περιπτώσεις η διάγνωση δεν γίνεται ποτέ ή μπορεί να γίνει και πολύ αργότερα μετά την ενηλικίωση του ατόμου. Επιπλέον, συχνά το σύνδρομο Asperger συνοδεύεται από ΔΕΠΥ, δυσλεξία, δυσπραξία.
Παράγοντες εμφάνισης
Το Asperger δεν κάνει διακρίσεις καθώς μπορεί να εμφανιστεί σε ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, κοινωνικής τάξης, χρώματος. Φαίνεται να είναι 4 φορές πιο συχνό στους άνδρες παρά τις γυναίκες. Τα αίτια εμφάνισης δεν είναι ακριβώς γνωστά. Φαίνεται να είναι ένας συνδυασμός παραγόντων γενετικών και περιβαλλοντικών. Το σίγουρο, ωστόσο, είναι ότι δεν οφείλεται στον τρόπο ανατροφής του ατόμου.
Θεραπεία
Το σύνδρομο Asperger αποτελεί μια διαχρονική συνθήκη. Δεν θεραπεύεται καθώς το παιδί με Asperger θα γίνει ενήλικας με Asperger. Ωστόσο, μέσα από τη ψυχοεκπαίδευση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις επικοινωνιακές και κοινωνικές του δεξιότητες. Σίγουρα ο πυρήνας του συνδρόμου παραμένει, ωστόσο οι κοινωνικές επαφές και η σχέση με τους άλλους μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά. Επίσης, όταν το παιδί/ο ενήλικας ενημερώνεται για το σύνδρομο που έχει, αντιλαβάνεται πλεόν καλύτερα τον εαυτό του και μειώνεται το άγχος του σχετικά με το τι μπορεί να έχει, καθώς καταλαβαίνει τους λόγους για τους οποίους διαφέρει. Όταν το άτομο δεν γνωρίζει μπορεί να βιώνει σε μεγάλο βαθμό σύγχυση και άγχος. Επειδή δεν γνωρίζει μπορεί να νομίζει ότι έχει κάτι πιο σοβαρό και να φαντάζεται ότι έχει βαριά σύνδρομα.
Ένα παράδειγμα παιδιού με Asperger:
Το παιδί δυσκολεύεται με τις παρέες του. Μπορεί να μην έχει φίλους και να εκφράζει παράπονα ότι δεν θέλει να το ακουμπάνε τα άλλα παιδιά. Οι φίλοι του και τα υπόλοιπα παιδιά καταλαβαίνουν ότι το παιδί είναι διαφορετικό γιατί δεν διαθέτει τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Δυσκολεύεται να συμπαρασταθεί στους φίλους του και φαίνεται σαν να μην το νοιάζει αν οι άλλοι έχουν προβλήματα ή ατιμετωπίζουν κάτι δύσκολο. Μπορεί να δημιουργήσει μια εικόνα «αντικοινωνικού» παιδιού. Η κίνηση και το περπάτημα μπορεί να είναι διαφορετικό. Παρουσιάζει μια αδεξιότητα, ό,τι και να πιάσει θα το ρίξει, δυσκολεύεται με το ρυθμό στο χορό, περπατάει αδέξια. Ακόμη, είναι πολύ ευαίσθητο στους έντονους ήχους ή στο φως. Επιπλέον, δυσκολεύεται αρκετά με τις λεπτές κινήσεις όπως το να δέσει τα κορδόνια του. Ωστόσο, είναι ένα πολύ εύστροφο παιδί (συνήθως αυξημένο δείκτη νοημοσύνης από το μέσο όρο), που μπορεί αν είναι εξαιρετικά καλό σε ξένες γλώσσες ενώ μπορεί να έχει πολύ καλή μνήμη. Παράλληλα, μπορεί να έχει κάποιο συγκεκριμένο ενδιαφέρον (χόμπυ, συλλογές, συγκροτήματα, κοινότητες κλπ) με το οποίο ασχολείται πολύ στενά και αποκτά εξαιρετική γνώση γύρω από αυτό. Αντιμετωπίζει δυσκολίες στον μεταφορικό λόγο καθώς όλα τα αντιλαμβάνεται κυριολεκτικά. Για παράδειγμα, μπορεί να πάρει στα σοβαρά μια μεταφορά, αλληγορία ή ένα αστείο που μπορεί να κάνει κάποιος.
«Οι γονείς συνήθως καταλαβαίνουν ότι το παιδί τους διαφέρει. Αντιλαμβάνονται την δυσκολία του να συνδεθεί με τους άλλους. Σας προσκαλώ, λοιπόν, γονείς και εκπαιδευτικούς μόλις αντιληφθείτε ότι το παιδί σας μπορεί να παρουσιάζει κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να κάνετε μια επίσκεψη σε ειδικό ώστε να διαπιστωθεί εάν το παιδί έχει το συγκεκριμένο σύνδρομο. Η διάγνωση θα φέρει ανακούφιση και στο ίδιο το παιδί αλλά και σε εσάς καθώς θα γνωρίζετε πλέον τι έχει αλλά και το πώς να διαχειριστείτε την κατάσταση. Δουλεύοντας με παιδιά με Asperger μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι πολλά από αυτά μπορούν να έχουν μια καλή, ανεξάρτητη και πετυχημένη ζωή. Το αναφέρω αυτό γιατί μια βασική αγωνία των γονιών που αναφέρεται συχνά είναι εάν το παιδί τους θα μπορεί να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που πολύ μεγάλα ονόματα έχουν διαγνωσθεί με Asperger και έχουν διαπρέψει. Όταν βρίσκουν αυτό που πραγματικά τους αρέσει και ασχολούνται με αυτό μπορούν να διαπρέψουν. Σίγουρα για ένα γονιό μπορεί να είναι δύσκολη η αποδοχή της διάγνωσης αλλά για το παιδί μπορεί να είναι λυτρωτικό. Αν έχετε κάποια υποψία για το παιδί σας αναζητήστε βοήθεια για να βοηθήσετε το παιδί αλλά και να βοηθηθείτε κι εσείς οι ίδιοι».
Ευχαριστώ πολύ που διαβάσατε το άρθρο μου… δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο.
Με εκτίμηση,
Πηνελόπη Μελίδου
MSc Ψυχολόγος Υγείας
Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης
Βας. Σοφίας 30, Πτολεμαίδα
2463400494
Skype: Pinelopi Melidou
Πηγές:
@kozan.gr
Αυτά το πολύ ωραία άρθρα θα πρότεινα να τα έκανες ξεχωριστή στήλη. Αξίζουν πραγματικά να υπάρχουν κάπου μαζεμένα.