Αποτελείτε την εξαίρεση στους επαγγελματίες φωτογράφους σήμερα που η δουλειά τους θέλει πολυπράγμονες και σε πολλά αντικείμενα. Πως συνέβη και ασχολείστε αποκλειστικά με το θέατρο;
Τα τελευταία σχεδόν 10 χρόνια φωτογραφίζω αποκλειστικά θέατρο. Καταλαβαίνω ότι ακούγεται ίσως απόλυτα εξειδικευμένο αλλά στην πραγματικότητα το θέατρο έχει τόσες πολλές πλευρές και τόσες διαφορετικές ανάγκες που κάλλιστα η δουλειά μου μπορεί να κυμανθεί από ένα εντιτόριαλ μέχρι το ρεπορτάζ. Φυσικά το ότι βρίσκομαι σε αυτό το χώρο δεν ήταν παρά ένα ακόμη από εκείνα τα συμβάντα της ζωής στο οποίο πρέπει να είσαι έτοιμος και να πεις ναι, να πιέσεις τον εαυτό σου να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, να πειραματιστείς και να αφοσιωθείς σε κάτι που σε συναρπάζει. Η ανάθεση της φωτογράφισης μιας παράστασης του Bob Wilson για το Εθνικό Θέατρο στάθηκε για μένα ορόσημο ώστε να σταματήσω οτιδήποτε άλλο φωτογράφιζα μέχρι τότε.
Πιστεύετε ότι η ελληνική θεατρική σκηνή προσφέρει αρκετά ερεθίσματα ώστε να καλύψει δημιουργικά ένα ανήσυχο φωτογραφικό πνεύμα;
Η θεατρική σκηνή γενικά είναι ένας χώρος τέχνης. Στο δικό μου μυαλό είναι ένας τρόπος η τέχνη να χωροθετηθεί. Το ότι καλείσαι να δημιουργήσεις μέσα από ένα θεατρικό κείμενο πάνω στην εκφραστική παλέτα ενός σκηνοθέτη, κάνει την κάθε θεατρική παράσταση για την οποία δουλεύω μια εντελώς νέα εμπειρία. Όπως ακριβώς ένας ηθοποιός καλείται να εκφράσει άλλο ρόλο κάθε φορά έτσι ακριβώς και ένας φωτογράφος θεάτρου καλείται να προσφέρει μια διαφορετική οπτική ακόμη και πάνω στο ίδιο έργο. Σε κάνει να συνειδητοποιείς πόσος χώρος και πόσοι τρόποι έκφρασης και επικοινωνίας μπορούν να υπάρξουν ακόμη και υπό δοσμένες προϋποθέσεις.
Για να επαναδιατυπώσουμε την προηγούμενη ερώτηση, θα είχατε την ίδια εξέλιξη αν είχατε δραστηριοποιηθεί π.χ. στο Λονδίνο ή το Βερολίνο;
Όσο ο φωτογράφος είναι μέρος της δημιουργικής ομάδας νομίζω ότι η χώρα δεν έχει σημασία. Φυσικά και με ενδιαφέρει να δουλέψω για θέατρα του εξωτερικού αλλά σίγουρα δεν μου λείπει κάτι τέτοιο.
Ομολογουμένως η θεατρική φωτογραφία θεωρείται δύσκολο είδος. Σας χαρίζει τις ανταμοιβές που θα θέλατε;
Τα περισσότερα είδη φωτογραφίας είναι δύσκολα, ειδικά όταν προσπαθείς να τα κάνεις με υψηλά στάνταρ. Το θέατρο βέβαια επειδή ακριβώς έχει απαιτήσεις πολύπλευρες, ζητάει από το φωτογράφο του να είναι πραγματικά ευέλικτος σε σχέση με την τεχνική, για παράδειγμα να μπορεί να λειτουργήσει στο περιβάλλον ενός στούντιο που πρέπει να καθοδηγήσει μία φωτογράφηση αλλά και συγχρόνως να μπορεί να φωτογραφίζει διακριτικά μια πρόβα πάνω στη σκηνή μαζί με τους ηθοποιούς κάνοντας ρεπορτάζ. Ακομη να καταβάλει επιπλέον δουλειά για να έχει γνώση του αντικειμένου, δηλαδή να διαβάζει θεατρικά έργα, να παρακολουθεί πρόβες, να συζητάει εκτενώς με τους παραγωγούς και τους σκηνοθέτες. Και φυσικά να είναι ικανός στην επικοινωνία: να μπορεί να μεταφέρει την ιδέα του σε συνεργάτες και παράλληλα να μπορεί την ίδια ιδέα να την επικοινωνεί σε ετεροκλητους πολλές φορές θιάσους. Οι ανταμοιβές του θεάτρου, ειδικά αν εννοείτε τις οικονομικές, φυσικά και δεν ανταποκρίνονται στον όγκο της δουλειάς και της προσπάθειας που καταβάλλεται. Οι ηθικές όμως ανταμοιβές είναι πολλές φορές αρκετές για να σε κάνουν να συνεχίσεις!
Σήμερα, ο φωτογράφος θεάτρου μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από backstage photographer;
Όλο και πιο σπάνια βρίσκομαι στο παρασκήνιο φωτογραφίζοντας ανθρώπους που ετοιμάζονται να βγουν στη σκηνή. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου έχει να κάνει με την πρώτη προβολή της παράστασης και αυτό είναι μια χρονική στιγμή όπου η παράσταση δεν υπάρχει ακόμη. Πολλές φορές καλούμαι δηλαδή να δημιουργήσω εικόνες που να συνοδεύσουν την ανακοίνωση της παράστασης πριν ουσιαστικά σχεδόν αρχίσουν οι πρόβες. Εικόνες που θα πρέπει να έχουνε κάποια σχέση με τον τρόπο που θα ανέβει ένα έργο και να δείχνουν μια διάθεση γύρω από αυτό. Κάτι που ταυτόχρονα πρέπει να είναι ένα εμπορικό προϊόν αλλά και κάτι καλλιτεχνικά άρτιο.
Mε ποιους τρόπους σας επηρέασε η πανδημία; Πως το αντιμετωπίσατε;
Η πανδημία μου χάρισε εκείνον τον πρώτο μήνα ξεκούρασης. Μετά την πρώτη καραντίνα η δουλειά μου συνεχίστηκε απρόσκοπτα καθώς πολλές παραστάσεις ανέβαιναν με live streaming. Φυσικά το μόνιμο άγχος που έχουμε όλοι μας γύρω από την πανδημία έχει πια εγκατασταθεί μέσα μας με ένα πολύ παράξενο τρόπο και μας κάνει να ανησυχούμε τόσο προσωπικά όσο και επαγγελματικά. Ειδικά το θέατρο ως χώρος συνάθροισης είναι κάτι που πάντα κινδυνεύει. Η γενικότερη σχέση μου με τον κοβίντ είναι να είμαι ένα τέρας ψυχραιμίας που κάνει τουλάχιστον δύο τεστ την εβδομάδα.
Εκτός από το θέατρο, από υλικό σας στο site, υποψιαζόμαστε μια σχέση σας με τη φωτογραφία δρόμου.
Η φωτογραφία δρόμου στην γενικότερη τις έννοια είναι για μένα το απόλυτο είδος φωτογραφίας δε δίνει λογαριασμό σε κανέναν είναι αυθύπαρκτή και αληθινή. Δεν έχω την ικανότητα να αφιερωθώ σ’ αυτή, αλλά είναι κάτι που με αποσυμπιέζει και με κάνει να χαλαρώνω όταν ταξιδεύω σε πόλεις του εξωτερικού. Αυτή την περίοδο φωτογραφίζω την Αθήνα.
Θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας κάποια επόμενα σχέδιά σας;
Τα σχέδια μου για το μέλλον ήταν πάντα πολύ βραχυπρόθεσμα και συνήθως περιορίζονται στο να βγει η αυριανή μέρα. Δεν ήμουν ποτέ καλός στο να σχεδιάζω για το μέλλον αλλά πιστεύω ότι έχει σημασία να προσπαθείς το καλύτερο για το παρόν και έχω μια λίγο αφηρημένη πεποίθηση ότι αυτό θα φροντίσει και για το μέλλον. Αυτό όμως που θέλω να πω με βεβαιότητα είναι ότι αισθάνομαι πάντα πολύ τυχερός που είμαι φωτογράφος και μάλιστα στο θέατρο. Έχω την τύχη να κάνω μια ενδιαφέρουσα δουλειά με εξαιρετικά ενδιαφέροντες ανθρώπους. Μια δουλειά που με κάνει καλύτερο.
Βιογραφικό
Ο Πάτροκλος Σκαφίδας γεννήθηκε το 1974 και μεγάλωσε στην Κοζάνη. Εργάζεται ως επαγγελματίας φωτογράφος από το 1996. 
Έζησε και εργάστηκε στη Θεσσαλονίκη το Μόναχο και την Αθήνα και φωτογράφισε ένα εύρος θεμάτων στην εφαρμοσμένη φωτογραφία, όπως ρεπορτάζ εκδηλώσεων, πολιτικές καμπάνιες, διαφημιστικές εικόνες προϊόντων, πορτρέτα. Η σχέση του με το θέατρο ξεκίνησε το 1998 αλλά τα τελευταία οκτώ χρόνια φωτογραφίζει και κινηματογραφεί αποκλειστικά με θέμα το θέατρο και συνεργάζεται συστηματικά με το Εθνικό Θέατρο. Έχει φωτογραφίσει για την Εθνική Λυρική Σκηνή το Φεστιβάλ Αθηνών αλλά και σχεδόν όλο τον θεατρικό χώρο.Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς σκηνοθέτες, ηθοποιούς και με πλήθος θεατρικών σκηνών. Δουλειά του έχει εκτεθεί στο Φεστιβάλ Αθηνών και εικόνες του δημοσιεύονται σχεδόν καθημερινά στον τύπο αλλά και σε σελίδες του διαδικτύου. Επιλογή της δουλειάς του προβάλλεται στην ιστοσελίδα του: www.pskafidas.com.
photo.gr
