Εταιρεία Δυτικομακεδονικών Μελετών: Εκκλησιαστικά μνημεία της Κλεισούρας Καστοριάς: κτίτορες, δωρητές και χορηγοί

25 Ιουνίου 2021
13:10

Μια γόνιμη περίοδος ολοκληρώνεται το προσεχές Σάββατο 26/06/2021 και ώρα 6.30, με την τελευταία Εισήγηση του Κύκλου Εισηγήσεων με γενικό τίτλο “Ψηφίδες Τοπικής Ιστορίας” που διοργανώνει η εταιρεία μας, υπό την αιγίδα της Επιτροπής Πολιτισμού του Παν/μίου Δυτ. Μακεδονίας.

ΘΕΜΑ: Εκκλησιαστικά μνημεία της Κλεισούρας Καστοριάς: κτίτορες, δωρητές και χορηγοί

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Νικόλαος ΣΙΩΚΗΣ, δρ Ιστορίας Ελληνισμού ΑΠΘ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Lidia COTOVANU, κύρια ερευνήτρια του Ινστιτούτου Ιστορίας “N. Jorga” της Ρουμανικής Ακαδημίας

Σύνδεσμος εκδήλωσης: https://zoom.us/my/uowm.ot1

3 σχόλια

    • Καμία άγνοια και καμία απροσεξία. Υιοθετήσαμε το «κτίτωρ» μετά από δική μου πρόταση, ενώ υπήρχαν απόψεις και για το «κτήτωρ». Το έχω συζητήσει ακόμη και με Ακαδημαϊκούς, σημαντικούς ιστορικούς της τέχνης για τη βυζαντινή κα ιματαβυζαντινή εποχή, μεγάλα ονόματα, των οποίων υπήρξαμε πολλοί μαθητές. Ποιο είναι το σωστό; Και τα δύο, αναλόγως της σημασία και της εποχής.

      Στο Βυζάντιο ο όρος «κτήτωρ» δηλώνει τον αποκλειστικό χορηγό (μερικές φορές ακόμη αυτοκράτορας), αλλά και τον ιερομόναχο που ανέλαβε την πρωτοβουλία της ίδρυσης της μονής, με χορηγίες διαφόρων. Ο όρος «κτήτωρ» είναι και κυριολεκτικός (η μονή ανήκει στον κτήτορα, ο οποίος τη χρηματοδοτεί και στη συνέχεια), αλλά κα ιμεταφορικός, ως απόδοση τιμής.

      Στην Τουρκοκρατία δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Οι μονές ιδρύονται με χορηγίες διαφόρων ή και έσοδα από ζητείες. Πάντοτε υπάρχει κάποιος που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία, όπως ο Νικάνωρ στη Ζάβορδα. Στην περίοδο αυτή είναι ορθότερο να χρησιμοποιούμε τον όρο «κτίτωρ», ως νεολογισμό και καθ’ έξιν από το κτίζω. Δεν υπάρχουν δηλ. στη μεταβυζαντινή εποχή «κτήτορες» με την έννοια του όρου κατά τη βυζαντινή εποχή. Αυτός ο όρος θα ήταν παραπλανητικός.

      Υπάρχει συνέχεια. Στις Ιόνιες νήσους υπήρξαν κατά τη Βνεντοκρατία ιδιωτικοί ναοί. Στην περίπτωση αυτή ο ιδρυτής είναι και κάτοχος, οπότε ορθός είναι ο όρος «κτήτωρ». Τέλος, στα χειρόγραφα χρησιμοποιούμε τον όρο «κτήτωρ» για τον κάτοχο και όχι τον χορηγό ή γραφέα του χειρογράφου. Ο χορηγός δηλώνεται στον κολοφώνα με τη φράση «δι’ εξόδων του …». Πάντως, στα εκατοντάδες μεταβυζαντινά χειρόγραφα που έχω μελετήσει (σε Ἀγιον Όρος, Αθήνα, Πάτμο, Ρωσία, Ιεροσόλυμα, Κπολη, Παρίσι, Βενετία και Λονδίνο) υπάρχουν και οι δύο όροι, αλλά για τις μονές συνήθως το «κτίτωρ». Τέλος, στο Άγιον Όρος οι μοναχοί αναφέρονται σε «κτίτορες» της μονής. Αν ξέρετε περισσότερα, να ακούσουμε την άποψή μας με τεκμήρια.

      Χαρίτων Καρανάσιος

Αφήστε μία απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

*

Προσοχή!!! Για να δημοσιεύονται, από 'δω και στο εξής, τα σχόλιά σας, θα πρέπει να επιλέγετε, την παρακάτω επιλογή  "Διάβασα και αποδέχομαι τους Πολιτική απορρήτου  " που σημαίνει ότι διαβάσατε κι αποδέχεστε την πολιτική απορρήτου του kozan.gr. Αν, κάποια φορά, ξεχάσετε να το κάνετε θα λάβετε μια ειδοποίηση ότι δεν το πατήσατε (αρα δεν αποδεχτήκατε την πολιτική απορρήτου). Σε αυτή την περίπτωση, για να μη χαθεί το σχόλιο σας, πατήστε να γυρίσετε πίσω  και ξαναπατήστε "δημοσίευση", τσεκάροντας, προηγουμένως, την προαναφερόμενη επιλογή. Η συμπλήρωση των πεδίων όνομα, Ηλ. διεύθυνση και ιστότοπος, της παραπάνω φόρμας, δεν είναι υποχρεωτική.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.